سوالات متن درس نهم منطق دهم انسانی با جواب

نمونه سوالات متن درس ۹ نهم «قضیه شرطی و قیاس استثنایی» کتاب منطق پایه دهم رشته علوم انسانی متوسطه دوم را می توانید در ادامه این مطلب از بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، مشاهده نمایید.

همچنین بخوانید: سوالات متن درس هشتم منطق دهم انسانی

نمونه سوال های متن امتحانی درس 9 نهم منطق دهم انسانی

۱) قضیه شرطی را با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: به قضایایی که در آن به اتصال یا انفصال میان دو نسبت حکم شود، قضیه شرطی می‌گویند.
مثال: ۱- اگر باران نبارد، آنگاه خشک‌سالی می‌شود.
۲- یا باران می‌بارد یا خشک‌سالی می‌شود.

۲) قضیه شرطی متصل را با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: به قضیه نخست که ساختار آن به صورت «اگر ــ آنگاه ــ» است، شرطی متصل می‌گویند.
مثال: ۱- اگر باران نبارد، آنگاه خشک‌سالی می‌شود.

۳) قضیه شرطی منفصل را با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: به این دسته از قضایا که ساختار آنها به صورت «یا ــ یا ــ» است، شرطی منفصل می‌گویند.
مثال: ۲- یا باران می‌بارد یا خشک‌سالی می‌شود.

۴) علت نان گذاری قضایای شرطی متصل به این نام را بنویسید.

پاسخ: از آنجا که در این گونه قضایا به پیوستگی و اتصال و ملازمهٔ دو نسبت حکم می‌شود، این قضایا را «شرطی متصل» می‌نامند.
مثال: – هرگاه نور شدت یابد، آنگاه مردمک چشم تنگ می‌شود.
– اگر بخاری روشن باشد، آنگاه اتاق گرم می‌شود. 

۵) قضای شرطی از چند جزء تشکیل شده اند؟ آنها را با مثال بنویسید.

پاسخ: این قضایا را «شرطی متصل» می‌نامند. این گونه قضایا از دو جزء شرط و جواب شرط تشکیل شده‌اند. به بخش شرط قضیه، «مقدم» و به جواب شرط، «تالی» گفته می‌شود.

مثال: اگر درس بخوانی، آنگاه موفق می شوی.
درس بخوانی:‌ مقدم / موفق می شوی: تالی

۶) آیا مقدم همیشه در ابتدای قضایای شرطی می آید؟ با ذکر مثال توضیح دهید.

پاسخ: در قضایای شرطی متصل، ممکن است جای اجزای جمله عوض شود. بنابراین باید توجه داشت که مقدم لزوماً نباید در ابتدای قضیه بیاید و تالی به لحاظ معنا دنباله مقدم است؛ نه آنکه لزوماً در گفتار نیز پس از مقدم ذکر شود.
مثال: تیم ما حتماً برنده می‌شود؛ البته اگر فلانی در خط حمله بازی کند.

۷) کدام قضایا را شرطی منفصل می نامند؟‌

پاسخ: در این قضایا، دو بخش قضیه به یکدیگر مرتبط‌‌‌اند و در آنها به گسستگی، انفصال و عِناد (یعنی ناسازگاری) دو یا چند نسبت حکم شده است. این قضایا را «شرطی منفصل» می‌نامند.

۸) اقسام قضایای شرطی منفصل را نام ببرید و هر کدام با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: ۱- منفصل حقیقی ۲- منفصل مانعه الجمع ۳- منفصل مانعه الرفع

۱- تعریف منفصل حقیقی : در قضیه نخست، اگر عدد طبیعی زوج باشد، فرد نیست و اگر فرد باشد، زوج نیست. لذا در این گونه قضایا هر دو بخش قضیه، همزمان صادق و همزمان کاذب نیستند. بنابراین انفصال میان دو بخش این گونه قضایا، انفصالی حقیقی و تام است و لذا آنها را قضیهٔ «منفصل حقیقی» می‌نامند.

۲- تعریف منفصل مانعه الجمع : در قضیه دوم، اگر فرد به نامزد الف رأی دهد، نمی‌تواند به نامزد ب رأی دهد (و اگر به نامزد ب رأی دهد، نمی‌تواند به نامزد الف رأی دهد). لذا دو بخش این گونه قضایا قابل جمع در صدق نیستند؛ اما می‌تواند نه به نامزد الف رأی دهد و نه به نامزد ب (مثلا به نامزد ج رأی دهد)؛ لذا دو بخش این گونه قضایا می‌توانند قابل جمع در کذب باشند.

۳- تعریف منفصل مانعه الرفع : در قضیه سوم، برای مشاهده کارنامهٔ خود ناچارید یکی از دو راه وارد کردن شماره پرونده یا وارد کردن شماره ملی را انتخاب کنید و نمی‌توانید از هیچ کدام از آنها استفاده نکنید. لذا دو بخش این گونه قضایا قابل جمع در کذب نیستند؛ اما می‌توانید هم از طریق وارد کردن شماره پرونده و هم از طریق وارد کردن شماره ملی، کارنامهٔ خود را مشاهده کنید؛ لذا دو بخش این گونه قضایا می‌توانند قابل جمع در صدق باشند.

۹) چگونه می توانیم اقسام قضایای شرطی منفصل را از یکدیگر تشخیص دهیم؟

پاسخ: برای تشخیص اقسام قضایای شرطی منفصل از یکدیگر، دو سؤال زیر را در نظر می‌گیریم:

۱- آیا امکان دارد دو جزء قضیهٔ منفصل با هم صادق باشند؟
۲- آیا امکان دارد دو جزء قضیهٔ منفصل با هم کاذب باشند؟

اگر جواب به هر دو سؤال منفی باشد، قضیه حقیقی است. اگر فقط جواب سؤال اول منفی باشد، قضیه مانعةالجمع است و اگر فقط جواب سؤال دوم منفی باشد، قضیه مانعةالرفع است.

۱۰) قیاس استثنایی را با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: چنان که در درس پنجم بیان شد، قیاس استثنایی قیاسی است که عین نتیجه یا نقیض آن در یکی از مقدمات استدلال ذکر شده باشد.

مانند: تصویر زیر:

۱۱) اجزای قیاس استثنایی را بنویسید.

پاسخ: این قیاس از دو مقدمه تشکیل می‌شود که یکی شرطی و دیگری حملی است.

۱۲) قیاس استثنایی چند حالت دارد؟ آنها را بنویسید.

پاسخ: از آنجا که مقدمه شرطی آن می‌تواند یکی از چهار قضیه شرطی باشد، چهار حالت برای قیاس استثنایی قابل تصور است:

۱۳) دو قاعده وضع مقدم و رفع تالی را با ذکر مثال بنویسید.

پاسخ: قیاس استثنایی اتصالی دارای چهار حالت قابل فرض است که تنها دو حالت آن معتبراند. این دو حالت تحت عنوان دو قاعدهٔ «وضع مقدم» و «رفع تالی» بیان می‌شوند:

۱۴) مغالطه رفع مقدم و وضع تالی را با ذکر مثال بنویسید.

پاسخ: از دو حالت نفی مقدم و اثبات تالی نمی‌توان نتیجه صحیحی به دست آورد. این دو حالت را مغالطه «رفع مقدم» و «وضع تالی» می‌نامند. به مثال‌های زیر توجه کنید. آیا استدلال‌های زیر معتبراند؟ چرا؟

۱۵) قیاس انفصالی حقیقی را با ذکر مثال توضیح دهید.

پاسخ: یکی از مقدمات این قیاس، قضیهٔ منفصل حقیقی است. قضیهٔ «یا این عدد طبیعی زوج است یا فرد» را درنظر بگیرید:

اگر عدد طبیعی‌ای زوج باشد، مسلماً فرد نیست و اگر زوج نباشد، فرد خواهد بود.
اگر عدد طبیعی‌ای فرد باشد، مسلماً زوج نیست و اگر فرد نباشد، زوج خواهد بود.

بنابراین می‌توان با قضیه منفصل حقیقی، چهار قیاس استثنایی تشکیل داد که همگی معتبراند. در این قیاس از اثبات هر بخش از قضیه، نفی بخش دیگر و از نفی هر بخش، اثبات بخش دیگر به دست می‌آید.

۱۶) در جملات شرطی متصل به بخش شرط ………………………………. و جواب شرط قضیه ………………………. می گویند.

پاسخ: مقدم – تالی

۱۷) از چهار حالت قابل فرض در قیاس استثنایی اتصالی، ………………………… حالت دارای نتیجه قطعی و معتبر است که عبارتند از ……………………….. مقدم و ……………………. تالی.

پاسخ: چهار – وضع – رفع

۱۸) در قضیه منفصل …………………….. هر دو قضیه، همزمان نمی توانند صادق یا کاذب باشند.

پاسخ: حقیقی

۱۹) به قضیه منفصل حقیقی ، انفصال ………………………….. و حقیقی نیز گفته می شود.

پاسخ: تام

۲۰) قضیه «سور یا کلی است یا جزئی» قضیه شرطی منفصل…………………….. است.

پاسخ: حقیقی

۲۱) در قیاس استثنایی منفصل حقیقی چهار حالت دارای نتیجه قطعی و معتبر است

پاسخ: درست

۲۲) در قضیه منفصل منفصل غیر قابل جمع در کذب هر دو قضیه، همزمان نمی توانند صادق یا کاذب باشند.

پاسخ: نادرست

۲۳) در قضیه منفصل منفصل غیر قابل جمع در صدق، از اثبات هر بخش از قضیه، نفی بخش دیگر و از نفی هر بخش، اثبات بخش دیگر به دست می آید.

پاسخ: نادرست

۲۴) مقصود از نفی مقدم و اثبات تالی ، همان رفع تالی و وضع مقدم است.

پاسخ: نادرست

۲۵) این رود یا کارون است یا کرخه ، قضیه شرطی منفصل حقیقی است.

پاسخ: نادرست

نکته مهم: دانش آموزان عزیز، تنها به خواندن این سوالات اکتفا نکنید و حتما متن درس را هم به دقت مطالعه کنید.

همچنین بخوانید: جواب درس نهم منطق دهم انسانی
و
سوالات متن درس هفتم منطق دهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب منطق دهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله سوالات متن درس ۹ نهم کتاب منطق پایه دهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 🌹