جواب کارگاه متن پژوهی درس چهاردهم ادبیات فارسی دهم

جواب کارگاه متن پژوهی درس چهاردهم فارسی دهم ؛ در این مطلب با پاسخ و جواب سوالات تمرین های کارگاه متن پژوهی قلمرو زبانی ، ادبی و فکری صفحه ۱۱۵ و ۱۱۶ درس ۱۴ چهاردهم طوطی و بقال کتاب ادبیات فارسی دهم انسانی ، تجربی ، ریاضی و فنی حرفه ای متوسطه دوم پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: جواب قلمروهای زبانی ، ادبی و فکری درس سیزدهم فارسی دهم

جواب قلمرو زبانی صفحه 115 درس چهاردهم فارسی دهم

۱) معادل معنایی واژگان زیر را از متن درس بیابید.

پاسخ: * ابر: (میغ) 
* آسوده: (فارغ)
* چیره دست: (حاذق)
* مردان کامل: (اَبدال)

۲) دربارۀ کاربرد کلمۀ «را» در بیت زیر توضیح دهید.

هدیه‌ها می‌داد هر درویش را / تا بیابد نطق مرغ خویش را

پاسخ: «را» نخست در معنای «به» و به عنوان حرف اضافه به کار رفته است. و «را» دوم نشانه مفعول است.

۳) درباره تحوّل معنایی کلمه «سوداگران» توضیح دهید.

پاسخ: این کلمه در گذشته به معنای «بازرگان و کاسب» به کار می رفته است، ولی امروزه بیشتر به «معامله گران مواد مخدر و کارهای خلاف قانون» گفته می شود.

۴) پسوند «وش» در کلمه «خواجه‌وش» به چه معناست؟ دو واژه دیگر که این پسوند را دارا باشند، بنویسید.

پاسخ: پسوند «وش» در کلمه «خواجه‌وش» به معنای «مانند» است. / کلمات دیگر: مهوش، مهوش، پریوش، تلخ‌وش

جواب قلمرو ادبی صفحه 115 و 116 درس 14 ادبیات فارسی دهم

۱) کنایه ها را در بیت هشتم بیابید و مفهوم آنها را بنویسید.

پاسخ: ریش بر کندن کنایه از پشیمان شدن و افسوس خوردن / آفتاب نعمتم شد زیر میغ کنایه از از دست دادن نعمت

۲) مؤثرّترین شیوه‌ای که مولوی در «مثنوی معنوی» از آن بهره می‌گیرد، «تمثیل» است. تمثیل به معنای «تشبیه کردن» و «مَثَل آوردن» است و در اصطلاح ادبی، آن است که شاعر یا نویسنده برای تأیید و تأکید بر سخن خویش، حکایت، داستان یا نمونه و مثالی را بیان کند تا مفاهیم ذهنی خود را آسان‌تر به خواننده انتقال دهد.

اکنون ارتباط محتوای این درس را با تمثیل به کار گرفته شده، توضیح دهید.

پاسخ: مولوی برای بیان اینکه سنجش نابجا و داوری ظاهری نادرست است از «تمثیل» استفاده کرده است، «طوطی» نماد انسان های عجول است و از روی ظاهر قضاوت می کنند؛ هدف مولوی از بیان این داستان، نکوهش سطحی نگری و شتاب زدگی در داوری است.

۳) در بیت ششم درس، کلمات «چرب» و «ضرب» در یک حرف اختلاف دارند و آرایۀ جناس ناهمسان (ناقص) را دربردارند. کلماتی نظیر «روان» (روح) و روان (جاری) که جز معنی، هیچ گونه تفاوتی از دید آوایی و نوشتاری با هم ندارند، جناس همسان (تام) را پدید می‌آورند؛ مثال:

گلاب است گویی به جویش روانهمی شاد گردد به بویش روان
جویش و بویش: جناس ناهمسان
روان و روان: جناس همسان

از متن درس، نمونه هایی برای انواع جناس بیابید.

پاسخ: دلق، خلق: جناس ناهمسان / شیر، شیر: جناس همسان، شیر نخست: شیر بیشه، شیر دوم: شیر نوشیدنی / جناس: ‌زان، زین / آب، ناب: جناس ناهمسان / هست، دست: جناس ناهمسان

حل تمرین قلمرو فکری صفحه 116 درس چهاردهم فارسی دهم

۱) مولوی در بیت های زیر، بر چه مفهومی تأکید دارد؟

هر دو نی خوردند از یک آبخور / این یکی خالی و آن پُر از شکر 

دست کان لرزان بُوَد از ارتعاش / وانکه دستی تو بلرزانی ز جاش

هر دو جنبش آفریدۀ حق، شناس / لیک، نتوان کرد این، با آن قیاس

پاسخ: ۱) در پدیده هایی که از نظر ظاهری شبیه هم هستند تفاوت هایی وجود دارد. ۲) از اندازه گیری و قیاس بر اساس ظاهر و سطحی نگری خودداری کنید.

۲) با توجّه به بیت زیر:

«جمله عالم زین سبب گمراه شد / کم کسی ز ابدال حق آگاه شد»

الف) مقصود از «ابدال» چه کسانی است؟ 

پاسخ: مردان حق

ب) از نظر شاعر، علّت گمراهی جمله عالم چیست؟ 

پاسخ: قیاس نادرست و قضاوت بر اساس ظواهر

۳) مولوی در بیت زیر، آدمی را از چه چیزی برحذر می دارد؟

چون بسی ابلیس آدم روی هست / پس به هر دستی نشاید داد دست

پاسخ: مردم را تشویق می کند که از انسان های اهریمن صفت دوری کنند و به آنها اعتماد نکنند.

همچنین بخوانید: جواب درک و دریافت صفحه ۱۰۹ فارسی دهم

توجه: شما دانش آموز پایه دهم رشته های نظری ریاضی ، تجربی و انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به معنی کلمات و جواب سوالات تمرین درس های کتاب ادبیات فارسی دهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله جواب و پاسخ تمرینات کارگاه متن پژوهی صفحه 115 و 116 درس 14 چهاردهم ادبیات فارسی دهم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 😉