خلاقیت به استفاده از قدرت تخیل در جهت ساختن و خلق یک ایده یا محصول تازه گفته می‌شود. به عبارت دیگر خلاقیت منبع اصلی معنا بخشیدن به زندگی انسان‌ها می باشد و بیشتر چیزهایی که در جهان ما وجود دارد و جالب، مفرح و کاربردی هستند، حاصل خلاقیت یک یا گروهی از انسان‌ها می‌باشند. محصول حاصل از خلاقیت می‌تواند ملموس یا ناملموس باشد. به این معنی که گستره آن بسیار متنوع بوده و از اختراع یک دستگاه جدید و نوشتن یک داستان کوتاه تا یافتن راه‌حلی تازه برای یک مسئله را در بر می‌گیرد.
یک باورغلط ، خلاقیت ذاتیست و نه اکتسابی ❗
همه ی انسان ها با خلاقیت متولد شده اند و در اصل خلاقیت عضله ای است که باید روزانه تحریک و تغذیه شود. بسیاری از مردم و به خصوص جوانان، خلاقیت را یک ویژگی ذاتی می‌پندارند و خلاق بودن را نه یک مهارت که یک هدیه ذاتی به حساب می‌آورند. اما این تصور سال‌هاست که توسط پژوهشگران علوم انسانی مورد شک واقع شه است و حتی شواهد بسیاری وجود دارد که خلاقیت یک قابلیت ذاتی نیست، بلکه مهارتی است که مانند مهارت‌های دیگر قابلیت رشد و پیشرفت دارد.
” تخلیل مهمتر از دانش است. دانش محدود است ” – آلبرت انیشتین
مراحل رسیدن به یک ایده خلاقانه
روانشناسان معتقدند که خلاقیت دارای یک سیر و تعدادی مرحله است که در نهایت به خلق یک محصول یا ایده منتهی می‌شود. مراحلی که برای خلق یک ایده جدید طی می‌شوند را می‌توان به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:
جهت یابی
در این مرحله افراد نسبت به موضوعی خاص علاقه‌مند شده و در مورد آن کنجکاو می‌شوند. در این مرحله افراد به جمع‌آوری اطلاعات در رابطه با موضوع مورد نظر می‌پردازند.
پرورش ایده
این مرحله شامل تعریف مسئله و تلاش برای یافتن راه‌حل‌های مختلف می‌شود. در این مرحله اطلاعات جمع‌آوری شده از مرحله اول تجزیه و تحلیل شده برای استفاده در حل مسئله آماده می‌شوند.
روشن‌سازی
این مرحله شامل در نظر گرفتن ایده‌های متفاوت و متنوع می‌شود. در واقع تمام راه‌حل‌های ممکن که به ذهن می‌آید بررسی می‌شود و سعی می‌شود با دید باز به مسائل نگریسته شود.
بازبینی
نتایج کار خود را با نمونه‌های مشابه که پیش‌تر انجام شده است مقایسه می‌کنیم و تا نقاط ضعف و قوت کار نمایان شود.
ارتباط
در این مرحله محصول خلاقیت خود را در معرض نقد و نظر متخصصان و صاحب‌نظران قرار می‌دهیم و به کمک داوری آن‌ها تلاش می‌کنیم عیب و نقص‌های کار خود را برطرف نماییم.
انتشار
در این مرحله پروژه منتشر شده و در دسترس همه قرار می‌گیرد و جامعه انسانی می‌تواند از ثمرات آن بهره ببرد.
چه چیزهایی به رشد خلاقیت کمک می کند؟
بسیار مطالعه کنید
ذهن هم همانند بدن برای رشد و پرورش نیازمند تمرین و تحرک است و چه تمرینی بهتر از کتاب خواندن.
سعی کنید با افکار و عقاید انسان‌های موفق در طول تاریخ آشنا شوید. شرح حال و تاریخچه زندگی هر یک از آن‌ها بررسی کنید و از آن درس بگیرید. با مطالعه این کتابها میتوانید حدس بزنید که چگونه این افراد بزرگ ذهن خود را برای رسیدن به بهترین‌ها پرورش داده بودند. همچنین میتوانید مجلاتی نظیر تجارت و یا اقتصاد روز را نیز مطالعه کنید. با آگاهی از نظرات دیگران پیرامون مسایل مختلف شما سطحی نگری را کنار گذاشته و با یک دید عمقی به موضوعات مختلف می‌نگرید.
بی‌ترس و دلهره بنویسید
صبح‌ها فشار و استرس را از خود دور کنید. برنامه‌ریزی خوب است اما نه به این معنی که نوشتن فهرست کارهای ضروری، اضطراب و فشاری مضاعف به شما وارد کند. سعی کنید فارغ از برنامه‌ریزی منطقی و مشخص کردن چهارچوبی برای انجام کارها در طول روز، از دل‌مشغولی‌ها و استرس ها بنویسید یا هر چیزی که فشار را از روی روان‌تان برمی‌دارد.
این نوع نوشتن باعث می‌شود تا علاوه‌بر کاهش اضطراب، خلاقیت‌تان نیز افزایش پیدا کند. اگر نمی‌دانید منظور از نوشتن بی‌ترس و دلهره چیست به نمونه‌های زیر دقت کنید:
- انگیزه کاری برای من به معنای…
- این هفته از بابت اتفاق خوشایندی که برایم افتاد شکرگزار هستم…
- امروز باید حواسم را جمع کنم تا…
- اگر در شبانه‌روز چند ساعت اضافه‌تر داشتم…
و نمونه‌های دیگری که مانند دل‌نوشته‌ها باعث می‌شوند نجواهای درونی ما با خود به‌نوعی تخلیه شوند و ضمن کاهش فشارها و شک‌هایی که از درون در روح‌مان ریشه می‌دوانند، به افزایش خلاقیت نیز کمک کنند.
شاید برایتان جالب باشد : خصوصیاتی که نشان می دهد هوش هیجانی بالایی دارید
وقت خود را در طبیعت بگذرانید
طبیعت به شما این امکان را می دهد که به صورت عمیق با جهان در ارتباط باشید. در این زمان شما متوجه می شوید که چیزی بسیار بزرگتر از شما نیز خلق شده است. هنگامی که شروع به فکر کردن در طبیعت می کنید، زیبایی ها را کشف خواهید کرد.
هر روز یک کار خلاقانه انجام دهید
همانطور که عضلات بدن در صورت بی‌حرکت بودن ضعیف و ضعیف‌تر می‌شوند، قدرت خلاقیت نیز در صورت بی‌توجهی هر روز ضعیف‌تر شده و توان خود را از دست می‌دهد. از طرف دیگر استفاده بیشتر هرچه از قدرت خلاقیت آن را فعال‌تر و قوی‌تر می‌کند. بنابراین مهم است که هر روز زمانی را برای انجام یک کار خلاقانه در نظر بگیرید. این فعالیت خلاقانه لازم نیست خیلی عجیب و غریب باشد. نوشتن یک شعر کوتاه یا حتی خاطرات روزانه، پختن یک غذای جدید و یا گرفتن یک عکس زیبا همگی فعالیت‌های خلاقانه خوبی می باشند.
گوش دادن موسیقی را فراموش نکنید
آزمایش‌ها نشان می‌دهند که گوش دادن به موسیقی از فشار کار می‌کاهد و در افزایش تمرکز نیز بسیار مؤثر می باشد که این خود باعث می‌شود حس‌وحال بهتری در خلال انجام کار داشته باشیم.
انواع مختلف موسیقی تأثیرات گوناگونی بر فعالیت ذهن دارند، اما به‌طور کلی موسیقی‌هایی که تغییرات ریتم و سرعت زیادی دارند، نسبت‌به موسیقی‌های آرام‌تر اثرگذاری کمتری دارند. البته سلیقه‌ی افراد در انتخاب موسیقی نیز در افزایش خلاقیت بسیار دخیل است، اما در کل موسیقی کلاسیک هنگام کار چشمه‌ی خلاقیت را بیشتر به جوش‌و‌خروش وامی‌دارد. برای همین است که در بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای نوعی موسیقی در خلال بازی پخش می‌شود.
یک دفترچه یادداشت به همراه داشته باشید
وقتی که یک فکر بی نظیر به ذهن شما خطور می کند سریعا آن را بنویسید و به یادداشت‌های ذهنی اکتفا نکنید، زیرا ممکن است به دست فراموشی سپرده شوند. سعی کنید همیشه یک دفترچه یادداشت و یا یک ضبط صوت همرا خود داشته باشید به ویژه در کنار تخت خواب خود برای مواقعی که افکار طلایی در حدود ساعت ۲ نیمه شب به ذهن شما خطور می‌کنند. اگر افکارتان در جایی ثبت شوند، شما به راحتی میتوانید به آن‌ها دسترسی پیدا کنید و آن‌ها را به سرعت به کار ببندید.
افکار بزرگ نیز مانند میوه‌ها فقط تا زمانی که تازه و شاداب باشند قابل استفاده هستند.
همیشه از افکار دیگران هم استفاده کنید
بهره گرفتن از افکار و عقاید دیگران به نوبه خود روش مناسبی برای گسترش ایده‌های شخصی می باشد. افراد مختلف دارای نقطه نظرات و چشم اندازهای متفاوتی بوده و سوابق و پیشینه‌های متفاوتی دارند. کارکرد ذهن افراد منحصر به فرد است. با مطرح شدن یک بحث در میان جمع، آنقدر پیشنهادهای مختلف خواهد شنید که نیمی از آن‌ها هرگز به ذهن شما نمی‌رسیدند. به این طریق شما میتوانید با کوله باری سرشار از افکار متفاوت در جاده تصمیم گیری گام بردارید.
نسبت به نظر هیچ کس بی توجهی نکنید. شاید در نگاه اول احمقانه به نظر برسند، اما شاید مانند صدف هایی باشند که در خود گوهرهای گرانقیمتی را جای داده اند. درست نیست که در مورد نظر دیگران به قضاوت بنشینیم سعی کنید به جای قضاوتهای بیهوده آن‌ها را سبک سنگین کرده و در امور روزمره خود به کار بندید.
به ذهن خود آزادی عمل دهید
کافیست قلم را بر روی کاغذ گذاشته و هر آنچه که در ذهنتان است را بر روی پیاده کنید. می توانید از مشکلات شروع کنید و به دنبال هیچ گونه ارتباطی در دست نوشته‌های خود نباشید. اصلا مهم نیست که تا چه حد عبث و نا معقول به نظر می‌رسند زیرا بعدا میتوانید مثل یک جدول تناوبی آن‌ها را سازماندهی کنید، در آخر نیز امکان دارد به چیزی دست پیدا کنید که بیهوده و بی ربط باشد، اما چیزی که در این مبحث حائز اهمیت می باشد این است که شما به ذهن خود اجازه غرق شدن در مسائل مختلف را داده اید و این خود یک امتیاز محسوب می‌شود. هیچ کس نمی‌داند شاید به نتیجه‌ای برسید که سال‌ها منتظر آن بوده‌اید.
چند توصیه جهت رشد بهتر خلاقیت
ساعت بدن خود را بشناسید
ساعت بدن هر شخص با اشخاص دیگر مانند تفاوت اثر انگشت ها می باشد و نمی‌توان فرمول خاصی برای همه افراد ارائه کرد. به همین دلیل مهم است که بدانید در چه ساعاتی از روز خلاق‌تر هستید و در چه ساعاتی بیشتر به استراحت نیاز دارید.برخی از افراد شب‌ها بهتر کار می‌کنند و قدرت خلاقیت برخی افراد در طول روز افزایش می‌یابد.
از شبکه های اجتماعی کم و هوشمند استفاده کنید
غرق شدن در زندگی مجازی می‌تواند شما را از زندگی واقعی جدا کرده و توان شما را برای استفاده از قدرت خلاقیت و شکوفا کردن استعدادهایتان کاهش می‌دهد بهتر است استفاده از فضای مجازی را محدود کرده و به صورت کنترل شده در این فضا وقت بگذرانید.
ترس از تجربه های جدید را کنار بگذارید
یکی از اساسی‌ترین روش‌های افزایش خلاقیت جرئت امتحان کردن تجربه‌ها و اتفاقات تازه می باشد ، اگر همیشه همان کارهای همیشگی را انجام دهید همان آدم قبلی می‌مانید و تغییری در زندگی شما به وجود نخواهد آمد. تجربه‌های جدید فکر شما را گسترش داده و به فعال‌تر شدن قدرت خلاقیت کمک می‌کنند.
