آیا کوادکوپتر ممنوع است؟
کسانی که قصد خرید کوادکوپتر را دارند، پیش از خرید با این سوال رو به رو می شوند که آیا استفاده از کوادکوپتر ممنوع است چون دستگاهی که نتوان از آن استفاده کرد عملا به درد نمی خورد. پاسخ صریح و غیر کلیشهای به این سوال این است: خیر، پرواز کوادکوپتر به صورت کلی و مطلق در ایران ممنوع نیست، اما به شدت قانونمند و مشروط به اخذ مجوز و رعایت دقیق محدودیتهای پروازی در مناطق خاص است. در واقع، فضای هوایی ایران توسط «سازمان هواپیمایی کشوری» (CAO) و سایر نهادهای امنیتی کنترل میشود و پرواز هر وسیله پرندهای، از جمله پهپادهای غیر نظامی، تابع مقررات سختگیرانهای است. اگر میخواهید با قوانین دقیق پرواز کوادکوپتر و اینکه چه پهپادهایی به مجوز نیاز ندارند آشنا شوید، پیشنهاد میکنیم تا آخر این مطلب همراه ما باشید.
آیا کوادکوپتر ممنوعیت مطلق دارد یا نیاز به مجوز دارد؟
برخلاف شایعات و تصورات عمومی، قانون گذاران به جای ممنوعیت کامل، راه را بر استفاده های قانونی و سازنده از این فناوری نبستهاند، اما فرآیند آن را ساماندهی کردهاند.
- وضعیت کلی: پرواز کوادکوپترها (به خصوص مدل هایی که دارای قابلیتهای پیشرفته مانند GPS، دوربین با کیفیت یا وزن بالاتر از ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم هستند)، نیاز به دریافت مجوز رسمی از نهادهای ذی ربط، عمدتاً سازمان هواپیمایی کشوری (CAO)، دارد.
- ثبت و پلاک گذاری: برای کنترل و نظارت بیشتر، لازم است که این دستگاهها در سامانههای مربوطه ثبت و پلاک پروازی دریافت کنند.
- استثنائات (کواد کوپترهای تفریحی): برخی منابع به کوادکوپترهای بسیار کوچک و سبک (کمتر از ۲۰۰ گرم) که عمدتاً برای مصارف تفریحی و ورزشی و بدون دوربین یا قابلیتهای پیشرفته هستند، با عنوان «کوادکوپتر های ورزشی» اشاره میکنند که ممکن است مشمول قوانین و حساسیتهای کمتری باشند یا اینکه اصلا نیازی به گرفتن مجوز نداشته باشند اما همچنان باید در حریم خصوصی افراد و مناطق ممنوعه پرواز نکنند.
قوانین کلیدی پرواز کوادکوپتر در ایران
برای هر کسی که قصد استفاده از کوادکوپتر در ایران را دارد، آگاهی از قوانین پرواز کواد کوپتر یک الزام حیاتی است تا از مشکلات قانونی، جریمه های سنگین و توقیف دستگاه جلوگیری شود.
۱. مناطق پرواز ممنوع (No-Fly Zones)
مهم ترین بخش قوانین، تعیین محدوده هایی است که پرواز در آنها به صورت مطلق ممنوع بوده یا به مجوزهای بسیار خاص امنیتی نیاز دارد. یعنی به هیچ وجه حتی در صورت داشتن مجوز باید در این مناطق کوادکوپتر پرواز کند.
- حریم هوایی فرودگاهها: پرواز در شعاع مشخصی از فرودگاهها، برج های مراقبت و محلهای پروازی ممنوع است (معمولاً ۵ کیلومتر).
- اماکن نظامی و امنیتی: پادگان ها، پایگاه های نظامی، مراکز امنیتی، سفارتخانه ها، کلانتریها و نظایر آن.
- زیر ساخت های حیاتی: خطوط انتقال نفت و گاز، نیروگاهها (به ویژه هستهای)، سدها و تاسیسات بزرگ دولتی.
- اماکن عمومی پر تجمع: پرواز بر فراز تجمع های انسانی، بزرگراهها، خیابان ها، تونلها و پمپ بنزینها ممنوع است.
- حریم خصوصی و عمومی: پرواز بر فراز منازل مردم و نقض حریم خصوصی دیگران.
۲. محدودیتهای ارتفاع و زمان پرواز
- حداکثر ارتفاع: پرواز کوادکوپترها معمولاً نباید از سقف ارتفاعی ۱۲۰ متر از سطح زمین بالاتر برود.
- زمان پرواز: پرواز باید در طول روز (نیم ساعت بعد از طلوع تا نیم ساعت قبل از غروب آفتاب) انجام شود و در شرایط آب و هوایی ایمن (بدون طوفان، تندباد، رعد و برق).
- دید مستقیم: خلبان باید همواره پرنده را در دید مستقیم داشته باشد.
۳. مدارک و الزامات مالک و خلبان
- مجوز پرواز: اخذ مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری برای پروازهای تجاری و اکثر پروازهای غیر تفریحی الزامی است.
- ثبت و پلاک: ثبت دستگاه در سامانه جامع پهپادهای غیر نظامی و دریافت پلاک.
- مهارت خلبانی: در برخی موارد، داشتن گواهی مهارت خلبانی و شرکت در دورههای مقررات پروازی الزامی است.
- سن خلبان: حداقل سن برای خلبانی برخی کوادکوپترها ۱۸ سال تعیین شده است.
قبل از ورود به جزئیات دقیق قوانین و مراحل پرواز قانونی، اگر تصمیم خود را برای ورود به دنیای هیجان انگیز هلی شات و کوادکوپتر گرفتهاید و به دنبال دستگاهی مناسب و معتبر هستید که خیال شما را از بابت کیفیت، اصالت و خدمات پس از فروش راحت کند، فرصت خرید کوادکوپتر از آریا آرسی را از دست ندهید. آریا آرسی یکی از معتبرترین و تخصصی ترین مراجع خرید کواد کوپتر در ایران است که انواع کوادکوپتر مبتدی، نیمه حرفه ای و حرفه ای را با تخفیفات ویژه و شرایط اقساطی به فروش می رساند. برای مشاهده تنوع کاملی از جدیدترین مدلهای کوادکوپتر، از پهپادهای تفریحی سبک تا مدلهای حرفهای فیلم برداری و همچنین آگاهی از قیمتها و مشاوره تخصصی خرید، میتوانید همین حالا از طریق لینک زیر به فروشگاه آریا آرسی مراجعه کنید.
اخذ مجوز عملیاتی (مجوز پرواز موردی/پروژهای)
برای پروازهای حرفهای یا تجاری، به ویژه در مناطق حساس یا برای پروژههای خاص، شما به مجوز موردی نیاز دارید.
- درخواست مجوز پرواز: اگر قصد انجام پروژهای تجاری (مانند فیلمبرداری تبلیغاتی، نقشهبرداری، سمپاشی) دارید، باید علاوه بر پلاک و گواهینامه خلبانی، برای هر پروژه یا منطقه خاص، درخواست مجوز پرواز بدهید.
- ارگانهای ذی ربط: این مجوز غالباً پس از هماهنگی و اخذ تاییدیه از چندین نهاد مربوطه صادر میشود:
- استانداری یا فرمانداری محل: برای تأیید عملیات در محدوده جغرافیایی.
- نیروی انتظامی محلی (فتا یا نهادهای امنیتی): برای تأیید صلاحیت پرواز و منطقه پروازی (به ویژه در نزدیکی مناطق حساس).
- سازمان هواپیمایی کشوری: برای هماهنگی نهایی و رعایت استانداردهای هوانوردی.
- مدارک مورد نیاز: شامل مشخصات کامل پرنده، مشخصات خلبان، بیمهنامه پهپاد، برنامه پروازی دقیق (زمان، ارتفاع و مختصات جغرافیایی) و هدف از پرواز است.
مراحل اخذ مجوز و پلاک کوادکوپتر در ایران
همانطور که در بخش قبلی اشاره شد، برای پرواز قانونی با کوادکوپتر (پهپادهای غیرنظامی) در ایران، باید دو بخش اصلی از الزامات را طی کنید: ثبت دستگاه و اخذ پلاک و دریافت گواهینامه صلاحیت کاربر (خلبان). در حال حاضر، مرجع اصلی برای ساماندهی و صدور پلاک، سازمان هواپیمایی کشوری (CAOI) است که این کار را از طریق سامانه جامع مدیریت پهپادهای غیرنظامی انجام میدهد.
در ادامه مراحل کلی و مهم برای قانونی کردن پرواز کوادکوپتر شما آورده شده است:
فاز اول: ثبت مالکیت و دریافت پلاک (شناسنامه دستگاه)
این مرحله توسط سازمان هواپیمایی کشوری (CAOI) و از طریق سامانه آنلاین انجام میشود.
۱. ثبت نام در سامانه جامع پهپادهای غیرنظامی
- مراجعه به سامانه: ابتدا باید به سامانه رسمی سازمان هواپیمایی کشوری برای پهپادهای غیرنظامی (به نشانی uas.caa.ir) مراجعه کنید.
- ایجاد حساب کاربری: با استفاده از درگاه ملی هوشمند یا روش های اعلام شده، برای خود حساب کاربری ایجاد کرده و اطلاعات هویتی (شخص حقیقی یا حقوقی) را ثبت نمایید.
- تکمیل مشخصات مالک: اطلاعات شخصی، آدرس، کد پستی و شماره تماس خود را به دقت وارد و مدارک هویتی را آپلود کنید.
۲. بارگذاری مدارک و اطلاعات پهپاد
پس از تأیید اطلاعات هویتی شما توسط کارشناسان، نوبت به ثبت مشخصات دستگاه میرسد.
- مدارک شناسایی مالک (حقیقی):
- عکس پرسنلی.
- تصویر کارت ملی و شناسنامه (شامل صفحه اول، توضیحات و ازدواج).
- تعهدنامه محضری (در برخی موارد، مبنی بر رعایت قوانین و مقررات).
- مدارک مربوط به کوادکوپتر:
- تصویر اسناد خرید (فاکتور معتبر).
- تصویر با کیفیت از بدنه کامل پهپاد.
- تصویر واضح از شماره سریال ایرکرفت (بدنه).
- تصویر واضح از شماره سریال رادیو کنترل (ریموت).
۳. بررسی و دریافت پلاک
- بررسی مدارک: کارشناسان سازمان هواپیمایی مدارک ارسالی شما و مشخصات دستگاه را بررسی و تأیید می کنند.
- صدور پلاک: در صورت تأیید، یک پلاک ۱۰ رقمی برای پهپاد شما صادر میشود و به آدرس پستی ثبت شده، پلاک فیزیکی و سند پهپاد ارسال میگردد.
- الزام قانونی: بر اساس اعلام CAOI، فعالیت هرگونه پهپاد غیرنظامی بدون این پلاک رسمی، غیرقانونی تلقی میشود.
فاز دوم: صلاحیت پروازی (گواهینامه خلبانی)
صرف داشتن پلاک، به معنای مجوز پرواز نیست؛ بلکه خلبان (کاربر) نیز باید صلاحیت پرواز داشته باشد.
۱. شرکت در دوره های آموزشی
- آموزش تئوری و عملی: شما باید در دوره های آموزشی تئوری و عملی مربوط به پهپادها شرکت کنید. این دوره ها شامل قوانین پروازی، ایمنی، هواشناسی، و عملیات پرواز است.
- مراکز آموزشی مجاز: این دورهها باید در مراکز آموزشی مورد تأیید سازمان هواپیمایی کشوری برگزار شوند.
۲. دریافت گواهینامه صلاحیت کاربر (Remote Pilot License – RPL)
- پس از گذراندن موفقیتآمیز دورهها و آزمونهای مربوطه، گواهینامه صلاحیت کاربر (خلبان) برای شما صادر میشود.
- این گواهینامه نشان میدهد که شما از لحاظ تئوری و عملی، مهارت لازم برای هدایت پهپاد را در رده مربوطه کسب کردهاید.
جمعبندی؛ پرواز مسئولانه و قانونی
پرواز کوادکوپتر در ایران یک فعالیت کنترل شده و قانونمند است. این دستگاهها نه یک اسباببازی ساده و نه یک شیء ممنوعه مطلق هستند؛ بلکه ابزارهایی قدرتمند با پتانسیل بالا محسوب میشوند که استفاده از آنها نیازمند مسئولیت پذیری بالا است. اگر به دنبال پرواز قانونی، ایمن و بدون دردسر هستید، باید ابتدا مجوزهای لازم را اخذ کنید، دستگاه خود را ثبت نمایید و همواره نقشه مناطق پرواز ممنوع را بررسی کنید. نادیده گرفتن این قوانین میتواند عواقب جدی و پرهزینهای از جمله جریمه، توقیف دستگاه و حتی پیگرد قانونی در پی داشته باشد. برای اطلاع از آخرین تغییرات و جزئیات دقیق، مراجعه به وبسایت رسمی سازمان هواپیمایی کشوری (CAO) یا نهادهای مجاز ارائهدهنده خدمات پهپادی، بهترین راهکار است.