حواس‌پرتی‌ها توانایی دانش‌آموزان برای دریافت و پردازش اطلاعات را کاهش می‌دهند و هر عامل درونی یا بیرونی که جریان یادگیری را مختل کند، باعث افت تمرکز می‌شود. زمانی که تمرکز از بین می‌رود، برگشتن به حالت یادگیری زمان می‌برد و همین امر موجب کاهش بازده مطالعه خواهد شد.
اختلال‌ها معمولاً در دو گروه قرار می‌گیرند: عوامل بیرونی مانند صدا، اشیا یا مزاحمت دیگران و عوامل درونی مانند استرس، خیال‌پردازی، گرسنگی یا خستگی. بسیاری از افراد عوامل درونی را نادیده می‌گیرند اما این عوامل می‌توانند تأثیر بیشتری داشته باشند زیرا توجه را از درون فرد منحرف می‌کنند. ایجاد نظم و انضباط در مطالعه، برنامه‌ریزی مناسب و کنترل ذهن و بدن بهترین راه برای مقابله با این چالش‌هاست. مدیریت مؤثر حواس‌پرتی‌ها، توان یادگیری، تمرکز و حافظه را افزایش می‌دهد.در ادامه با مهارت های زندگی ماگرتا همراه باشید.
۱۴ نکته مهم برای جلوگیری از حواس پرتی موقع درس خواندن
مطالعه یعنی تلاش آگاهانه برای حفظ یا بازگرداندن تمرکز. در دنیای امروز منابع بی‌شماری برای جلب توجه وجود دارد و همین رقابت، تمرکز طولانی‌مدت را سخت می‌کند. روش‌های زیر کمک می‌کنند میزان حواس‌پرتی کمتر شود و عملکرد تحصیلی افزایش یابد.
۱. ایجاد یک فضای ویژه مطالعه
محیطی که فقط برای مطالعه در نظر گرفته شده باشد به مغز پیام می‌دهد که زمان کار است. چنین فضایی باید عاری از شلوغی و عوامل مزاحم باشد تا ذهن بتواند بر موضوع متمرکز شود.
محل مطالعه می‌تواند نقش مهمی در میزان تمرکز داشته باشد. فضاهای روشن و دارای تهویه خوب به هوشیاری کمک می‌کنند، درحالی‌که محیط‌های شلوغ تمرکز را مختل می‌کنند. داشتن یک محل ثابت برای مطالعه، عادت‌های منظم و ذهنی روشن‌تر ایجاد می‌کند.
۲. دور نگه داشتن تلفن همراه
تلفن همراه یکی از بزرگ‌ترین منابع حواس‌پرتی است. هر اعلان یا پیامی که پاسخ داده نشده باشد، ذهن را بی‌قرار می‌کند. حتی وقفه‌های کوتاه نیز تمرکز را می‌شکنند و یادگیری را کم‌اثر می‌سازند.
۳. تنظیم یک برنامه ثابت برای مطالعه
ثبات در هر عادتی باعث موفقیت می‌شود. اگر ساعات مطالعه هر روز در زمان مشخصی باشد، مغز به مرور شرطی شده و در همان ساعات تمرکز بیشتری پیدا می‌کند.
داشتن برنامه منظم باعث مدیریت بهتر زمان می‌شود. تقسیم کارهای بزرگ به بخش‌های کوچک‌تر از احساس فشار و سردرگمی جلوگیری می‌کند. مطالعه در ساعات اوج هوشیاری نیز باعث یادگیری بهتر می‌شود.
۴. پرهیز از انجام چند کار همزمان
بسیاری تصور می‌کنند چندکارگی مفید است اما در حقیقت کیفیت کار را پایین می‌آورد. ذهن تنها می‌تواند روی یک موضوع در لحظه تمرکز کند. هنگامی که چند وظیفه همزمان انجام می‌شود، منابع شناختی پراکنده شده و یادگیری کاهش می‌یابد.
تمرکز بر یک موضوع موجب پردازش بهتر، حافظه عمیق‌تر و درک مؤثرتر می‌شود.
۵. تمرین مدیتیشن
مدیتیشن یک تمرین ذهنی برای آرام‌سازی و کنترل توجه است. تمرین روزانه آن به کاهش آشفتگی ذهنی، مدیریت احساسات و واکنش بهتر نسبت به استرس کمک می‌کند.
با تداوم مدیتیشن، ذهن توانایی بیشتری برای بازگرداندن تمرکز پیدا می‌کند و عملکرد تحصیلی و عاطفی بهبود می‌یابد.
۶. پرهیز از تماشای تلویزیون
تلویزیون حتی وقتی فقط در پس‌زمینه پخش شود، توجه را تقسیم می‌کند. محرک‌های صوتی و تصویری تمرکز را از مطالعه منحرف می‌کنند.
خاموش کردن تلویزیون در زمان مطالعه باعث افزایش عمق یادگیری و جلوگیری از مطالعه سطحی می‌شود.
۷. تعیین اهداف
اهداف جهت و انگیزه ایجاد می‌کنند. تقسیم یک کار بزرگ به بخش‌های کوچک‌تر موجب پیشرفت مرحله‌به‌مرحله و کاهش اضطراب می‌شود.
اهداف به جلسات مطالعه نظم می‌دهند و مانع سردرگمی و حواس‌پرتی می‌شوند.
۸. اولویت دادن به خواب کافی
خواب مناسب برای حافظه و عملکرد شناختی ضروری است. کمبود خواب توانایی تمرکز را کاهش می‌دهد و سطح استرس را بالا می‌برد.
استراحت کافی تعادل ذهنی را باز می‌گرداند و فرد را برای یادگیری آماده‌تر می‌کند.
۹. استراحت میان مطالعه
مطالعه مداوم باعث خستگی ذهن می‌شود. استراحت‌های کوتاه ذهن را تازه می‌کند و خلاقیت و تمرکز را افزایش می‌دهد.
وقفه‌های منظم به بهبود عملکرد شناختی کمک زیادی می‌کنند.
۱۰. کاهش سروصدای بیرونی
صداهای مزاحم همیشه قابل کنترل نیستند اما می‌توان راهکارهایی برای مدیریت آن‌ها پیدا کرد. صداهای پس‌زمینه می‌توانند حافظه و تمرکز را تضعیف کنند.
می‌توان از روش‌هایی مانند انتخاب ساعات آرام‌تر، عایق‌بندی صوتی یا استفاده از نویز پس‌زمینه کمک گرفت تا تمرکز حفظ شود.
۱۱. برنامه‌ریزی از قبل
برنامه‌ریزی تحصیلی از آشفتگی و اضطراب لحظه آخر جلوگیری می‌کند. داشتن نقشه راه مطالعه، نظم و تمرکز را افزایش می‌دهد.
برنامه‌ریزی منظم باعث می‌شود ضرب‌الاجل‌ها بهتر مدیریت شوند و فرد دچار نگرانی‌های ناگهانی نشود.
۱۲. کنترل حواس‌پرتی‌های آنلاین
شبکه‌های اجتماعی و سرگرمی‌های آنلاین از مهم‌ترین عوامل حواس‌پرتی‌اند و بازگشت به حالت تمرکز پس از آن‌ها دشوار است.
محدودکردن استفاده از اینترنت در زمان مطالعه، مسدود کردن اعلان‌ها و ایجاد نظم در استفاده از فناوری کمک می‌کند افکار در مسیر درست باقی بمانند.
۱۳. تمرین ذهن‌آگاهی
ذهن‌آگاهی به فرد کمک می‌کند دقیقاً در زمان شروع حواس‌پرتی آن را تشخیص دهد و توجه را به موضوع اصلی بازگرداند. افزایش آگاهی و کنترل احساسات باعث تمرکز پایدارتر و تصمیم‌گیری کمتر impulsive می‌شود.
این مهارت در طولانی‌مدت عادات مطالعه را تقویت می‌کند.
۱۴. پرهیز از مطالعه فشرده
مطالعه فشرده و حجیم، ذهن را بیش از حد درگیر می‌کند و موجب استرس، بی‌خوابی و کاهش یادگیری می‌شود.
وقتی مطالب در فاصله‌های زمانی مناسب مطالعه شوند، بهتر در حافظه بلندمدت تثبیت می‌شوند.
نتیجه‌گیری
کاهش حواس‌پرتی‌ها به‌طور مستقیم تمرکز، کیفیت یادگیری و بازده مطالعه را افزایش می‌دهد. موفقیت تحصیلی وابسته به عادات مطالعه درست و محیط مناسب است. با مدیریت عوامل بیرونی و درونی و ایجاد فضایی آرام برای مطالعه، می‌توان عملکرد آموزشی را به شکل چشمگیری بهبود داد. ذهن‌آگاهی و برنامه‌ریزی، راه را برای یادگیری پایدار هموار می‌کنند.
