انواع بتن و کاربردهای آن
بتن در صنعت ساختمان سازی چه کاربردی دارد؟ بهترین نوع بتن برای ساخت و ساز کدام است؟
همانطور که می‌دانید بتن یکی از پرمصرف‌ترین متریال در صنعت ساختمانی است که انواع مختلفی دارد. این متریال در کارخانه‌ها تولید و روانه بازار می‌شود تا مهندسین با توجه به ساختار منحصر به فرد انواع بتن در سازه‌های ساختمانی از آن‌ها بهرمند شوند. در این مقاله به طور مفصل انواع بتن را معرفی کرده و تحت بررسی قرار داده‌ایم بدین ترتیب تا انتها مارا همراهی کنید.
بتن ساده
بتن ساده یا غیر مسلح یکی از مصالح ساختمانی است که در ساخت آن به هیچ عنوان از میلگرد استفاده نشده، از مواد اولیه آن باید به سیمان، آب و سنگ دانه اشاره کرد. به صورت طرح اختلاط نرمان شناخته شده و دانیسته‌ی آن در بازه 2200 تا 2500 کیلوگرم بر متر مکعب قرار دارد. مقاومت آن نیز 200 الی 500 کیلوگرم بر سانتی متر مربع به حساب می‌آید. از جمله کاربردهای بتن ساده باید به سخت ساختمان‌ها و پیاده روها اشاره کرد. دوام بسیار بالایی داشته و بدین ترتیب یک متریال مرغوب به حساب می‌آید.
بتن مسلح
این نوع بتن برای افزایش مقاومت در برابر نیروهای کششی مورد استفاده قرار گرفته که حضور میلگردها باعث تحمل بتن در برابر تنش‌های کششی می‌شود. فولادی که به منظور مسلح کردن این نوع متریال بکار گرفته شده را باید در انواع میلگرد و میله یافت. همچنین از فیبرهای گوناگون می‌توان برای مسلح کردن آن استفاده کرد. هر متریال و پیوندی که برای مسلح ساختن بتن استفاده شود باید میزان مقاومت مناسبی را ایجاد کند. افزایش مقاومت کششی، ضریب یکسان انبساط حرارتی بتن و فولاد و … از مهمترین تفاوت‌های انواع بتن مسلح و غیر مسلح هستند، بدین ترتیب این محصول با توجه به مزایای زیادی که نسبت به بتن غیر مسلح دارد توانسته کاربرد بیشتری در ساختمان سازی از خود نشان دهد.
بتن سبک
بتن سبک وزن کمتری نسبت به بتن معمولی داشته و در مقایسه با آن از نکات مثبتی برخوردار است، از جمله مزیت‌های آن باید به کاهش وزن نهایی سازه اشاره کرد. این محصول از دانه‌های متخلخل ساخته شده که چگالی کمی داشته اما مقاومت بسیار زیادی را با خود به همراه دارند. اگر بخواهیم بتن معمولی و سبک را با هم مقایسه کنیم باید بگوییم که چگالی بتن معمولی برابر است با 2400 کیلوگرم در هر متر مکعب در صورتی که این نسبت در بتن ساده به 1000 کیلوگرم در هر متر مکعب می‌رسد. این متریال ماندگاری بالایی داشته و در صرف هزینه‌ها صرفه جویی می‌کند. متراکم بوده و رطوبت را در مدت زمان بیشتری از خود نگهداری می‌کند. عایق حرارتی بوده و امکان ساخت ساختمان‌های مرتفع را مهیا کرده است.
بتن هوادار
بتن هوادار برای استفاده در منازل مسکونی انتخاب مناسبی است که طول عمر بالایی داشته و استحکام زیادی از خود نشان می‌دهد ، در نتیجه به هنگام بلایای طبیعی از جمله زلزله توانسته مقاوم عمل کند. از ویژگی‌های آن باید به قابل بازیافت بودن اشاره کرد، در نتیجه به راحتی به دامن طبیعت برمی‌گردد. سرعت کار با آن زیاد بوده و به دلیل اینکه عایق صوتی و حرارتی است توانسته در ساخت انواع سازه از خود کاربرد زیادی نشان دهد. بتن هوادار علاوه بر اینکه مزایای زیاد، معایبی نیز با خود به همراه دارد. به عنوان مثال اتصال آن به خوبی با سازه اتفاق نیوفتاده در نتیجه ممکن است انعطاف پذیری کمی از خود نشان دهد. برای استفاده در دیوارهای باربر نیز مناسب نخواهد بود در نتیجه مهندسین در هنگام ساخت ساختمان و مراکز تجاری باید به این موارد دقت داشته باشند.
بتن آهکی
بتن آهکی بتنی است که در آن از آهک برای اتصال، ماسه به منظور سنگ دانه‌های ریز و شن برای ایجاد سنگ دانه‌های درشت استفاده شده است. این محصول انعطاف پذیری بالایی داشته و به دلیل اینکه ضد آب است به بهترین نحو از رطوبت در زیر خاک جلوگیری می‌کند. در مقابل شرایط آب و هوایی مقاوم بوده به همین دلیل هم در هر شرایط جوی قابل استفاده است. تحمل بار کافی را داشته اما پیاده سازی آن زمان بر است. در برابر باران نیز پوشش مناسبی از خود نشان داده و در زمان کوتاهی متراکم می‌شود. به دلیل ساختار منحصر به فردی و به سبب اینکه در فرآیند کربناسیون آن پرتلند کربن دی اکسید کمتری آزاد می‌شود برای محیط زیست مناسب بوده و سازگاری بیشتری از خود نشان می‌دهد در نتیجه این روزها به یکی از بهترین متریال در صنعت ساختمان سازی تبدیل شده است.
بتن پیش ساخته
بتن پیش ساخته به طور باکسی و در قطعاتی با ابعاد مشخص تولید و عرضه می‌شود که کاربرد بسیار زیادی در حوزه ترافیک و ترابری از خود نشان داده است. به منظور هدایت آبراهه‌ها نیز کاربردی در نظر گرفته می‌شود. برای پل، دهانه کوتاه، سیستم‌های امنیتی زیرزمینی و فاضلات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله مزایای این متریال باید به این موضوع اشاره کرد که شرایط حمل و نقل را آسان کرده و به راحتی توسط ماشین آلاتی چون جرثقیل قابل هدایت می‌باشد. تنها نکته‌ای که در مورد این نوع بتن وجود دارد نصب قطعات است که باید به طور منظم و طبق قوانین وضع شده صورت گیرد. در صورتی که به دنبال متریال مناسب برای سازه‌های عظیم هستید بتن پیش ساخته انتخاب مناسبی است که فضای زیادی را به کارگران داده تا نصب و تعمیر قطعات را به خوبی انجام دهند.
بتن فرو سیمان
بتن فرو سیمان یکی از انواع بتن مسلح است که از لایه‌های متعدد ساخته شده که توسط سیمان احاطه می‌شود و بسیار نازک است. شبکه آن را می‌توان به هر شکلی درآورد. تولید این متریال به نسبت گران بوده و به همین دلیل هم اصولا از آن برای مصارف خاص استفاده می‌شود. در ساخت کشتی‌های کوچک، خانه‌های متحرک، سیلوها، سقف‌های قوسی و … نیز کاربرد زیادی را نشان می‌دهد. مزیتی که این نوع مصالح ساختمانی دارد را باید مقاومت آن در برابر ترک خوردگی در نظر گرفت. جالب است بدانید که از این محصول به منظور ترمیم سازه‌ها نیز استفاده شده و در صنعت ساخت مخازن عملکرد فوق العاده‌ای را از خود نشان داده است.
بتن پیش فشرده
بتن پیش فشرده توسط مفتول‌ها، کابل‌ها و یا آمارتورهای فولادی فشرده سازی شده در نتیجه هیچ تنش کششی در آن ایجاد نمی‌شود. با توجه به ساختاری که دارد کاربرد بسیار بالایی از خود نشان داده و در صنعت ساختمان سازی عملکرد فوق العاده‌ای دارد. اصولا در ساخت مراکز تجاری مورد استفاده قرار گرفته و برای سازه‌های مرتفع انتخاب مطمئنی است. امکان قرار گرفتن قطعات مینیاتوری را مهیا ساخته و به همین دلیل هم باعث زیبایی سازه‌ها می‌شود. از جمله کاربردهای آن باید به ساخت پل، دیوارهای تحمل وزن و پایه‌ها اشاره کرد. برخی از مزایای آن را باید کاهش احتمال خوردگی و ماندگاری طولانی مدت آن در نظر گرفت. بارهای مرده در تیر بتنی پیش فشرده خنثی بوده در نتیجه وزن بار مرده به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. هزینه پایینی دارد و مقرون به صرفه در نظر گرفته می‌شود به همین دلیل هم برای صنعت ساختمان سازی انتخابی مناسب است.
بتن هوادهی شده
بتن هوادهی شده دارای منافذ هوایی زیادی بوده در نتیجه وزن سبکی دارد بدین ترتیب در ساخت سازه‌ها مناسب است چرا که وزن کلی ساختمان را کاهش می‌دهد. مصرف انرژی در بتن هوادهی شده تعادل داشته و مقرون به صرفه است، با توجه به ساختاری که دارد عایق حرارت و صدا بوده و قابل اشتعال نیست. وزن زیادی را تحمل کرده وبا طول عمر طولانی در دسترس قرار گرفته است. رنگ این بتن روشن بوده و حفره‌های زیادی دارد، این حفره‌ها باعث ایجاد خاصیت عایق آن نسبت به گرما می‌شوند. از قابلیت‌های آن باید به استحکام بسیار عالی این بتن اشاره کنیم، چگالی متعادلی دارد اما تحمل بسیار زیادی از خود نشان داده است. حجم بیشتری از گرما را در خود نگه داشته و علاوه بر اینکه آتش را تا 4 ساعت تحمل می‌کند در برابر حشرات نیز مقاوم بوده و پناهگاه خوبی برای آن‌ها نیست. نکته مثبتی که در مورد بتن هوادهی وجود دارد را باید کاهش اثرات گلخانه‌ای در نظر گرفت که میزان آن به یک چهارم و گاها یک پنجم می‌رسد.
بتن مقاومت بالا
بتن مقاومت بالا یا پر مقاومت از سنگهدانه‌های معمولی ساخته شده و میزان مقاومت آن به بالای 45 مگاپاسکال می‌رسد. به منظور افزایش دوام سازه از این نوع مصالح ساختمانی استفاده می‌شود، همچنین باعث کاهش وزن ساختمان شده و استحکام زیادی از خود نشان داده است. با کاهش مدول الاستیسیته در آن انحراف سازه و ساختمان کاهش پیدا می‌کند. برای بهینه سازی فضا مناسب بوده و همچنین سرعت اجرا را بالا می‌برد. نفوذ پذیری کمی دارد و به دلیل ساختار منحصر به فرد وزن سازه را کم می‌کند. علاوه بر اینکه مزایای زیادی دارد، معایبی را نیز با خود به همراه خواهد داشت. بر این اساس مواد آن باید مرغوب باشند که این موضوع قیمت‌ها را افزایش می‌دهد. اقدامات کنترل باید سخت گیرانه انجام شود، بدین ترتیب ساخت و ساز باید زیر نظر متخصصین انجام شود. برای ساخت آسمان خراش‌ها، ستون‌های ساختمان‌های مرتفع، سازه‌های ساحل و بزرگراه‌ها بکار گرفته می‌شود.
بتن استامپی
بتن استامپی یا دکوراتیو یک محصول تزئینی در مصالح ساختمانی است که به منظور افزایش زیبایی در صنعت ساخت از آن استفاده می‌شود. برای ساخت پیاده روها، کناره‌های استخر، کف سازی خیابان و محوطه‌های ویلا انتخاب هوشمندانه‌ای به حساب می‌آید. این بتن را بتن طرح دار هم می‌گویند چرا که به وسیله قالب‌های پیلاستیکی طرحی روی آن شکل می‌گیرد. از کاربردهای این محصول باید به پوشش تزئینی در نمای بتنی ساختمان و طرح‌های مینیمال اشاره کرد. همچنین کاربرد زیادی در ساخت سینک ظرفشویی، کف سازی سطوح، کانترکابینت و … از خود نشان داده است. از مزایای آن باید به دوام و مقاومت بالا در برابر نیروهای فشاری، ارزان و مقرون به صرفه بودن، تطابق با شرایط جوی گوناگون و … اشاره کنیم.
بتن زودگیر
بتن زودگیر یا آنی گیر یکی از بهترین مصالح ساختمانی است که زمان گیرش کوتاهی داشته و در مسدود کردن محل نشت آب کاربرد زیادی از خود نشان می‌دهد. در شرایط آب و هوایی سرد نیز مناسب بوده و از نشت آب به صورت آنی جلوگیری می‌کند. از مزایای این متریال باید به افزایس سرعت بتن ریزی اشاره کرد، همچنین در نیروهای انسانی و ماشین آلات نیز صرفه جویی می‌کند. زمان گیرش را کم کرده و مقاومت زیادی در مدت کوتاهی دارد. برای ترمیم اماکن مختلف مورد استفاده گرفته و به منظور بتن ریزی در هوای سرد از خود کاربرد زیادی نشان داده است. در پروژه‌های ساختمانی، جاده‌ها و پل‌ها عملکرد مناسبی داشته و فرآیند کار را سرعت می‌بخشد. توصیه می‌شود در زمان کار با بتن زودگیر دمای بالای 5 درجه سانتی گراد را انتخاب کنید. در صورتی که دما پایین باشد بهتر است میزان آب به سیمان به پایین‌ترین حد خود برسد.
بتن شیشه ای
بتن شیشه‌ای یکی از مصالح ساختمانی است که به دلیل ساختار منحصر به فردی که دارد توانسته طرفداران بسیار زیادی پیدا کند. این محصول ترکیبی از فیبرهای نوری و ذرات بتن بوده و در پنل‌های پیش ساخته ساختمانی استفاده می‌شود. برخی از موارد کاربرد آن را می‌توان ساخت دیوارهای خارجی غربی و شرقی در نظر گرفت. همچنین برای هدایت نور و زیبایی برای دیوارهای داخلی نیز بهترین انتخاب است. یکی از مهمترین کاربردهای آن را باید پوشش کف در نظر بگیریم که درخشش زیادی را با خود به همراه دارد. یکی از نکات مهمی که در ساختار این محصول وجود دارد را باید استفاده از دانه‌های ریز در نظر بگیریم، به سبب اینکه دانه‌های درشت در تهیه آن جایی ندارند توانسته است مقاومت فشاری زیادی را تا 70 مگاپاسکال از خود نشان دهد.
بتن آماده مخلوط
بتن آماده مخلوط از مصالح ساختمانی می‌باشد که در کارگاه بر طبق طرح اختلاط تهیه شده است. این متریال اغلب برای ساخت و ساز استفاده شده و از موادی چون سنگ دانه‌ها، سیمان، آب و مواد افزودنی ساخته و وارد بازار می‌شود. کیفیت این بتن بالا بوده و به دلیل ترکیب دقیقی که دارد توانسته به خوبی تمامی نیازهای سازه را برطرف کند. پایداری بالایی نشان داده و هیچ محدودیتی در تولید آن وجود ندارد به همین دلیل با توجه به نیاز پروژه تهیه شده است. مواد ضایعاتی آن حداقل بوده و اثر زیست محیطی روی طبیعت نمی‌گذارد. در مقابل مزایایی که بتن آماده مخلوط به همراه دارد معایبی نیز خواهد داشت، به عنوان مثال زمانی که فاصله زیادی با سایت وجود دارد شاهد افت اسلامپ بوده و این موضوع کارایی بتن را کاهش می‌دهد.
بتن اکسپوز نما
بتن اکسپوز نما یکی از انواع بتن‌های معماری است که دوام و استحکام زیادی از خود نشان داده و به دلیل اینکه سطح صیقلی و صافی دارد برای استفاده در نمای داخل و خارج ساختمان و مراکز تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع بتن به شکل پنل‌های پیش ساخته و در طرح‌های گوناگونی تولید می‌شود. ظاهر بسیار زیبایی دارد و در قیمت مناسبی در دسترس قرار می‌گیرد. در ساخت آن از سیمان، ماسه ریزدانه و آب استفاده شده است. از کاربردهای بتن اکسپوز نما باید به نمای داخلی و خارجی سازه، کف سازی و ایجاد اکسسوری‌های بتنی و چشم نواز اشاره کرد. از نظر بافت در طرح‌های چوب، کاشی و پارچه در دسترس قرار می‌گیرد. به دلیل ظاهر مدرن و تنوع بسیار بالایی که دارد توانسته این روزها نقش موثری در دکوراسیون داخلی ایجاد کند. بر این اساس با توجه به کاربرد بسیار بالایی که دارد به انتخابی مطمئن برای ساختمان سازی تبدیل شده است.
بتن خود تحکیم
بتن خود تحکیم یکی از مصالح ساختمانی است که این روزها آن را با با بتن تازه نیز می‌شناسند. این محصول تحت تاثیر وزن خود متراکم می‌شود. این متریال زمانی که در بین فضا و آمارتورها ریخته می‌شود با توجه به وزن خود به طور همگن تراکم پیدا می‌کند. از جمله مواد تشکیل دهنده آن، باید به سیمان، سنگ دانه‌های ریز و دشت، آب، مواد معدنی، فوق کاهنده آب، فیلرهایی چون پودر سنگ گرانیک و … اشاره کرد. این متریال ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. قابلیت پرکنندگی بالایی داشته و فضا را به خوبی می‌پوشاند. پایداری بالایی دارد و در برابر جدا شدن مقاومت زیادی نشان داده است. ماندگاری بالایی داشته و از موانع مختلف از جمله مقاطع نازک و میلگردها می‌گذرد. یکی از مزیت‌های مهم آن کاهش سر و صدا است، همچنین همگنی و شکل پذیری بالایی دارد و سرعت اجرای سازه‌های بتنی را افزایش می‌دهد به همین دلیل به یکی از بهترین‌ها در صنعت ساختمان سازی تبدیل شده است.
بتن متخلخل
بتن متخلخل یک نوع بتن اسفنجی است که با استفاده از سیمان پرتلند، سنگ دانه‌های درشت، مواد افزودنی و آب تهیه می‌شود. اندازه حفره‌های آن با توجه به متریال مختلف اندازه گیری می‌شود که این اندازه از 2 تا 8 میلی متر متغیر است. بدین ترتیب این محصول نفوذ پذیری بالایی داشته و مقاومت و کیفیت زیادی از خود نشان داده است. این بتن را می‌توان برای روسازی خیابان‌ها و همچنین پی ریزی ساختمان‌ها بکار گرفت. به عنوان مدیریت رواناب‌های شهری نیز عملکرد مناسبی را از خود نشان داده است. این متریال به راحتی باعث نفوذ آب شده و به همین دلیل سبب تقویت سفره‌های زیرزمینی می‌شود و از فرسایش معابر نیز جلوگیری می‌کند. برای حل مشکلات شهری و ایمنی معابر مطمئن بوده و شهری زیباتر را برای مردم به ارمغان آورده است. باعث بهبود سلامت آب‌های زیرزمینی شده و برای ساخت و ساز ساختمان‌های بتنی در آب و هوای سرد بسیار مناسب خواهد بود. از جمله مزایای آن را کاهش آلودگی صوتی و گرمایی، عدم لیز خوردن ماشین‌ها، جلوگیری از یخ زدگی یا ایجاد جزیره گرمایی و … در نظر گرفت.
بتن شاتکریت
بتن شاتکریت یا پاششی به متریالی گفته می‌شود که با استفاده از هوا و با سرعت بالا روی سطح پاشیده شده و با استفاده از سیمان، سنگدانه، آب و مواد افزودنی تهیه و وارد بازار می‌شود. این نوع مصالح در زمان صرفه جویی کرده و در نقش موثری در بالا بردن مقاومت ساختمان از خود نشان داده است. به منظور تعمیر و تقویت سازه‌ها مورد استفاده قرار گرفته و نیاز به نیروی انسانی را به میزان قابل توجهی کم کرده است. این متریال با بهرمندی از هوای فشرده روی سطح حفاری شده پاشیده شده و به همین دلیل فرآیند کار را تسریع بخشیده است. مخلوط بتن شاتکریت به دو نوع خشک و تر تبدیل می‌شود. از مخلوط تر در مکان‌هایی با مقاومت فشاری بالا استفاده می‌شود که از مزایای آن باید به کاهش احتمال خوردگی و آتش سوزی اشاره داشت. مخلوط خشک نیز برای کارهای تعمیراتی انتخاب بهتری بوده که گاها مقاومت مکانیکی بالایی از خود نشان نمی‌دهد. مخلوط خشک به دلیل اینکه آب کمتری استفاده کرده و سرعت بالایی در اجرا دارد مزایای زیادی را در صنعت ساخت و ساز از خود نشان داده است.
بر این اساس با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه، بودجه کارفرما و تشخیص مهندسین در این زمینه باید از متریال مخصوصی استفاده کرده و ساخت و ساز را به بهترین نحو انجام دهید تا مقاومت ساختمان افزایش پیدا کند و در برابر گرما، آلودگی صوتی، حشرات و … عملکرد مناسبی از خود نشان دهد در نتیجه توصیه می‌شود به این منظور به شرکت‌های معتبر این حوزه مراجعه کرده و مصالحی که نیاز دارید را خریداری کنید.