نقد و بررسی فیلم Joker ، جوکر – تماشایی و متحیر کننده !

نقد و بررسی فیلم Joker ، جوکر ؛ فیلم سینمایی Joker یکی از اثرهای متفاوت کامیک بوکی این سری می باشد که یک جوکر مستقل با بازی واکین فینیکس و به کارگردانی تاد فیلیپس را به نمایش می گذارد. در ادامه برای نقد و تحلیل فیلم Joker ، جوکر با بخش فیلم و بازی ماگرتا همراه باشید.

[su_box title=”مطالب مرتبط“]

واکنش منتقدان به اولین نمایش فیلم جوکر – Joker منتشر شد

نقد و بررسی فیلم Ford v Ferrari – فورد در برابر فراری + نمرات منتقدان

نقد و بررسی فیلم جان ویک 3 : پارابلوم – تا می تونی بکش !

[/su_box]

• تاریخ انتشار: ۴ اکتبر ۲۰۱۹
• امتیاز: 8.7 از 10 در IMDB
• کارگردان: تاد فیلیپس
• تهیه کننده: تاد فیلیپس ، بردلی کوپر
• نویسنده: تاد فیلیپس
• بازیگران:
  • واکین فینیکس در نقش آرتور فلک / جوکر
  • رابرت دنیرو در نقش موری فرانکلین، مجری برنامه تاک شو
  • زازی بیتز در نقش سوفی داموند
  • فرانسیس کانروی در نقش پنی فلک، مادر آرتور
  • برت کالن در نقش توماس وین: (وی به‌طور سنتی پدر دشمن دیرینه جوکر یعنی بتمن است ولی برخلاف
  • کمیک وی در اینجا نقش مهمی در خاستگاه جوکر ایفا می‌کند)
  • مارک مارون در نقش مأمور وری فرانکلینم
  • گلن فلشلر در نقش یک کمدین
  • بیل کمپ در نقش پلیس گاتهام
  • برایان کالر در نقش استریپر پیر
  • دانته پریرا اولسن در نقش بروس وین (پسر توماس وین که در بزرگسالی تبدیل به بزرگترین دشمن جوکر یعنی بتمن می‌شود)
  • جاش پایس
  • شیا ویگهام در نقش پلیس گاتهام
  • داگلاس هاج در نقش آلفرد پنی‌ورث

خلاصه داستان:

سال ۱۹۸۱، مرد میانسالی به نام آرتور فلک به همراه مادر خود پنی در شهر گاتهام زندگی می‌کند. آرتور به عنوان دلقک در مهمانی‌های مختلف ظاهر شده و خرج خود را اینگونه درمیاورد. گاتهام با جرم و جنایت‌های سازمان‌یافته مواجه شده و فقر و بیکاری مردم شهر از جمله آرتور را آزار می‌دهد. آرتور به یک اختلال عصبی ناخویشتن‌داری عاطفی دچار است و در مواقعی که کنترل خود را از دست می‌دهد، به طرز هیستری می‌خندد. آرتور که در وضعیت بدی به سر می‌برد، بعد از وقایع متعدد از جمله مورد حمله قرار گرفتن توسط سارقان گاتهام، تصمیم می‌گیرد که زندگی خود را تغییر دهد که این اقدامات او به مرور منجر به شورش مردم فقیر علیه ثروتمندان در گاتهام می‌شود.

همانطور که از نام و داستان فیلم بر می‌آید و پیش از این هم گفته شد، فیلم جوکر درباره یک شخصیت خاص است و کاراکترهای فرعی در خدمت پیش بردن داستان او هستند‌. با اینکه در ابتدا قرار بود لئوناردو دی‌کاپریو نقش جوکر را ایفا کند ولی در نهایت با اصرار کارگردان این نقش به واکین فینیکس رسید. واکین بازیگر قابلی است که با وجود توانایی‌های بسیارش تاکنون مورد بی‌مهری آکادمی اسکار هم قرار گرفته و از این حیث وجه شباهتی با خود جوکر نادیده گرفته شده در جامعه دارد.

اما پیش از آنکه مبحث بازیگری را بازتر کنم باید به چالشی که برای بازیگران جوکر پس از بازی اعجاب برانگیز مرحوم هیث لجر پیش آمده اشاره کرد؛ یعنی مقایسه ناخودگاه قدرت بازیگری آنها با هیث لجر. به عنوان مثال در جوخه خودکشی سعی شد که با دگرگون ساختن ۱۸۰ درجه‌ای جوکر از هر لحاظ (از سن گرفته تا گریم) تا حد زیادی از جوکر سه گانه نولان فاصله بگیرند.

این ترفند تاحدی جواب داد ولی بخاطر پرداخت نادرست (و حذف بسیاری از صحنه های جوکر) برگ برنده فیلم هارلی کویین شد که پیش از این هم در پرده سینما دیده نشده بود و مارگو رابی زیبارو و قهار در امر بازیگری نیز توانست گوی سبقت را از همتای مذکرش برباید و فیلم مستقل خودش را به زودی داشته باشد.

جوکر در فیلم جدید تاد فیلیپس نیز با جوکر سه گانه نولان تفاوت های اساسی دارد. در اینجا شاهد ریشه های جوکر هستیم و کمی بیش از یک‌سوم فیلم حکایت جوکر شدن او را می‌بینیم. اینجا فرصت‌های بیشتری وجود دارد و‌ شاهد دگردیسی یک کاراکتر و رسیدن آن به مرز جنون و گذر از این مرز جهنمی هستیم و طبیعتا واکین نقش سخت تری بر عهده داشته؛ نقشی که نمیتوانم بگویم صد در صد از اجرای آن برآمده ولی توانسته تا حد زیادی آن را واقع‌پذیر بازی کند.

اما چگونه می‌شود که یک فیلم Joker بدون بتمن موفق شود؟ فیلم Joker 2019 که توسط تاد فلیپس (Todd Phillips) کارگردانی شده و واکین فینکس (Joaquin Phoenix) را در نقش شخصیت اصلی خود یعنی جوکر قرار می‌دهد، این سوال را با یک پیچش غیر منتظره جواب می‌دهد: با تبدیل کردن جوکر به قهرمان و الگویی که مردم برای مبارزه و ایستادگی در برابر اعضای کثیف وال استریت (Wall Street) و فاشیست‌های سیتی هال از او الگو می‌گیرند.

او اینبار به بتمن نیاز ندارد زیرا در این فیلم، او خود قهرمان داستان است و نه آنتاگونیست یا شخصیت منفی. بلکه شخصیت‌های منفی دیگری در فیلم حضور دارند که جوکر باید در مقابل آن‌ها ایستادگی کرده و از دیوانگی و هوش وصف ناپذیر خود در مقابل آن‌ها استفاده نمایید. در این فیلم جامعه به سمت قهقرا و نابودی رفته و جوکر تنها به نابودی بیشتر آن کمک می‌کند.

مشغله‌ها و بدبختی‌های آرتور فلک، بسیار باور پذیر است. او به عنوان یک دلقک برای دیگران استخدام می‌شود تا بتواند زندگی خود را با درآمد ناچیز خود بگذراند. او به همراه مادر خود در یک ساختمان بسیار قدیمی و ترک خورده زندگی می‌کند و به سلامتی مادر مریض خود اهمیت زیادی می‌دهد. در کنار تمام این مسائل، او بر‌روی یکی از همسایه‌های خود به نام Sophie با بازی زازیه بیتز (Zazie Beetz) کراش دارد و قصد دارد تا نظر او را به سمت خود جلب کند.

آرتور هیچوقت پدر خود را ندیده و او را نمی‌شناسد، اما انسان‌های دیگری در زندگی او هستند که او آن‌ها را به جای پدر خود می‌داند. یکی از این افراد کارگر سابقی است که به او یک اسلحه می‌دهد تا او بتواند در مقابل خطرات از خود مواظبت کند و دیگری، مورای فرانکلین (Murray Franklin) با بازی رابرت دنیرو (Robert De Niro) می‌باشد که مدیر یک برنامه late-night تلویزیونی است و آرتور دوست دارد تا یکبار او را پدرانه بغل کند.

او لباس مخصوصش را به تن کرده و در حال رقص و آواز تابلویی در دست دارد که برای یک فروشگاه در حال تعطیل شدن تبلیغ می‌کند تا اینکه چند تبهکار جوان آن را می‌دزدند و آرتور را کتک می‌زنند. این تنها یکی از مصیبت‌‌هایی است که سر آرتور نازل شده. همانطور که گفتیم او با پنی (فرانسیس کانروی) مادر مسنش زندگی می‌کند. پنی یک زن ساده‌‌باور است که مدام به توماس وین (برت کالن) که قبلا رئیسش بوده نامه می‌نویسد و باور دارد او به آنها کمک می‌کند. آرتور و پنی شب‌ها برنامهٔ تاک شو موری فرانکلین (رابرت دنیرو) را تماشا می‌کنند و آرتور رویای قرار گرفتن در موقعیتی کنار شخصیت محبوبش را در سر می‌پروراند.

آرتور رویای تبدیل شدن به یک استندآپ کمدین را در سر دارد اما از افسردگی و بی‌ثباتی عاطفی (خنده‌های بی‌اختیار که با احساسات او در تضاد است) رنج می‌برد. او یک کتاب جوک دارد که آن را با تصاویر مستهجن و جملات قصار با دست‌خطی کودکانه مثل “امیدوارم مرگ من بیش از زندگی‌ام درآمد داشته باشد” پر کرده است.

تاد فیلیپس به خوبی شخصیت آرتور را در فیلم « جوکر » پرورش می دهد و فیلم را به یک اثر ” بررسی کاراکتر ” کم نقص مبدل می کند. ما در ابتدای فیلم به خوبی با شخصیت آسیب دیده آرتور فلک آشنا می شویم. مرد جوانی که در هیاهوی شهر بی در و پیکر گاتهام که فساد عضوی لاینفک از آن به شمار می رود، قصد اشاعه مهربانی دارد و در این راه به هر روشی متوسل می شود اما مشکلات روانی اش باعث شده تا همواره عقب بماند و یا مورد خشونت مردم قرار بگیرد. آرتور هرگز شخصیت شروری نداشته و می خواسته تا یک ستاره باشد اما در شهری که فساد در آن نقش بسته، افراد ضعیف تر مانند آرتور همواره یک قربانی هستند و تا زمان مرگشان نیز قربانی هر روزه جامعه محسوب خواهند شد.

آرتور نوشته ای در دست خود دارد که بر روی آن نوشته « از خنده‌های من ناراحت نشوید، من بیمارم! ». این نوشته به وضوح نشان می دهد که او قصد اثبات روح مهربان خود به اهالی گاتهام سیتی را دارد اما واکنش مردم در مقابل فردی که نتوانسته زندگی عادی داشته باشد همواره خشن و ناراحت کننده است. آرتور هرگز نمی تواند حتی به موفقیت نزدیک شود و در ارتباط با مردم نیز تنها چیزی که نصیبش می شود خشونت است. او در میان ثروتمندان نیز ابزاری برای خوشگذرانی و خنده های تحقیر آمیزشان است. آرتور در مجموع در گاتهام یک شخصیت شکست خورده تمام عیار می باشد.

خوشبختانه سیر تحول شخصیت آرتور فلک از فردی اجتماعی و خانواده دوست به جنایتکاری ترسناک با رعایت جزئیات فراوان در « جوکر » به تصویر کشیده شده است. ما در اینجا به راحتی می توانیم آرتور را درک کرده و در کنارش بایستیم و برای تمام افراد خبیث گاتهام سیتی یک نسخه انتقام بپیچیم!

مردمی که فردی ضعیف مانند آرتور را همراهی نکردند و حتی سعی در نابودی و تحقیر او داشتند و حالا با نسخه ای جدید از او مواجه می شوند که مستقیماً برخاسته از شرایطی است که آنها در شکل گیری آن تاثیر داشته اند. فیلم به خوبی توانسته اتفاقات گاتهام سیتی را به جهان کنونی ارتباط دهد و به تماشاگر این موضوع را یادآوری کند که تا چه حد در شکل گیری بحران های جامعه و رشد افرادی مانند جوکر تاثیر مستقیم داشته اند.

در واقع تبدیل شدن آرتور به جوکر مستقیماً نتیجه اجتماع آلوده گاتهام سیتی ( و به عبارتی جهان پیرامون ما ) است که در آن مهربانی و ساز و کارهای حمایتی و انسان دوستانه ارزش خود را از دست داده اند و موفقیت تنها زمانی به سراغ افراد می آید که بتوانند در خطرناک ترین حالت ممکن، تهدیدی برای دیگران محسوب شوند و با خشن ترین حالت ممکن به سراغشان بیایند. جهانی که در آن یک دلقک مهربان می تواند با حفظ ویژگی شخصیتی اش که شوخ طبعی است، به جنایتکاری بی رحم مبدل شود که برای آرامش روح خود از رقم زدن هیچ جنایتی دریغ نکند..

جوکر یک آینه تمام عیار از اجتماعی است که می توانست او را به راحتی بپذیرد اما به بدترین شکل ممکن او را کنار گذاشت تا اینبار آرتور باشد که با ساز و کار مختص گاتهام سیتی به عرصه باز می گردد.

آیا فیلم « جوکر » خشونت‌آمیز است؟ بلاشک بله. اگرچه این خشونت به این منظور طراحی شده که بیننده را شوکه کرده و او ناراحت کند. قصد وجود این حجم از خشونت این نیست که خوی خون‌دوست تماشاگران را اغنا بکند یا عطش آن‌ها برای دیدن اینکه آدم‌بد ها جزای کار بد خود را ببینند را سیر بکند. تعداد افراد کشته شده در قیاس با فیلمی مثل « جان ویک ۳ » ( John Wick ) بسیار کم است اما هر کدام از مرگ‌ها تاثیر عمیق‌تری دارد. خون واحد پولی استحاله‌ی « آرتور » است، وسیله‌ای که ما با آن سقوط وی تا قعر جهنم را دنبال می‌کنیم.

برخی نگران «تقدس‌سازی» خون در این فیلم بوده اند ولی واقعا همچین چیزی را نمی‌توان در « جوکر » دید. بر خلاف فیلم‌های معمول ژانر ترسناک / اسلشر همچین چیزی به هیچ‌وجه در مورد « جوکر » درست نیست. فیلم « جوکر » به دنبال حس همذات‌پنداری برای شخصیت اصلی نیست و از بینندگان هم اصلا همچین انتظاری ندارد، اما انتظار دارد که بینندگان نه تنها موقعیت او بلکه عواملی را ببینند که باعث تغییر تدریجی او از یک دلقک اده به یک قاتل روانی شکل‌دهنده‌ی گروه‌های مافیایی شده اند.

موفقیت « جوکر » کاملا وابسته به نقش‌آفرینی مستحکم و متعهدانه‌ی « واکین فینکس » بوده است. « فینکس » با تغییر فیزیکی‌ای همتا با آنچه از « کریستین بیل » در « ماشینیست » ( Machinist ) دیده بودیم ظاهر خود را دوباره شکل داده است. جنبه‌های روانی این بازی که با حداقل المان‌هایی از سبک متد اکتینگ ( سبکی که در آن بازیگر در تمام مدت فیلمبرداری در نقش باقی می‌ماند ) انجام شده است، این نسخه از جوکر را به جایی می‌برد که قبلا تنها « هیث لجر » به آن دست یافته بود.

خط داستانی چیزی بیشتر از عمق بازی از « فینکس » می‌خواهد؛ او باید در داخل میدان مین‌گذاری شده‌ی یک راوی غیر قابل اعتماد هم حرکت بکند و صد البته که به هیچ‌وجه در این راه شکست نمی‌خورد. نمی‌توانم با اطمینان بگویم که او برای جایزه‌ی اسکار نامزد خواهد شد ( که اگر این جایزه را ببرد، باعث خواهد تا او و « لجر » پس از « براندو و دنیرو » تبدیل به دومین افرادی شوند که جایزه‌ی بهترین بازیگری را برای یک شخصیت یکسان برده اند ) اما بهتر است که این اتفاق بیفتد.

آقای « فیلیپس » وقتی که با سوالی درباره‌ی اینکه آیا این اثر تمثیلی سیاسی است یا نه رو‌به‌رو شد از جواب دادن طفره رفت. اگرچه با این حال سخت است که به برخی دلایل فرعی‌تر فروپاشی ذهنی « آرتور » نگاه بکنیم و نمونه‌های مشابهش را نبینیم؛ بودجه‌هایی که قطع شده و در نهایت باعث کاهش خدمات اجتماعی می‌شوند، نبود پشتیبانی برای مشکلات روانی و دولتی که علاقه‌ی بیشتری به «داشته ها» دارد تا «نداشته‌ها».

فیلم « جوکر » آخرین نمونه‌ی خوبی است که به ما نشان می‌دهد داستان‌های کامیک‌بوکی قدیمی اگر با رویکردی مناسب به خوبی گسترش داده شوند و خلاقیت و ذهن باز هم درگیر آن‌ها بشود، می‌توانند به بستری بیشتری از یک داستان پاپ‌کورنی اکشن / ماجراجویی ساده تبدیل بشوند.

تصور یک فیلم جوکر بدون حضور شخصیت بتمن (Batman) کار بسیار سختی بود، زیرا این شخصیت،‌ همیشه به عنوان یک نیروی شرور بر علیه بروس وین فعالیت کرده است و تقریبا در تمامی فیلم‌هایی که شخصیت جوکر حضور داشته، پای بتمن هم وسط بوده و این دو جدا از یکدیگر نبوده‌اند. فیلم Joker فیلم فوق العاده‌ای است. زیرا توانست شخصیتی که سال‌ها تنها به شرارت فکر می‌کرده را تبدیل به ضد قهرمانی کند که همگان دوست داشتیم به آن تبدیل شود.

Joker فیلمی است که جدا از جهانی که در این ۸۰ سال در دنیای کمیک‌ها حضور داشته است، توانسته را ایده‌ای تازه و دیده نشده از این شخصیت را ارائه دهد و در این راه نیز بسیار موفق عمل کرده است. این فیلم سرگرم‌ کننده، هیجان انگیز و هنری است و قطعا از آن لذت بسیاری زیادی خواهید برد. فیلمی است که پس از تماشای آن امکان دارد تک تک صحنه‌های آن برای مدت زیادی در ذهنتان هک شود و این ویژگی فیلم‌های بزرگ است.