حقیقتی درباره پرنده همای سعادت که خیلی ها نمیدونن

هُما، مرغی اساطیری و نماد خوش‌شانسی و سعادت در ادبیات و فرهنگ ایرانی است. این پرنده با نام‌های دیگری مانند کرکس ریش‌دار و مرغ استخوان‌خوار نیز شناخته می‌شود. در چند روز گذشته، تصاویری از کرکس ریش‌دار یا همان همای سعادت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شده و باعث خوشحالی ایرانیان شده است.

دلیل این امر، جایگاه ویژه هما در فرهنگ ایرانی به عنوان نماد فر و شکوه و خوش‌یمنی است. دیدن هما به ندرت اتفاق می‌افتد و بر اساس باور عامه، هر کس که سایه هما بر او بیفتد، سعادتمند و نیک‌بخت خواهد شد. در این مطلب، به بررسی خصوصیات ظاهری، محل زندگی، غذا و سایر ویژگی‌های هما خواهیم پرداخت.

نام دیگر پرنده همای سعادت

هما نام پرنده‌ای بزرگ‌جثه از راستهٔ بازسانان است که به آن مرغ استخوان‌خوار یا کرکس ریش‌دار نیز می‌گویند. این پرنده در کوه‌های مرتفع آفریقا، جنوب اروپا و آسیا زندگی می‌کند. هما لاشه‌خوار است و از استخوان و لاشه حیوانات تغذیه می‌کند. این پرنده عمر زیادی دارد و می‌تواند تا ۵۰ سال در طبیعت زندگی کند.

نام امروزی سردهٔ هما Gypaetus است که از ترکیب دو واژه یونانی gyp (کرکس) و aetos (عقاب) حاصل شده است. پسوند نامِ گونه نیز به معنای ریش‌دار است. طول بال‌های آن تا ۲.۸ متر و وزن آن تا ۷ کیلوگرم می‌رسد. این پرنده دارای پرهای بلندی در نوک منقار خود است که شبیه به سبیل دیده می‌شود. این پرها به هما کمک می‌کنند تا لاشه‌ها را پیدا کند.

چند پرنده همای سعادت در ایران وجود دارد؟

تعداد پرنده های همای سعادت در ایران به دلیل زندگی در ارتفاعات بالا و دورافتاده، قابل شمارش نیست. به همین دلیل، آمار دقیقی از جمعیت این پرنده ها در ایران وجود ندارد. پرنده هما در مناطق کوهستانی دورافتاده و در ارتفاعات بالا زندگی می کند و معمولاً از دید انسان دور می ماند. این عامل باعث می شود که پرنده هما به ندرت دیده شود و جمعیت آن کم باشد.

غذای پرنده هما چیست؟

غذای اصلی پرنده هما استخوان است، اما مانند سایر پرنده های کرکس، از لاشه ها نیز تغذیه می کند. حدود 70 تا 90 درصد غذای آن از استخوان تشکیل شده است. پرنده هما استخوان های بزرگ را از ارتفاع بالا به سمت سنگ ها پرتاب می کند تا به قطعات کوچکتر شکسته شوند. معده قوی این پرنده به اندازه ای است که حتی استخوان گاو را نیز به راحتی هضم می کند.

تخم گذاری پرنده هما

پرنده هما در طول سال در یک مکان مشخص می‌ماند و در هر فصل فقط یک یا دو تخم می‌گذارد. تخم گذاری این پرنده در اواسط زمستان با یک یا دو تخم انجام می‌شود و در ابتدای بهار جوجه ها به دنیا می‌آیند.

افسانه همای سعادت

هما یک پرنده افسانه ای در فرهنگ ایرانی است که نماد سعادت و خوشبختی محسوب می‌شود و دیدن آن به ندرت رخ می‌دهد. هما مانند ققنوس افسانه ای در ادبیات پارسی، نماد فر و شکوه و خوشبختی است و هر کسی که سایه همای بر او افتد، سعادتمند و خوشبخت خواهد شد.

شاعرانی مانند حافظ، سعدی، فردوسی، مولانا، نظامی گنجوی، صائب تبریزی، خاقانی و اقبال لاهوری در شعرهای خود هما را به عنوان یک پرنده تصور کرده اند که با ظهورش، مردم را به سعادت و موفقیت می‌رساند. برخی از معتقدان هم معتقدند که در برخی از ستون‌های تخت جمشید معماری آن به 2500 سال قبل و دوره هخامنشی باز می‌گردد از این پرنده الهام گرفته شده است و نشان می‌دهد ایرانیان از آن زمان، هما را نماد شکوه و بزرگی می‌دانستند.

شکار همای سعادت در طالقان

عکس شکار پرنده همای سعادت در فضای مجازی جعلی است. عکس همای زخمی که در آغوش محیط بانان دیده می شود متعلق به روز هشتم بهمن 1400 است، در این روز محیطبانان در پی تماس یکی از کوهنوردان زنجانی دوستدار محیط زیست مبنی بر زخمی شدن یک پرنده شکاری بزرگ‌جثه، در منطقه حضور یافتند و اقدام به نجات این گونه باارزش کردند.