چگونه با تسبیح استخاره بگیریم؟ آموزش کامل از نیت تا شمارش دانه‌ها
آموزش کامل از نیت تا شمارش دانه‌ها 🙏 تفسیر عددها و معنی نتیجه استخاره 🔢
آدم وقتی بین انجام دادن و انجام ندادن یک کار گیر می‌کند، نه دلش آرام است و نه فکرش جمع می‌شود. از یک طرف عقل می‌گوید باید بررسی کنی، مشورت بگیری، پیامدها را بسنجی و بعد تصمیم بگیری. از طرف دیگر دل می‌خواهد مطمئن شود که عاقبتش خیر است و بیهوده وارد مسیری پر دردسر نمی‌شود. در فرهنگ دینی، در چنین لحظه‌هایی چیزی به نام استخاره وجود دارد. استخاره یعنی طلب خیر کردن از خدا در کاری که هنوز برای انسان روشن نشده و او بین انجام و ترک آن مردد است.
در این مقاله از بخش سبک زندگی ماگرتا، می‌خواهیم به صورت کامل و جزئی توضیح دهیم که استخاره با تسبیح دقیقا چیست، چه آدابی دارد، چند روش معتبر و رایج برای آن وجود دارد، مراحل هر روش چگونه است، چگونه تفسیر می‌شود و چه نکاتی باید رعایت شود تا هم قصد فرد خالص باشد و هم نتیجه سوء برداشت نشود.
استخاره با تسبیح چیست و چه فرقی با فال دارد
استخاره در اصل به معنای طلب خیر از خداست، نه صرفا گرفتن یک پاسخ مکانیکی بله یا خیر. یعنی شما در حال گفتن این هستید که خدایا اگر در این کار خیر و صلاح من است آن را برایم باز کن، و اگر شر و سختی‌ای در آن است مرا از آن بازدار. درواقع استخاره با تسبیح فقط یک عمل نمادین و عددی نیست. این عمل با نیت قلبی و اذکار همراه است و هدف آن آرام کردن دل در حالی است که فرد بین دو راه مانده است و از مرحله بررسی عقلی و مشورت هم عبور کرده ولی هنوز مردد است.
گفته می‌شود استخاره جایگزین فکر و مشورت و تحقیق نیست و نباید به عنوان وسیله تفریح یا کنجکاوی لحظه‌ای استفاده شود. استخاره معمولا وقتی توصیه می‌شود که شما مسیرهای ممکن را سنجیده‌اید، از آدم‌های آگاه مشورت گرفته‌اید، ولی همچنان بین انجام یا ترک مردد هستید و از خدا می‌خواهید خیر واقعی را نشانتان بدهد.
آداب و شرایط قبل از استخاره با تسبیح
برای اینکه استخاره با تسبیح جدی، محترمانه و قابل اعتماد تلقی شود، چند نکته مقدماتی مطرح شده است که انجام دادن آن‌ها پیشنهاد می‌شود.
اول نیت. نیت باید روشن و مشخص باشد. باید خیلی شفاف در ذهن بگویید که درباره انجام فلان کار یا ورود به فلان رابطه یا قبول فلان پیشنهاد مردد هستم و می‌خواهم بدانم انجام آن بهتر است یا ترک آن. این نیت باید به قصد خیر باشد نه برای بازی گرفتن سرنوشت دیگران یا کنجکاوی بی‌مورد.
دوم آرامش. بهتر است قبل از استخاره، فرد لحظه‌ای مکث کند، چند نفس آرام بکشد، ذهنش را از هیجان شدید خالی کند و با حالت احترام وارد عمل شود. بعضی منابع بر داشتن وضو و ذکر صلوات تاکید کرده‌اند تا دل در موقعیتی شبیه توجه در نماز قرار بگیرد. وضو در اینجا جنبه طهارت و توجه دارد که می‌تواند کیفیت معنوی عمل را بالا ببرد، هرچند برخی این مورد را شرط حتمی نمی‌دانند ولی آن را از آداب پسندیده می‌شمارند.
سوم ذکرهای آغازین. معمولا گفته می‌شود پیش از شروع، سه بار صلوات فرستاده شود و چند بار این جمله گفته شود که به زبان ساده یعنی از خدا با رحمتش بهترین خیر را در عافیت و سلامت می‌خواهم. در بعضی نقل‌ها خواندن سوره حمد چند مرتبه و سوره توحید و در برخی موارد سوره قدر هم توصیه شده است. این اذکار در واقع تلاش برای قرار دادن قلب در وضعیت تسلیم و طلب هدایت است.
چهارم پرسش واقعی. شخص باید به صورت صادقانه به خدا بگوید: پروردگارا اگر مصلحت دین و دنیای من در انجام این کار است مرا به انجام آن راهنمایی کن و اگر مصلحت در ترک آن است مرا از آن بازدار. مضمون چنین درخواستی در دعاهای نقل شده پیش از استخاره آمده و بیان می‌کند که تصمیم نهایی در دست خدا دانسته می‌شود.
پس از این مقدمات، وارد خود روش می‌شویم. در طول تاریخ شفاهی و مکتوب، چند شیوه برای استخاره با تسبیح نقل شده که هرکدام منطق شمارشی خودش را دارد. در ادامه، سه روش مشهور را با جزییات توضیح می‌دهیم.
روش اول شمارش دانه‌ها دو به دو
این روش ساده‌ترین و در عین حال رایج‌ترین شیوه است. ساختار کلی آن این است که شما نیت می‌کنید، اذکار آغازین را می‌خوانید، بعد بخشی از تسبیح را می‌گیرید، دانه‌ها را دو تا دو تا جدا می‌کنید و نتیجه را از مانده آخر تفسیر می‌کنید.
مرحله اول. نیت مشخصی را در دل می‌گویید و سه بار صلوات می‌فرستید. در برخی روایت‌ها تاکید شده که پس از صلوات باید سه مرتبه جمله‌ای با مضمون طلب خیر از رحمت الهی گفته شود تا نیت رنگ توکل بگیرد.
مرحله دوم. حالا تسبیح را در دست می‌گیرید. معمولا گفته شده تسبیح را با دست راست در اختیار بگیرید و با دست دیگر یک «قبضه» یعنی مجموعه‌ای دلخواه از دانه‌ها را بگیرید. «قبضه گرفتن» یعنی بخشی از دانه‌ها را بدون شمارش اولیه از حلقه تسبیح جدا می‌کنید و در دست می‌گیرید.
مرحله سوم. دانه‌هایی که در دست دارید را شروع کنید دو تا دو تا کنار بگذارید. یعنی می‌شمارید ۲، ۲، ۲ و همینطور جلو می‌روید تا وقتی که کمتر از دو دانه باقی بماند. در پایان یا یک دانه می‌ماند یا دو دانه.
مرحله چهارم. تفسیر نتیجه. اگر یک دانه باقی ماند نشانه این است که انجام دادن آن کار مطلوب و خوب است. یعنی نتیجه استخاره در جهت انجام کار است. اگر دو دانه باقی ماند به معنای نهی و بد بودن آن کار و توصیه به ترک آن است. پس یک یعنی برو، دو یعنی نرو.
یک نکته مهم هم در ادامه همین روش بعضی نقل‌ها آورده‌اند. گفته شده اگر نتیجه یک دانه ماند، فوراً حکم قطعی صادر نکنید، بلکه یک بار دیگر استخاره کنید اما این بار نیت کنید که اگر قرار باشد این کار را ترک کنم چه می‌شود. حالا دوباره دانه‌ها را دو تا دو تا بشمارید. اگر در بار دوم زوج آمد یعنی ترک آن کار توصیه شده، پس می‌فهمیم استخاره اول که یک دانه باقی مانده بود، در حقیقت به انجام کار اشاره داشت. اما اگر دوباره یک دانه باقی ماند یعنی وضعیت نه کاملا آری است و نه کاملا نه و در تعبیر بعضی گفته شده که میانه است. این بخش دنباله‌ای است که برای جلوگیری از شتاب زدگی در تفسیر، توصیه شده است.
این روش به خصوص وقتی مطرح می‌شود که فرد می‌خواهد بین دو انتخاب روشن تصمیم بگیرد و دنبال یک پاسخ بله یا خیر است.
روش دوم شمارش سه ذکری
در این روش، علاوه بر شمارش دانه‌ها، سه ذکر اصلی به صورت چرخه تکرار می‌شوند و آخرین ذکر نشان دهنده نتیجه است. این روش نه تنها پاسخ انجام بده یا نده می‌دهد، بلکه حالت سوم «آزادی و اختیار» را نیز به رسمیت می‌شناسد.
مرحله اول. فرد نیت می‌کند و با حضور قلب به خدا می‌گوید که راه درست را نشان بدهد. در این مرحله نیز توصیه شده که پیش از شمارش چند بار صلوات فرستاده شود و آیاتی مانند سوره حمد و سپس چند صلوات خوانده شود. همچنین ذکرهایی مانند ستایش خدا و طلب یاری او در آغاز یاد می‌شود تا فرد از نظر روحی در حالت اعتماد قرار بگیرد.
مرحله دوم. پس از نیت، یک تعداد از دانه‌های تسبیح را می‌گیرید. حالا نوبت شمارش است. در این روش با هر دانه یک ذکر می‌گویید. ترتیب رایج این است که برای دانه اول سبحان الله گفته شود، برای دانه دوم الحمد لله گفته شود و برای دانه سوم لا اله الا الله گفته شود. سپس دوباره با دانه چهارم برمی‌گردید به سبحان الله و همین چرخه سه تایی تا تمام شدن دانه‌ها تکرار می‌شود.
مرحله سوم. دانه آخر مهم است. اگر آخرین دانه‌ای که شمرده‌اید با ذکر سبحان الله همراه شد تفسیر این است که شما در انجام یا ترک آن کار مخیر هستید و اجباری در هیچ طرف نیست. یعنی هر دو راه باز است و می‌توانید با بررسی‌های شخصی و شرایط زندگی تصمیم بگیرید. اگر آخرین دانه با ذکر الحمد لله تمام شد یعنی نشانه امر و توصیه به انجام آن کار است و انجام دادن آن کار برای شما بهتر دانسته شده. اگر آخرین دانه با ذکر لا اله الا الله تمام شد یعنی نهی است و توصیه می‌شود آن کار را ترک کنید. پس نتیجه این روش سه حالتی است. حالت آزادی انتخاب، حالت تشویق به اقدام و حالت هشدار نسبت به اقدام.
این روش نسبت به روش اول جزئیات بیشتری برای تفسیر در اختیار می‌گذارد و جنبه ظریف‌تری دارد، چون همیشه پاسخ سیاه یا سفید صادر نمی‌کند. وقتی نتیجه سبحان الله بیاید، یعنی خداوند راه را به دست خودت سپرده و می‌گوید از عقل و شرایطت استفاده کن که این خود نوعی آرامش است، چون نشان می‌دهد ممانعت شدید یا امر فوری در میان نیست.
روش سوم شمارش چندتایی و مانده نهایی
این روش‌ها معمولا با نام‌هایی شناخته می‌شوند که در آن تعداد ثابتی از دانه‌ها کنار گذاشته می‌شود و مانده آخر، معنای خاصی دارد. ایده کلی این است که دانه‌ها را مثلا چهار تا چهار تا یا هشت تا هشت تا می‌شمارند و باقی مانده تعیین کننده شدت خوبی یا بدی و حتی گاهی میزان عجله یا میزان سختی مسیر است.
یک نمونه از این روش می‌گوید: پس از نیت، ذکر و صلوات و طلب خیر، تعدادی از دانه‌های تسبیح را در دست می‌گیرید. سپس شروع می‌کنید چهار تا چهار تا کنار گذاشتن. در پایان اگر یک دانه باقی بماند علامت خوبی نیست و نشانه بدی و نهی شدید دانسته شده است. اگر دو دانه باقی بماند نتیجه بسیار خوب ارزیابی می‌شود و تشویق به انجام کار وجود دارد. اگر سه دانه باقی ماند نتیجه متوسط رو به منفی است و یعنی انجام آن کار ممکن است با دردسر همراه باشد یا چندان توصیه نشود. اگر چهار دانه باقی ماند نتیجه متوسط رو به مثبت است و یعنی کار بی اشکال مطلق نیست اما امید و نفعی در آن دیده می‌شود. این نگاه چند مرحله‌ای باعث می‌شود فقط دو حالت ساده مطرح نباشد بلکه درجه‌های مختلفی از توصیه در میان باشد.
نمونه گسترده‌تر این روش، شمارش هشت تایی است. در این حالت بعد از نیت و ذکر و صلوات و حتی در برخی نقل‌ها قرائت سوره توحید، بخشی از تسبیح را می‌گیرید و هشت تا هشت تا دانه‌ها را کنار می‌گذارید. در پایان، باقی ماندن یک دانه یعنی نتیجه خوب و انجام کار مطلوب است. باقی ماندن دو دانه یعنی بد است و نهی وجود دارد. باقی ماندن سه دانه یعنی وضعیت متوسط و انجام یا ترک مساوی است.
باقی ماندن چهار دانه یعنی بد و نهی قوی‌تر. باقی ماندن پنج دانه در برخی توضیحات به این شکل تفسیر شده که در آن عمل رنج و زحمت یا ملامت خواهد بود. باقی ماندن شش دانه نشانه خیلی خوب بودن و حتی تاکید بر سرعت عمل در انجام کار است. باقی ماندن هفت دانه در بعضی نقل‌ها نزدیک به همان تفسیر پنج دانه دانسته شده که یعنی سختی یا سرزنش در مسیر هست. و اگر هشت دانه کامل باقی بماند یعنی بسیار بد است و چند نهی جدی دارد و باید از آن کار فاصله گرفت. این روش نه تنها می‌گوید انجام بده یا نده، بلکه شدت توصیه و حتی کیفیت آینده عمل را هم طبقه بندی می‌کند.
این نوع تفسیر چندسطحی به افراد احساس می‌دهد که پاسخ فقط صفر و یک نیست و می‌توانند بفهمند اگر هم قرار است کاری را انجام دهند، باید منتظر آسانی یا دشواری باشند. یا اگر قرار است کاری را رها کنند، این رها کردن از جنس نهی شدید است یا صرفا توصیه به دنبالش نرفتن.
دعا و ذکر پیش از استخاره با تسبیح
در برخی متون سنتی، پیش از شروع شمارش دانه‌ها، توصیه شده است که سوره حمد چند مرتبه خوانده شود. بعضی منابع می‌گویند ده بار، بعضی سه بار و گاهی هم یک بار، بسته به توان فرد. بعد از آن سوره قدر چند بار خوانده می‌شود و سپس دعایی با این مضمون که: خدایا از تو طلب خیر می‌کنم چون تو از عاقبت کارها باخبری و من به لطف تو امیدوارم. اگر در این کار که در نظر دارم خیر و برکت و عزت و آرامش است، آن را برای من آسان و ممکن کن.
و اگر در آن نهی و دوری لازم است، مرا از آن بازدار تا به صلاحم نزدیک‌تر باشم. این دعا در واقع اعترافی است به اینکه علم انسان محدود است و او در حال واگذار کردن انتخاب نهایی به راهنمایی خداست.
یادآوری این دعا پیش از عمل شمارش باعث می‌شود استخاره مثل یک بازی مکانیکی نشود. فرد حس می‌کند در حال گفت و گو با پروردگار است نه در حال پرتاب سکه. این حس گفت و گو و واگذاری درونی یکی از جنبه‌هایی است که آرامش می‌آورد و به فرد کمک می‌کند بعد از استخاره هم به تصمیمش پایبند بماند.
چه زمانی باید استخاره با تسبیح بگیریم
نکته مهم این است که استخاره برای هر چیز کوچک و در هر لحظه پیشنهادی نیست. در فرهنگ دینی گفته شده اول باید با عقل و تجربه خودتان بررسی کنید، سپس از افراد قابل اعتماد و آگاه مشورت بگیرید و اگر باز هم شک باقی ماند و واقعاً نمی‌دانستید کدام راه بهتر است، آنگاه از خدا طلب خیر کنید. در واقع استخاره مرحله سوم یا چهارم تصمیم گیری است، نه مرحله اول. تکیه بر استخاره بدون تحقیق، یا برای کارهایی که حتی هنوز شکل جدی نگرفته‌اند، می‌تواند شما را از مسئولیت فکری شخصی دور کند.
از سوی دیگر، گفته می‌شود نباید استخاره را بارها و بارها تکرار کرد فقط به امید اینکه نتیجه دلخواهی دربیاید. این کار عملا روح توکل را کم رنگ می‌کند. استخاره قرار است در تردید صادقانه انجام شود نه در لجاجت.
نقش نیت صادق و تسلیم
در قلب استخاره یک حالت روحی وجود دارد که از بیرون دیده نمی‌شود ولی کیفیت نتیجه را تعیین می‌کند. آن حالت این است که انسان بپذیرد شاید پاسخ برخلاف تمایل اولیه‌اش باشد. اگر کسی در دلش صد درصد تصمیم گرفته و فقط می‌خواهد از استخاره تایید بگیرد، در حقیقت نه مشورت واقعی کرده و نه طلب خیر واقعی. در چنین حالتی حتی اگر نتیجه نهی باشد ممکن است او باز هم کار خودش را انجام دهد و بعد بگوید استخاره درست نبود. برای همین تاکید می‌شود نیت باید این باشد که خدایا اگر صلاح است انجامش می‌دهم و اگر صلاح نیست کنار می‌کشم. این آمادگی برای کنار گذاشتن خواسته شخصی همان چیزی است که استخاره را به یک نوع عبادت و توکل تبدیل می‌کند.
نمونه سناریوهای واقعی
برای درک بهتر، چند مثال فرضی در نظر بگیریم.
فرض کنید کسی پیشنهاد شراکت در یک کار اقتصادی دارد اما مطمئن نیست طرف مقابل قابل اعتماد است. او با چند نفر باتجربه مشورت کرده و اطلاعات لازم را جمع کرده اما هنوز دودل است و می‌ترسد آینده این تصمیم ضرر یا درگیری داشته باشد. در این حالت استخاره با تسبیح می‌تواند به او آرامش بدهد. اگر نتیجه به سمت «نهی و بد» برود، او ممکن است حس کند باید با احتیاط بیشتری جلو برود یا کلا وارد نشود. اگر نتیجه به سمت «خوب و انجام بده» برود یعنی دلش سبک‌تر می‌شود و می‌تواند با اطمینان بیشتری تصمیم بگیرد. در روش چندمرحله‌ای حتی می‌تواند بفهمد که ورودش ممکن است سختی داشته باشد یا باید سریع اقدام کند.
یا تصور کنید فردی برای ازدواج مردد است. او شناخت اولیه را انجام داده، خانواده‌ها صحبت کرده‌اند، اما هنوز یک تردید قلبی باقی است. در چنین موردی بعضی سنت‌ها توضیح داده‌اند که استخاره با تسبیح برای ازدواج هم انجام می‌شود و نتیجه اگر «خوب و انجام بده» بیاید دل فرد آرام‌تر می‌شود و اگر «بد و نهی» بیاید یعنی باید بیشتر دقت کند یا حتی ممکن است لازم باشد این مسیر را متوقف کند. بعضی نقل‌ها می‌گویند در چنین حالت حس میانه هم ممکن است دیده شود، یعنی نه تشویق قاطع نه نهی قاطع، و این یعنی هنوز باید بررسی انسانی ادامه پیدا کند و عجله نشود.
این سناریوها نشان می‌دهند که استخاره نباید جایگزین گفت و گو، تحقیق خانوادگی، بررسی اخلاقی و عقلانی طرف مقابل یا شرایط اقتصادی شود. استخاره بیشتر به درد لحظه‌ای می‌خورد که با وجود همه بررسی‌ها باز هم دلت آرام نمی‌گیرد و نیاز به نوعی تایید یا هشدار معنوی داری.
خطاهای رایج در استخاره با تسبیح
برخی اشتباهات باعث می‌شود نتیجه استخاره سوء برداشت شود یا حتی از نظر معنوی بی خاصیت شود.
اول. انجام استخاره از روی بازی یا سرگرمی. مثلا کسی برای هر چیز کوچکی مثل اینکه امروز به خرید بروم یا نه، یا اینکه این لباس را بپوشم یا نه، پشت سر هم استخاره می‌گیرد. این رفتار باعث می‌شود موضوع اصلی که همان واگذاری یک تصمیم مهم و مبهم به هدایت الهی است، از بین برود.
دوم. تکرار استخاره تا رسیدن به جواب دلخواه. اگر کسی استخاره می‌گیرد و نتیجه «نهی» می‌آید، بعد دوباره و دوباره تکرار می‌کند تا شاید یک بار «انجام بده» دریافت کند، در واقع نه اهل تسلیم است و نه اهل توکل. در این حالت استخاره بیشتر شبیه قانع کردن خود می‌شود تا طلب خیر واقعی.
سوم. نداشتن تمرکز و احترام. اگر در لحظه استخاره حواستان پرت است، با کسی دعوا کرده‌اید، عصبی هستید، یا با بی‌اعتنایی مشغول هستید، عمل شما بیشتر شبیه حرکت مکانیکی روی دانه‌های تسبیح است و آن حس طلب هدایت در آن کم می‌شود. بهتر است حتی اگر فرصت ندارید، چند لحظه سکوت و آرامش ایجاد کنید.
چهارم. تفسیر بدون توجه به شدت. در روش‌های چندتایی مثل چهارچهارتا یا هشت‌هشت‌تا، باقی ماندن تعداد معین فقط معنای انجام بده یا نده ندارد، بلکه شدت و شرایط را هم نشان می‌دهد. مثلا باقی ماندن شش دانه در روش هشت‌تایی گفته شده که نشانه بسیار خوب بودن و حتی توصیه به سرعت عمل است، در حالی که باقی ماندن یک دانه در همان روش نشانه خوب بودن ساده است و نه الزام فوری. بی‌توجهی به این ظرافت‌ها ممکن است منجر به تصمیم‌های عجولانه یا بالعکس بی‌دلیل کند شود.
پنجم. تحمیل نتیجه به دیگران. بعضی افراد بعد از استخاره برای خودشان، نتیجه را به عنوان حکم قطعی برای دیگران مطرح می‌کنند. در حالی که استخاره در اصل گفت و گوی فرد با خدا درباره تردید خودش است. نتیجه آن به نیت و حال همان فرد گره خورده، نه لزوما همه افراد دیگر.
آیا استخاره یعنی چشم بستن روی عقل
نه. در توضیحات سنتی بارها گفته شده که استخاره پس از بررسی، مشورت و جمع‌آوری اطلاعات است. یعنی عقل و تجربه و شناخت می‌آیند جلو و استخاره در پایان، دل را آرام و تصمیم را تثبیت می‌کند. اگر کسی بدون هیچ بررسی‌ای فقط بر اساس استخاره کاری را شروع کند، در واقع وظیفه فکری خودش را زمین گذاشته است. در چنین حالتی اگر نتیجه خوب هم بیاید ولی فرد بدون آمادگی لازم وارد کاری سخت و پرمسئولیت شود، ممکن است ضربه بخورد. پس استخاره و عقل و تحقیق باید کنار هم باشند نه در برابر هم.
پرسش‌های متداول
آیا برای استخاره با تسبیح حتما باید وضو داشت؟
داشتن وضو از آداب پسندیده دانسته شده چون حالتی شبیه حالت عبادت می‌سازد و تمرکز و احترام را بالا می‌برد اما در همه نقل‌ها شرط قطعی شمرده نشده است و بیشتر توصیه به طهارت و حضور قلب است؟
چرا باید قبل از استخاره صلوات و ذکر خوانده شود؟
خواندن صلوات و آیاتی مثل حمد و توحید و گفتن جملاتی با مفهوم طلب خیر باعث می‌شود قلب در حالت تسلیم و آرامش قرار بگیرد و انسان بپذیرد که او در حال درخواست راهنمایی الهی است نه انجام کاری تفننی و بی‌اهمیت؟
در روش دو به دو، اگر یک دانه بماند یعنی حتما باید انجام بدهم؟
در توضیحات سنتی آمده است که یک دانه معمولا نشانه خوب بودن انجام کار است اما هم چنین نقل شده که خوب است یک بار دیگر برعکس نیت کنید و دوباره دانه‌ها را دو تا دو تا بشمارید تا ببینید آیا این خوب بودن قطعی است یا حالت میانه دارد. یعنی حتی همان پاسخ یک دانه هم توصیه می‌شود بدون شتاب تفسیر شود؟
در روش سه ذکری، معنی سبحان الله در آخر چیست؟
وقتی آخرین دانه‌ای که شمارش کردید با ذکر سبحان الله تمام شود یعنی شما در انجام یا ترک کار آزاد هستید. این یعنی نه امر قاطع است و نه نهی صریح. تصمیم تان را می‌توانید با توجه به عقل و شرایط خودتان بگیرید و خیالتان از جهت گناه بودن یا مفسده آشکار راحت‌تر است؟
اگر آخرین ذکر الحمد لله باشد چه معنایی دارد؟
این حالت معمولا به عنوان امر و توصیه به انجام کار شناخته شده است. یعنی انجام آن کار برای شما خوب تلقی می‌شود و بهتر است به سمت آن بروید چون خیر در آن نزدیک‌تر دانسته شده است؟
اگر آخرین ذکر لا اله الا الله باشد یعنی چه؟
این حالت در روش سه ذکری به معنای نهی است. یعنی توصیه می‌شود آن کار را انجام ندهید یا حداقل فعلا وارد آن نشوید، چون نشانه‌ای از نامطلوب بودن یا ضرر در آن دیده شده است؟
در روش هشت تایی، چرا این همه حالت مختلف وجود دارد؟
در آن روش گفته شده باقی ماندن تعداد خاصی از دانه‌ها فقط بله یا خیر نیست بلکه شدت توصیه و حتی کیفیت آینده کار را نشان می‌دهد. برای مثال مانده شش دانه نشانه خیلی خوب و حتی دعوت به سرعت عمل است، در حالی که مانده هشت دانه نشانه بسیار بد و وجود چند نهی قوی دانسته شده است. این یعنی پاسخ فقط سیاه یا سفید نیست بلکه طیفی است؟
آیا می‌توانم هر روز برای هر تصمیم کوچک استخاره بگیرم؟
این کار توصیه نشده است. استخاره برای وقتی است که شما راه‌ها را بررسی کرده‌اید و هنوز تصمیم نهایی برایتان مبهم مانده است. اگر برای هر موضوع ساده یا از سر کنجکاوی استخاره بگیرید هم از ارزش معنوی عمل کم می‌شود و هم ممکن است وابستگی ناسالم ایجاد شود؟
آیا می‌توانم نتیجه استخاره خودم را به دیگران تحمیل کنم؟
خیر. استخاره یک مکالمه شخصی بین شما و پروردگار درباره تردید خاص شماست. نتیجه آن به نیت و حال شما گره خورده و لزوما برای دیگری حجت نیست. دیگران باید با نیت خودشان و در شرایط خودشان این مسیر را طی کنند؟
اگر نتیجه استخاره بد آمد ولی من هنوز دلم می‌خواهد آن کار را بکنم چه کار کنم؟
اینجا باید صادق باشید. اگر واقعا از قبل تصمیم گرفته‌اید و فقط دنبال تایید ظاهری بوده‌اید، بهتر است اعتراف کنید که استخاره را برای توجیه خودتان می‌خواستید نه برای طلب خیر. اگر واقعا مردد هستید و نتیجه نهی آمده، می‌توانید کمی صبر کنید، اطلاعات بیشتری جمع کنید یا برای مدتی کنار بگذارید و دوباره بعد از بررسی و تغییر شرایط سؤال کنید. ولی تکرار پشت سرهم تا شنیدن جواب دلخواه توصیه نشده است؟
نتیجه‌گیری
استخاره با تسبیح فقط یک شمارش ساده دانه‌ها نیست. این کار در واقع تلاشی برای تبدیل تردید به آرامش است. انسان وقتی در موقعیتی قرار می‌گیرد که نه دلش آرام است و نه عقلش به طور مطلق یکی از دو راه را بر دیگری ترجیح می‌دهد، احساس تنهایی و فشار می‌کند. در چنین حالتی، طلب خیر از خدا با آدابی مثل نیت صادق، صلوات، قرائت سوره‌ها و ذکرهای مخصوص، و بعد انجام یک شمارش نمادین روی دانه‌های تسبیح، به دل معنایی تازه می‌دهد. این معنا چیزی شبیه این است که می‌گوید من از تو می‌خواهم مرا راهنمایی کنی و به آنچه خیر واقعی است هدایتم کنی. روش‌های استفاده از تسبیح متنوع‌اند.
گاهی دو تا دو تا شمردن دانه‌ها و ماندن یکی یا دو دانه، نتیجه بله یا نه می‌دهد. گاهی در یک چرخه سه ذکری، آخرین ذکر نشان می‌دهد که آیا باید عمل کنی، باید صبر کنی یا باید کنار بکشی. و گاهی شمارش چهارتایی یا هشت‌تایی حتی شدت و کیفیت آینده عمل را هم طبقه بندی می‌کند و می‌گوید این کار خوب است، خیلی خوب است، بد است، یا بسیار بد است و باید از آن دوری کرد.
اما چیزی که در تمام این روش‌ها مشترک است حالتی است که شخص باید با خود حمل کند. آن حالت تسلیم و توکل است. یعنی بپذیرد که ممکن است پاسخ برخلاف میل ابتدایی او باشد و با این حال بگوید خدایا اگر این راه خیر من است دلم را به آن راضی کن و اگر شر من است دلم را از آن بازدار. در کنار این تسلیم، عقل و مشورت و تحقیق هم باید باشد. استخاره جایگزین بررسی واقعیت‌ها نیست، بلکه مکمل آن است. این نگاه باعث می‌شود استخاره تبدیل به یک عامل آرامش شود نه یک ابزار فرار از مسئولیت.
وقتی کسی این تعادل را رعایت می‌کند، حتی اگر پاسخ استخاره او را به ترک کاری دعوت کند، احساس شکست نمی‌کند. او احساس می‌کند از یک خطر احتمالی دور شده و این هم نوعی نعمت است. و اگر پاسخ به سمت انجام کار باشد، با آرامش و اطمینان بیشتری جلو می‌رود چون احساس می‌کند تصمیمش با اتکا به هدایت و خیرخواهی الهی گرفته شده است.
به‌اشتراک‌گذاری نظرات شما
شما چه تجربه‌ای از استخاره با تسبیح دارید. آیا از روش دو به دو استفاده کرده‌اید یا روش سه ذکری یا روش چندتایی. آیا تا به حال پیش آمده نتیجه استخاره خلاف میل اولیه شما باشد و بعدا متوجه شوید آن نتیجه در درازمدت به نفع شما بوده است. یا برعکس، آیا زمانی بوده که نتیجه انجام بده بوده و انجام آن کار برایتان برکت و آرامش آورده باشد. تجربه‌های واقعی شما می‌تواند به دیگران کمک کند تا با نیت صادق و احترام بیشتر سراغ این عمل بروند و نگاه درست‌تری نسبت به آن پیدا کنند.
