جواب درس سیزدهم جامعه شناسی دهم انسانی ⭕️ هویت ایرانی (۱)

جواب درس سیزدهم جامعه شناسی دهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات تحقیق کنید ، تحلیل کنید ، مفاهیم اساسی و خلاصه کنید صفحه ۱۰۸ ، ۱۱۱ ،‌ ۱۱۲ ، ۱۱۱۳ و ۱۱۵ درس ۱۳ سیزدهم «هویت ایرانی (۱)؛ هویت فرهنگی ایرانی» کتاب جامعه شناسی ۱ پایه دهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

بعدی: جواب درس چهاردهم جامعه شناسی دهم انسانی

پاسخ سوال متن کادر صفحه ۱۰۸ درس ۱۳ جامعه شناسی دهم

ندانی چو ایران نشست منست / جهان سر به سر زیر دست منست
هنر نزد ایرانیان است و بس / ندادند شیر ژیان را به کس
همه یکدلانند یزدان شناس / به نیکی ندارند از بد هراس
دریغ است ایران که ویران شود / کنام پلنگان و شیران شود
چو ایران نباشد تن من مباد / بدین بوم و بر زنده یک تن مباد
همه روی، یکسر به جنگ آوریم / جهان بر بداندیش تنگ آوریم
اگر سر به سر تن به کشتن دهیم / از آن به که کشور به دشمن دهیم
اگر کُشت خواهد تو را روزگار / چه نیکوتر از مرگ در کارزار

فردوسی در این ابیات چه تصویری از هویت ایرانی ارائه می‌کند؟

پاسخ: فردوسی در این ابیات، هویت ایرانی را به‌عنوان مردمانی شجاع، یزدان‌شناس، و وفادار به کشورشان ترسیم می‌کند. او بر اهمیت اتحاد، شجاعت در برابر دشمنان و دفاع از ایران تأکید می‌کند و ایرانیان را به عنوان افرادی که هنر، فرهنگ و قدرت دارند، معرفی می‌کند. همچنین فردوسی با بیان اینکه ایران باید پایدار بماند و هر فردی که در این سرزمین زندگی می‌کند باید برای حفظ آن بجنگد، احساس تعلق ملی و ارزش‌های والای ایرانیان را به تصویر می‌کشد.

جواب تحقیق کنید صفحه ۱۱۱ درس ۱۳ جامعه شناسی دهم

آیا نویسندگان کتاب‌های «غرب زدگی»، «بازگشت به خویشتن»، «خدمات متقابل اسلام و ایران» و «فطرت» را می‌شناسید؟ درباره این آثار و نویسندگان آنها تحقیق کنید.

پاسخ: نویسنده کتاب غرب زدگی: جلال آل احمد
نویسنده کتاب بازگشت به خویشتن: علی شریعتی
نویسنده کتاب های خدمات متقابل اسلام و ایران – فطرت: مرتضی مطهری

تحقیق درباره کتاب غرب زدگی جلال آل احمد جامعه شناسی دهم

غرب زدگی آفتی است که از غرب می‌آید و ما کشورهای جهان سومی و از پیشرفت وامانده را مانند طاعون گرفتار و بیمار می‌کند. آدم غرب زده ریشه و بنیادی ندارد، هرهری مآب و سرتاپا از آداب و سنن و فرهنگ غرب تقلید می‌کند. جلال در این باره می‌گوید: «غرب زدگی می‌گویم همچون وبازدگی. و اگر به مذاق خوشایند نیست، بگوییم همچون سرمازدگی یا گرمازدگی. اما نه، دست کم چیزی است در حدود سن زدگی».

و در جای دیگر: «آدم غرب زده هرهری مذهب است به هیچ چیز اعتقاد ندارد اما به هیچ چیز هم بی‌اعتقاد نیست. یک آدم التقاطی است و نان به نرخ روز خور است همه چیز برایش علی‌السویه است. خودش باشد و خرش از پل بگذرد، دیگر بود و نبود پل هیچ است.»

نگاه جلال به مقوله ی غرب‌زدگی نگاهی‌ آسیب‌شناسانه است. غرب و شرق برای او در قدم اول نه سیاسی است و نه فلسفی و نه حتی جغرافیایی، بلکه بیشتر مفهوم اقتصادی و اجتماعی دارد. «غرب شامل همه ممالکی است که قادرند به کمک ماشین، مواد خام را به صورت پیچیده‌تری درآورند و همچون کالایی به بازار عرضه کنند.»

به نظر او این مواد خام، فقط سنگ آهن نیست، یا نفت یا روده یا هم هست و به طور کلی نثر جلال آل احمد تلگرافی، شلاقی، عصبی، پرخاشگر، حساس، دقیق، تیزبین، صریح، صمیمی، منزه طلب، حادثه آفرین، فشرده، کوتاه، بریده، و در عین حال بلیغ است. نثر وی به طور خاص در مقالات، سنگین گزارشی و روزنامه‌ نگارانه است. جلال آل احمد دارای نثری برون‌گرا است یعنی نثرش بر خلاف نثر صادق هدایت در خدمت تحلیل ذهن و باطن شخصیت‌ها نیست. جلال آل احمد با استفاده از دو عامل نثر کهن فارسی و نثر نویسندگان پیشرو فرانسوی به نثر خاص خود دست یافته است.

آل احمد کوشیده تا در نثر خود تا آنجا که امکان داشته فعل، حروف اضافه، مضاف‌الیه‌ها، دنباله ضرب‌المثل‌ها و خلاصه هر آنچه که ممکن بوده است را حذف کند. حذف بسیاری از بخش‌های جمله باعث شده نثر آل احمد ضرب‌ آهنگی تند و شتابزده بیابد. آل احمد در شکستن برخی از سنت‌های ادبی و قواعد دستور زبان فارسی شجاعتی کم نظیر داشت و این ویژگی در نامه‌های او به اوج می رسد.

از ویژگی‌های دیگر نثر جلال آل احمد می‌توان به نیمه رها کردن بسیاری از جملات، تعبیرات و اندیشه‌ها و استفاده از علامت «…» به جای آن‌ها اشاره کرد، که این امر در راستای ایجاز نوشته‌ها و ضرب‌ آهنگ سریع آن‌هاست.

تحقیق درباره کتاب بازگشت به خویشتن علی شریعتی جامعه شناسی دهم

شریعتی مقوله بازگشت به خویش به معنی بازگشت به فرهنگ و ایدئولوژی اسلامی را مطرح کرد. به‌ موازات بحث بازگشت به خویشتن، اصلاح دینی و رنسانس اسلامی را مطرح می‌کند و قصد او از این عمل درآوردن دین به صورت عاملی پویا و سازنده بود.

او از روشنفکران می‌خواهد که اسلام را از صورت تکراری و سنت‌های ناآگاهانه‌ای که بزرگ‌ترین عامل انحطاط آن است، به شکل اسلام آگاهی‌بخش معترض و مترقی و به عنوان یک ایدئولوژی آگاهی‌دهنده و روشنگر مطرح کنند. مفهوم انحطاط از دیدگاه شریعتی دو جنبه دارد؛ یکی عقب‌ماندگی اقتصادی و صنعتی و دیگری از دست‌ رفتن روح خدایی انسان، به عنوان مظهر آزادی، آفرینندگی و آگاهی در دوره جدید.

وی در پاسخ به این پرسش که برای رهایی از انحطاط و عقب‌ماندگی چه باید کرد؟ بازگشت به خویشتن را بیان می‌کند و معتقد است با ایجاد یک رنسانس اسلامی و اصلاح دینی می‌توان عوامل انحطاطی را از خود دور کرد. وی از طریق رابطه‌ای که میان اصلاح دینی و رهایی از انحطاط برقرار می‌کند مقوله بازگشت به خویشتن را مطرح می‌کند تا راهی برای رهایی مسلمانان و ایرانیان از انحطاط و عقب‌ماندگی بیابد.

تحقیق درباره کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران مرتضی مطهری جامعه شناسی دهم

تاریخ معاصر ایران با معضل هویت گره خورده است. از دوران قاجار به بعد تلاش برای ملی‌گرایی و رسیدن به هویت یکپارچه با انقلاب‌ مشروطه و ورود اندیشه‌های جدید غربی به کشور، مشکلات و بحران‌های بسیاری را به وجود آورد.

قرن بیستم با انگاره‌ی مدرنیته به بازخوانی گذشته‌ی ملت‌ها و شناخت ریشه‌ها منجر شد. عقب‌ماندگی‌های آشکار ایران در مقایسه با کشورهای اروپایی، گروهی از روشنفکران را به جستجو درباره‌ی علل عقب‌ماندگی مشغول کرد. برخی از این روشنفکران اسلام را عامل گسست از هویت فرهنگی باستانی ایران دانستند و سیطره‌ی اعراب بر ایرانیان را عامل نابسامانی ایران تلقی کردند.

گروهی از آن‌ها تقلید از دستاوردهای غرب را راه‌حل خروج از مشکلات ایران معرفی کردند. دسته‌ی دوم اسلام را عامل قطعی عقب‌ماندگی ایران شناسایی کرده و راه‌حل را بازگشت به ایران باستان و سنت‌های آن دانستند. عده‌ای هم باور داشتند که با رجوع به دوران صدر اسلام و کنار گذاشتن خرافات، اشتباهات و انحرافاتی که در زمان حکومت خلیفه‌های عربی و پادشاهان ایرانی به اسلام اضافه شده است، می‌توان مشکلات جامعه‌ی ایرانی را برطرف کرد.

این برداشت‌ها در زمان مشروطه و پهلوی باعث شکل‌گیری جریانی به نام باستان‌گرایی شد که بیشتر در بین جامعه‌ی نخبه‌ی آن روز که دیدگاه‌هایی غرب‌زده داشتند، طرفدار داشت. از نظر آن‌ها، اسلام عنصری بیگانه بود که ایران را از گذشته‌ی پرشکوهش دور کرده بود.

در این بین متفکران دیگری نیز بودند که دلیل عقب‌ماندگی ایران را در ناکارآمدی و بی‌لیاقتی حاکمان و پادشاهان ایران می‌دانستند. یکی از این اندیشمندان مرتضی مطهری بود که دغدغه‌های خود درباره‌ی هویت ایرانی را در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران بیان کرد. تا پیش از ورود تجدد و مدرنیته به ایران، به نظر می‌رسید هویت ایرانی با ترکیب دو لایه‌ی ایرانی و اسلامی به سازگاری مطلوبی رسیده است. ضعف شدید سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران در برابر غرب باعث شد تا این توازن به‌هم بخورد.

مطهری معتقد بود عنوان ملی‌گرایی با الهام از ادبیات و فرهنگ غربی وارد ایران شد. نگاه ملی‌گرایانه یکی از تبلیغات پر سر و صدای کشورهای غربی در آن دوره بود که هر یک به‌ نوعی با به رخ کشیدن سبقه‌ی فرهنگی و ریشه‌های تمدن در گذشته‌ی خود می‌خواستند خود را از نظر غنای فرهنگی بالاتر از همسایه‌هایشان نشان دهند. در واقع، در کنار رقابت‌های تجاری و تسهیلاتی، فخر فروشی به گذشته و تاریخ ملی هم به یک مسئله‌ی سیاسی تبدیل شده بود.

این نوع نگاه همواره در اسلام طرد شده است. اندیشه‌ی اسلامی فراتر از مرزهای جغرافیایی و افتخارات نسبی با دیدی برابر به همه‌ی مردم جهان نگاه می‌کند. مطهری در این کتاب جنبه‌ی فراملی و فراقومی اسلام را مطرح کرد و با استفاده از منابع مختلف این دیدگاه را شرح داد.

تحقیق درباره کتاب فطرت مرتضی مطهری جامعه شناسی دهم

کتاب «فطرت» اثر «مرتضی مطهری» است. این کتاب در مورد معنای فطرت از دیدگاه‌های مختلف است. نویسنده با تعریف مفهوم «فطرت» به معرفی «فطریات انسان» می‌پردازد. «تکامل اصالت‌های انسانی» یکی از مهم‌ترین فصول مطرح‌شده در این کتاب است. در توضیحات ناشر آمده است: «”فطرت” به تعبیر استاد شهید مطهری “ام‌المسائل” معارف اسلامی است و بنابراین از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

استاد مطهری در این کتاب ابتدا معنای “فطرت” و تفاوت آن را با “غریزه” و “طبیعت” روشن می‌سازند. سپس نظریات گوناگون مطرح در خصوص چگونگی معلومات فطری را طرح کرده، نظر قرآن را با ذکر آیاتی چند از کلام وحی ارائه می‌نمایند. فصول بعدی کتاب به توجیه گرایش‌های مقدس و انسانی، تکامل اصالت‌های انسانی، مبنا و منشأ مذهب و نقد نظریات گوناگون در این باب اختصاص یافته است.»

پاسخ سوال متن کادر صفحه ۱۱۲ درس ۱۳ جامعه شناسی دهم

انقلاب‌ها از مهم‌ترین تحولات در هر جهان اجتماعی محسوب می‌شوند. یکی از مهم‌ترین بحث‌ها دربارهٔ انقلاب، دستاوردها و پیامدهای آن می‌باشد. پیامدهای انقلاب را به شیوه‌های مختلفی دسته بندی می‌کنند. مثلاً پیامدهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت؛ یا پیامدهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی وفرهنگی. یکی از مهم‌ترین پیامدهای انقلاب، تحولات هویتی است. انقلاب اسلامی چه آثار هویتی ای در ایران و جهان به دنبال آورد؟

پاسخ: انقلاب اسلامی ایران آثار هویتی مهمی در داخل ایران و جهان به همراه داشت. در ایران، هویت اسلامی تقویت شد و ارزش‌های دینی مانند عدالت، استقلال و مقاومت در برابر ظلم به بخش مهمی از هویت ملی تبدیل شد. در جهان، انقلاب اسلامی باعث شد که جوامع مسلمان به هویت دینی خود بیشتر توجه کنند و نقش دین در سیاست و جامعه پررنگ‌تر شود. همچنین این انقلاب باعث ایجاد جنبش‌های ضد استعماری و مقاومت در برابر قدرت‌های بزرگ شد و به نوعی الگویی برای دیگر ملت‌های تحت ستم گردید.

پاسخ تحلیل کنید صفحه ۱۱۳ درس سیزدهم جامعه شناسی دهم

حجاب و پوشش به‌ عنوان نماد هویت جهان اسلام در صد سال اخیر، فراز و فرودهایی داشته است. در دوران رضاخان حجاب مسئله و معضل درون جامعه ایران بود و زنان مسلمان اجازه رعایت ضوابط دینی خود را نداشتند. اینک حجاب مسئله کشورهای اروپایی شده است و برخی از کشورهای اروپایی از ورود زنان با حجاب به مراکز آموزشی ممانعت می‌کنند. مسئله شدن حجاب در کشورهای اروپایی را با توجه به هویت جهان اسلام تحلیل کنید.

پاسخ: در بررسی موضوع در ابعاد تاریخی فرهنگی غرب، ملاحظه می کنیم که غرب بعد از رنسانس، با گرایش به دنیوی شدن قادر نبود پاسخگوی سوالات مردم در زمینه جایگاه انسان در جهان هستی باشد، در نتیجه فرهنگ عمومی جامعه دچار نوعی بی هویتی شد. به همین دلیل یکی از مطالبات مردم این کشورها، پیدا کردن جایگاه واقعی خود است که تجلی آن را می توان در گرایش به دین و از جمله استفاده از حجاب و پوشش توسط افراد و گروه های علاقه‌مند به این مسئله ملاحظه نمود.

پاسخ دیگر: در ظاهر، حجاب پوشیدگی برای زن است، امّا در حقیقت نمادی از تکلیف‌مداری و خدا خواهی است؛ همچنین به نوعی اعلام برتری حکم دینی بر توافقات اجتماعی و هنجارهای دنیوی جهان غرب است. به عبارت دیگر با نفی الگوی ارائه شده از زن توسط نظام غربی، نماد اسلام خواهی و استکبار ستیزی است. طبیعی است نظام غرب که فرهنگ برهنگی و تنزّل جایگاه زن فقط در حدّ جسم و تظاهرات ظاهری آن را ارائه می‌کند با حجاب زن مسلمان خلع سلاح و تضعیف می‌شود و برای جبران این شکست از ورود زنان با حجاب به مراکز مهم به ویژه مراکز آموزشی ممانعت می‌کند.

حل مفاهیم اساسی صفحه ۱۱۵ درس ۱۳ جامعه شناسی دهم

هویت ایرانی اسلامی انقلابی، ….

پاسخ: هویت ایرانی، هویت توحیدی، بُعد جغرافیایی هویت جامعه، بُعد تاریخی هویت جامعه و اجباری هویت جهان اسلام.

جواب خلاصه کنید صفحه ۱۱۵ درس سیزدهم جامعه شناسی دهم

زبان فارسی دومین زبان فرهنگی جهان اسلام است.

پاسخ: – هویت ایرانی قبل از ظهور اسلام، هویتی توحیدی، دینی و در مواردی اساطیری بود.
– در دیدگاه مستشرقان، هویت فرهنگی جوامع اسلامی، سکولار و دنیوی است.
– سرزمین یا وطن ارزش متفاوتی از سایر مکان‌ها دارد و بُعد تاریخی هویت جامعه را می‌سوزاند.
– انقلاب از مهم‌ترین تحولات در هر جهان اجتماعی محسوب می‌شود.
– جامعهٔ ایران با بازگشت به هویت اسلامی خود به صورت قلب تپندهٔ بیداری اسلامی درآمد.

جواب آنچه از این درس آموختیم صفحه ۱۱۵ درس ۱۳ جامعه شناسی دهم

پاسخ: در درس ۱۳ جامعه‌شناسی دهم، ما به بررسی هویت ایرانی در گذر زمان و تأثیرات اسلام بر آن پرداختیم. هویت ایرانی ابتدا شامل ویژگی‌های قومی، فرهنگی و تاریخی بود که با ظهور اسلام دستخوش تغییرات اساسی شد. با پذیرش اسلام، ایرانیان بسیاری از عناصر مشرکانه را کنار گذاشتند و هویت خود را بر پایه توحید و ارزش‌های اسلامی بنا کردند. زبان فارسی نیز به عنوان زبان علمی و فرهنگی، نقش مهمی در ارتباطات اسلامی ایفا کرد و آثار بزرگان ادبی همچون حافظ و سعدی در این زمینه قابل توجه است.

این درس همچنین به تعامل هویت ایرانی با سایر هویت‌ها و تأثیرات فرهنگی در سطح جهانی پرداخت و نشان داد که انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک نقطه عطف، هویت اسلامی را در جامعه تقویت کرده و به نوعی تجدید نظر در هویت جهانی مسلمانان انجام داد. از طریق انقلاب، ایران به عنوان الگویی برای سایر کشورها در جستجوی هویت مستقل و اسلامی مطرح شد. در نهایت، ما فهمیدیم که هویت فرهنگی هر جامعه به عقاید، ارزش‌ها و تاریخ مشترک آن وابسته است و در برابر چالش‌ها باید از آن پاسداری کرد.

قبلی: جواب درس ۱۲ دوازدهم جامعه شناسی دهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب جامعه شناسی دهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات درس ۱۳ سیزدهم کتاب جامعه شناسی پایه دهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💖