روش نگهداری و تکثیر گیاه بامبو: اشتباهاتی که باعث زرد شدن برگها میشود
روش ساده برای تکثیر در آب بدون نیاز به خاک ؛ راهی آسان برای داشتن چندین بامبو از یک ساقه
بامبو از آن گیاههایی است که تقریباً در هر فضایی خودش را نشان میدهد؛ از روی میز کار و کنسول ورودی خانه گرفته تا لابی هتلها و کافهها. ظاهر مینیمال، سبزی چشمنواز و نگهداری نسبتاً آسان باعث شده بسیاری از افراد حتی اگر هیچ تجربهای در نگهداری گیاهان نداشته باشند، اولین انتخابشان برای سبز کردن فضا، بامبو باشد.
در این مقاله از بخش گل و گیاه ماگرتا، به صورت کامل و کاربردی درباره روش نگهداری و تکثیر گیاه بامبو صحبت میکنیم؛ اینکه چه نوری دوست دارد، با چه آبی باید آبیاری شود، چه ظرفی مناسب است، چه مشکلاتی برایش پیش میآید و چطور میتوانید با قلمه و تقسیم ساقه، تعداد بامبوهایتان را چند برابر کنید.
شناخت گیاه بامبو و انواع رایج در خانه
آن چیزی که در خانهها و ادارات به نام «بامبو» میبینیم، در واقع همان بامبوی خوشیمن یا لاکی بامبو است که از نظر علمی در گروه دراسناها قرار میگیرد، نه بامبوهای خیزران باغی. یعنی از نظر رفتار و نیازها، بیشتر شبیه گیاهان آپارتمانی است تا درختچههای باغی.
بامبوی خوشیمن معمولاً به شکل ساقههای سبز استوانهای فروخته میشود که گاهی کاملاً صاف هستند و گاهی به صورت مارپیچ فرم داده شدهاند. این ساقهها ریشههای سفید و تردی در قسمت پایین دارند و بالاتر، جوانهها و برگهای باریک و کشیده دیده میشود. همین ساختار است که اجازه میدهد بامبو هم در آب و هم در خاک رشد کند و نسبت به تغییر محل، تحمل خوبی داشته باشد.
نور مناسب برای نگهداری گیاه بامبو
بامبو نور غیرمستقیم و ملایم را ترجیح میدهد. بهترین مکان برای آن جایی است که نور روز خوب میتابد، اما اشعه مستقیم خورشید روی برگها و ساقهها نمیافتد. کنار پنجرههای شرقی یا شمالی، پشت پرده حریر، یا چند متر عقبتر از پنجرههای جنوبی و غربی، معمولاً مکانهای مناسبی هستند.
اگر بامبو را دقیقاً پشت شیشه و زیر نور مستقیم آفتاب بگذارید، بهخصوص در ظهرهای تابستان، لبه برگها میسوزد و بهمرور زرد و قهوهای میشود. از سوی دیگر، نگهداری طولانی در محیطهای خیلی کمنور هم باعث رنگپریدگی، رشد کند و باریک شدن برگها خواهد شد. اگر متوجه شدید بامبو تقریباً هیچ برگ تازهای تولید نمیکند و رنگش کدر شده، احتمالاً نورش کم است و باید آن را کمی نزدیکتر به منبع نور ببرید.
شرایط ایدهآل نگهداری بامبو
برای اینکه گیاه سالم و شاداب بماند، باید شرایط محیطی مناسبی را برایش فراهم کنید.
| شرط محیطی | شرایط ایدهآل | نکات کلیدی و هشدارها |
|---|---|---|
| نور | نور زیاد اما فیلتر شده و غیرمستقیم | نور مستقیم و شدید، especially در بعد از ظهر، باعث سوختن برگها میشود. میتوانید از پرده توری برای فیلتر کردن نور استفاده کنید. |
| دما | بین ۱۸ تا ۳۲ درجه سانتیگراد | از قرار دادن گیاه در معرض باد مستقیم کولر، نزدیک وسایل گرمایشی یا در معرض سرمای شدید خودداری کنید. |
| آب | آب خالص (آب معدنی یا آب جوشیده سرد شده) | کلر و مواد شیمیایی موجود در آب لولهکش میتواند به ریشهها آسیب بزند. اجازه ندهید سطح آب در گلدان کاملاً خشک شود. |
| رطوبت | رطوبت متوسط محیط | میتوانید هر چند وقت یکبار برگها را با آب ولرم غبارپاشی کنید. گرد و غبار را از روی برگها با یک پارچه مرطوب پاک کنید تا گیاه تنفس بهتری داشته باشد. |
روشهای نگهداری (در آب و خاک)
شما میتوانید بامبو را هم در آب و هم در خاک نگهداری کنید. هر روش مزایا و معایب خود را دارد.
نگهداری در آب (مثلثی یا هیدروکاشت)
این روش متداولترین روش نگهداری لاکی بامبو است. ساقهها در یک گلدان شیشهای یا مخصوص قرار داده میشوند و آب تا حدی ریخته میشود که ریشهها کاملاً پوشیده باشند. آب باید هفتهای یکبار تعویض شود تا از رشد باکتریها و جلبک جلوگیری شود. قرار دادن چند ماهی کوچک در گلدان میتواند مواد مغذی لازم را تأمین کند و نیاز به کوددهی را کاهش دهد.
نگهداری در خاک
این روش شبیه محیط طبیعی گیاه است و باعث رشد قویتر میشود. خاک باید دارای زهکشی خوب باشد. آبیاری باید بهگونهای باشد که خاک همیشه مرطوب اما نه غرقاب باشد. در فصل رشد، ماهی یکبار کود مایع مخصوص گیاهان آپارتمانی با غلظت نصف استفاده میشود.
آموزش تکثیر بامبو (قلمه زدن)
تکثیر بامبو از طریق قلمه ساقه انجام میشود. ابتدا ساقهای سالم با حداقل دو گره انتخاب میشود. سپس قلمه با یک برش مورب زیر گره جدا میشود. مرحله بعد انتخاب محیط ریشهزایی است. اگر در آب ریشهزایی انجام شود، قلمه در آب تمیز قرار میگیرد و برای ریشهدهی منتظر میمانند. اگر در خاک ریشهزایی انجام شود، انتهای قلمه به هورمون ریشهزایی آغشته شده و در خاک مرطوب کاشته میشود. پس از ریشهدهی، گیاه جوان به گلدان دائمی منتقل میشود.
مراحل تکثیر به صورت خلاصه:
- انتخاب قلمه: یک ساقه سالم و سرحال با حداقل دو گره انتخاب کنید.
- برش قلمه: قلمه را به صورت مورب زیر یکی از گرهها جدا کنید.
- ریشهزایی در آب: قلمه در لیوان آب تمیز قرار داده میشود و در مکانی با نور غیرمستقیم گذاشته میشود تا ریشه دهد.
- ریشهزایی در خاک: انتهای قلمه به هورمون ریشهزایی آغشته شده و در خاک مرطوب کاشته میشود.
- مراقبتهای بعدی: پس از رشد کافی ریشه، گیاه جدید به گلدان اصلی منتقل میشود.
آبیاری و نوع آب مناسب برای بامبو
بامبو چه در آب و چه در خاک، به آب تمیز و بدون کلر حساس است. اگر آن را در ظرف آب نگه میدارید، بهتر است از آب سبک و بدون املاح زیاد استفاده کنید؛ مثلاً آب تصفیهشده، آب جوشیده سرد شده یا آب شیر که ۲۴ ساعت در ظرفی جدا مانده تا کلرش خارج شود.
در بامبوهای آبی، آب نباید تا مدت طولانی کدر، سبز یا بدبو بماند. بهتر است هر یک تا دو هفته، بسته به حجم ظرف و دمای محیط، آب را کاملاً عوض کنید. هنگام تعویض، ریشهها را با ملایمت بررسی کنید و اگر ریشههای قهوهای و نرم دیدید، آنها را بهآرامی جدا کنید تا از گسترش پوسیدگی جلوگیری شود. سطح آب باید آنقدر باشد که ریشهها و چند سانتیمتر از قسمت انتهایی ساقه در آب قرار بگیرد، اما کل ساقه تا بالا در آب غرق نشود.
در بامبوهای کاشتهشده در خاک، خاک باید همیشه کمی مرطوب باشد، اما خیس و باتلاقی نه. وقتی سطح بالایی خاک در حد یک تا دو سانتیمتر خشک شد، زمان آبیاری بعدی است. اگر آب در زیرگلدانی جمع میشود، باید بعد از چند دقیقه آن را خالی کنید تا ریشهها در آب راکد نمانند. آبیاری بیش از حد، یکی از مهمترین دلایل زرد شدن بامبو در خاک است.
تغذیه و کوددهی گیاه بامبو
بامبو گیاهی است که بهطور مداوم از ذخیره ساقه و محیط اطرافش تغذیه میکند. اگر آن را فقط در آب ساده نگه دارید، در کوتاهمدت مشکلی پیش نمیآید، اما در بلندمدت ممکن است رشد کم شود و برگها رنگ پریده شوند. برای جلوگیری از این حالت، میتوانید از کودهای مایع مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کنید.
در بامبوی آبی، بهتر است غلظت کود بسیار کم باشد. به طور معمول، نصف یا حتی یکچهارم دوز پیشنهادی روی بستهبندی برای این گیاه کافی است. کود را در آب حل کنید و هر یک ماه تا یکونیم ماه یک بار، بهجای آب ساده استفاده کنید. اگر مشاهده کردید برگها نوک سوخته پیدا کردهاند یا آب زود بهزود کدر میشود، احتمالاً غلظت کود زیاد بوده و باید فاصله یا مقدار آن را کم کنید.
در بامبوی خاکی، میتوانید هر دو تا سه ماه در فصل رشد، مقدار کمی کود مایع یا گرانوله با نسبت متعادل استفاده کنید. از زیادهروی در کوددهی خودداری کنید؛ بامبو بیشتر از آنکه از کمبود کود آسیب ببیند، از تراکم بالای نمکها و کود زیاد لطمه میخورد.
انتخاب ظرف، گلدان و بستر مناسب
یکی از جذابیتهای بامبو این است که میتوانید آن را در انواع ظرفها از شیشهای شفاف تا گلدانهای سرامیکی و فلزی قرار دهید. در بامبوهای آبی، ظرف شیشهای شفاف کمک میکند وضعیت ریشهها و تمیزی آب را همیشه ببینید، اما نور مستقیم روی ریشهها و آب، رشد جلبک را بیشتر میکند. اگر ظرف شیشهای استفاده میکنید، بهتر است آن را در جایی با نور غیرمستقیم و ملایم بگذارید و هرچند وقت یکبار دیوارههای ظرف را تمیز کنید.
برای ثابت نگه داشتن ساقهها، میتوانید از سنگریزههای شسته، لیکا یا کریستالهای تزیینی استفاده کنید. نکته مهم این است که این مواد کاملاً تمیز و بدون لبههای تیز باشند تا به ریشهها آسیب نرسد. ارتفاع ظرف باید طوری باشد که حداقل یکسوم طول ساقه در آن قرار بگیرد تا گیاه پایداری خوبی داشته باشد.
اگر میخواهید بامبو را در خاک بکارید، مخلوطی سبک با زهکشی خوب مناسب است؛ ترکیبی از خاک گلدانی آماده، کمی پرلیت یا پوکه و درصدی خاک برگ، محیطی نفوذپذیر و در عین حال مرطوب برای ریشه فراهم میکند. گلدان باید سوراخ زهکش کافی در کف داشته باشد تا آب اضافی خارج شود.
دما، رطوبت و مکان قرار دادن بامبو
بامبو در دمای معتدل اتاق بهترین عملکرد را دارد. محدوده ۱۸ تا ۲۸ درجه سانتیگراد برای بیشتر بامبوهای خانگی مناسب است. دماهای بسیار پایینتر از این، مخصوصاً زیر ۱۰ درجه، در صورت طولانی شدن، باعث آسیب به ریشه و ساقه میشود و دماهای خیلی بالای ۳۰ درجه، اگر با خشکی هوا همراه باشند، میتوانند باعث پلاسیدگی برگها شوند.
این گیاه رطوبت نسبی متوسط رو به بالا را دوست دارد. در خانههایی با هوای بسیار خشک، بهخصوص در زمستان که سیستمهای گرمایشی روشن است، میتوانید ظرف بامبو را نزدیک بقیه گیاهان و روی سینی سنگریزه و آب قرار دهید تا رطوبت ملایم اطرافش افزایش یابد. مهپاشی سبک روی برگها در روزهای بسیار خشک، اگر با آب تمیز و بدون املاح انجام شود، میتواند به شادابی برگها کمک کند، اما از خیس کردن دائمی و شدید برگها خودداری کنید.
بهتر است بامبو را در جایی بگذارید که جریان هوای خیلی سرد یا خیلی گرم مستقیم به آن نخورد؛ مثلاً جلوی کولر، کنار بخاری یا پشت درِ دائماً باز بالکن، مکانهای مناسبی نیستند.
هرس، تمیز کردن و شکلدهی به بامبو
برای اینکه بامبو همیشه تمیز و مرتب به نظر برسد، بهتر است بهصورت دورهای برگها و ساقهها را بررسی کنید و برگهای زرد و قهوهای را با قیچی تمیز از نزدیکترین نقطه به ساقه جدا کنید. این کار هم ظاهر گیاه را بهتر میکند و هم از گسترش احتمالی بیماری یا پوسیدگی جلوگیری میکند.
اگر ساقهها بیش از حد بلند شدهاند یا شکل کلی گلدان را به هم زدهاند، میتوانید قسمت بالایی ساقه را با برش تمیز جدا کنید. محل برش را بهتر است درست بالای گره (محل اتصال برگ یا جوانه) انجام دهید. قسمت پایینی ساقه در ظرف باقی میماند و میتواند جوانههای جدیدی تولید کند، و قسمت بالایی جدا شده، اگر در آب یا خاک قرار داده شود، بهعنوان قلمه برای تکثیر مورد استفاده قرار میگیرد.
فرمدهی مارپیچ به بامبو فرایندی طولانیمدت است و در تولیدیها با تغییر جهت نور و برشهای مکرر انجام میشود. در خانه هم میتوانید با چرخاندن تدریجی گلدان نسبت به منبع نور و هدایت تدریجی ساقه، کمی فرم آن را تغییر دهید، اما نباید انتظار داشته باشید در مدت کوتاهی به شکلهای پیچیده تولیدی برسید.
مشکلات رایج در نگهداری بامبو و راه حل آنها
یکی از رایجترین مشکلات، زرد شدن برگها و گاهی خود ساقه است. اگر فقط چند برگ پایین زرد شدهاند، ممکن است کاملاً طبیعی و بهخاطر پیر شدن آن برگها باشد. اما اگر زردی از نوک برگها شروع و به سمت بالا پیش میرود، باید به کیفیت آب، نور و کود توجه کنید. آب سنگین با املاح زیاد، کوددهی زیاد و نور مستقیم آفتاب، هر سه میتوانند باعث این مشکل شوند. در چنین حالتی، بهتر است آب را عوض کنید، بامبو را کمی دورتر از منبع نور مستقیم قرار دهید و کوددهی را برای مدتی قطع کنید.
پوسیدگی ساقه و ریشه، مشکل جدیتری است. اگر ساقه در قسمتی نرم و آبکی شده و رنگ آن از سبز به زرد و قهوهای تغییر یافته، باید آن قسمت را تا محل بافت سالم با چاقوی تیز و تمیز جدا کنید. بخش سالم را میتوان دوباره در آب تمیز قرار داد تا ریشههای تازه بدهد. بخشهای قهوهای و لزج را نباید در ظرف نگه داشت، چون کل آب و سایر ساقهها را آلوده میکند.
لکههای سفید و چسبناک روی برگها ممکن است نشانه حضور آفات ریزی مثل شپشک آردآلود باشد. در این صورت، میتوانید با پنبه آغشته به آب و مقدار خیلی کم صابون ملایم، سطح برگ را تمیز کنید و در صورت گستردگی، از محلولهای مخصوص آفات گیاهان آپارتمانی استفاده کنید.
روشهای تکثیر گیاه بامبو از طریق قلمه
سادهترین راه تکثیر بامبو، استفاده از قلمه ساقه است. برای این کار، باید ساقهای را انتخاب کنید که سالم، سبز و حداقل چند بند یا گره داشته باشد. با قیچی یا چاقوی بسیار تیز و استریل، ساقه را در فاصلهای میان دو گره برش دهید تا یک تکه جدید با طول مناسب به دست بیاید.
بهتر است هر قلمه حداقل دو تا سه گره داشته باشد. قسمت پایین قلمه همان قسمتی است که قرار است در آب یا خاک قرار بگیرد. اگر برگهای زیادی روی قسمت پایین قلمه وجود دارد، آنها را بهآرامی جدا کنید تا در تماس با آب یا خاک، دچار پوسیدگی نشوند. سپس قلمه را بسته به روشی که انتخاب میکنید، در آب یا خاک قرار دهید.
تکثیر بامبو در آب
برای تکثیر بامبو در آب، قلمههای آماده را در ظرفی با آب تمیز قرار دهید، بهطوری که یک تا دو گره پایینی در آب باشد و بخش بالایی قلمه بیرون بماند. ظرف را در جایی با نور غیرمستقیم و دمای معتدل قرار دهید. آب باید شفاف و بدون بوی نامطبوع باقی بماند، بنابراین هر چند روز یکبار، در صورت کدر شدن، آن را تعویض کنید.
بعد از مدتی، معمولاً از محل گرههای زیر آب، ریشههای سفید و ظریف ظاهر میشوند. این فرایند بسته به دما و شرایط، ممکن است از دو تا چند هفته زمان ببرد. وقتی طول ریشهها به چند سانتیمتر رسید، میتوانید قلمه را در همان آب نگه دارید و بهعنوان بامبوی آبی جدید استفاده کنید یا اگر ترجیح میدهید، آن را به گلدان خاکی منتقل کنید. در صورت انتقال به خاک، باید مراقب باشید ریشهها نشکنند و خاک را در روزهای اول همیشه کمی مرطوب نگه دارید.
تکثیر بامبو در خاک
در روش تکثیر در خاک، قلمه تازه را مستقیماً در گلدانی با خاک سبک و مرطوب میکارید. گلدان را در جایی با نور ملایم و دور از آفتاب مستقیم قرار دهید. خاک باید مرطوب باشد اما خیس و غرقآب نشود. در چند هفته اول، گیاه انرژیاش را صرف تشکیل ریشههای جدید در خاک میکند و ممکن است رشد ظاهری چندانی در برگها نبینید.
میتوانید روی گلدان را برای مدت کوتاهی با نایلون شفاف یا کاور مخصوص گلخانهای بپوشانید تا رطوبت اطراف قلمه بالا برود، اما باید هر روز چند دقیقه آن را باز کنید تا هوا عوض شود و از ایجاد کپک جلوگیری شود. بعد از اینکه نشانههای رشد جدید و استقرار گیاه را دیدید، میتوانید پوشش را بردارید و بهتدریج قلمه را به شرایط عادی خانه عادت دهید.
نکات مهم و عیبیابی
زرد شدن برگها: ممکن است به دلیل کلر آب، نور مستقیم یا کوددهی بیش از حد باشد.
قارچ و کپک در آب: اگر آب حالت لزج یا کپکزده پیدا کرد، باید سریعاً آب تعویض شود و ریشهها و گلدان شسته شوند.
ارتفاع گیاه: اگر گیاه بیش از حد بلند شود، میتوان سر ساقهها را هرس کرد. این کار به فرمدهی و شاخهزنی کمک میکند. قلمههای اضافی نیز برای تکثیر مناسب هستند.
مراقبت از بامبوهای تازه تکثیر شده
قلمههای تازه ریشهدارشده، حساستر از ساقههای قدیمی هستند. در هفتهها و ماههای اول، باید نور را ملایم نگه دارید، از جابهجاییهای مکرر خودداری کنید و مراقب باشید دما ناگهان تغییر نکند. در بامبوهای آبی، تعویض آب باید با دقت بیشتر و بدون شوک دمایی انجام شود؛ یعنی آب جدید همدمای آب قبلی باشد.
در مورد کوددهی، بهتر است تا زمانی که قلمهها کاملاً جا نیفتادهاند، از کوددهی سنگین خودداری کنید. تنها بعد از اینکه رشد ثابت و برگهای تازه و سالم را مشاهده کردید، میتوانید کوددهی بسیار رقیق را شروع کنید. بهمرور زمان، این ساقههای جدید میتوانند در کنار ساقههای قدیمی، گلدان شلوغتری بسازند یا جداگانه در گلدانهای دیگر کاشته شوند.
جمعبندی نهایی
نگهداری از گیاه بامبو با رعایت چند نکته ساده بسیار لذتبخش است:
- نور مناسب و آب تمیز ضروری هستند.
- تکثیر آن از طریق قلمه زدن در آب بسیار آسان است.
- با توجه به علائم گیاه و رفع سریع مشکلات، گیاهی سالم و شاداب خواهید داشت.
با رعایت این نکات، میتوانید برای سالها از زیبایی این گیاه جذاب در خانه یا محل کار خود لذت ببرید.
پرسشهای متداول
آیا بامبو را بهتر است در آب نگه داریم یا در خاک؟
هر دو روش امکانپذیر است؛ در آب ظاهر مدرنتری دارد و مراقبت از آب مهم است، در خاک پایداری و تغذیه طبیعیتر است و گیاه در بلندمدت معمولاً مقاومتر میشود.
چرا برگهای بامبو زرد میشوند؟
دلایل رایج شامل نور مستقیم و شدید، آبیاری یا کوددهی بیش از حد، آب سنگین با املاح بالا و گاهی سردی یا گرمای شدید محیط است؛ بررسی این عوامل و اصلاحشان معمولاً کمک میکند.
هر چند وقت یکبار باید آب بامبو را عوض کرد؟
بهطور معمول هر یک تا دو هفته، یا هر زمانی که آب کدر، سبز یا بدبو شد؛ هنگام تعویض، ظرف و ریشهها را هم بهآرامی تمیز کنید.
آیا میتوان از ساقه بامبوی قدیمی قلمه گرفت؟
بله، اگر ساقه سالم و سبز باشد و چند گره داشته باشد، میتوانید آن را برش دهید و از قسمتهای میانی یا بالایی بهعنوان قلمه برای تکثیر در آب یا خاک استفاده کنید.
بهترین مکان در خانه برای قرار دادن بامبو کجاست؟
کنار پنجره با نور غیرمستقیم و ملایم، دور از آفتاب مستقیم، جریان هوای شدید، کولر و بخاری؛ روی میز کار، کنسول یا طاقچههای روشن معمولاً گزینههای خوبی هستند.
نتیجهگیری
نگهداری و تکثیر گیاه بامبو اگرچه در نگاه اول پیچیده به نظر میرسد، اما با رعایت چند اصل ساده به کاری لذتبخش و آرامشبخش تبدیل میشود. نور غیرمستقیم و ملایم، آب تمیز بدون املاح زیاد، دمای معتدل، رطوبت کافی و پرهیز از افراط در کوددهی، مهمترین ستونهای سلامت این گیاه هستند. وقتی بامبو در شرایط مناسب قرار بگیرد، با ساقههای سبز، برگهای تازه و قابلیت تکثیر آسان از طریق قلمه، فضای خانه و محل کار را برای سالها زنده و سرزنده نگه میدارد.
به اشتراک گذاری نظرات شما
اگر شما هم تجربهای از نگهداری بامبو در آب یا خاک، یا روشهای موفق تکثیر آن دارید، خوشحال میشوم آن را بنویسید. تجربههای واقعی شما درباره نور، آب، کود یا قلمهزدن بامبو میتواند به بقیه کمک کند این گیاه دوستداشتنی را سالمتر و زیباتر در کنار خودشان نگه دارند. 🌿
