جواب درس سوم فلسفه دوازدهم انسانی ⚡️ جهان علّی و معلولی

جواب درس سوم فلسفه دوازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب فعالیت های تفکر ، مقایسه ، تطبیق ، بررسی و به کار ببندیم صفحه ۱۴ ، ۱۵ ، ۱۷ ، ۱۸ ، ۱۹ ، ۲۰ و ۲۱ درس ۳ سوم «جهان علّی و معلولی» کتاب فلسفه ۲ پایه دوازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

بعدی: جواب درس چهارم فلسفه دوازدهم انسانی

جواب تفکر صفحه ۱۴ درس ۳ فلسفه دوازدهم انسانی

آیا ساختمان ذهن کودک به‌گونه‌ای است که او «چرا» می‌گوید یا ساختار جهان چنان است که او را به «چرا» گفتن می‌کشاند؟ آیا پرسش‌های کودک صرفاً تقلیدی از بزرگ‌ترهاست یا واقعاً متوجه چیزی می‌شود که انگیزه سؤال کردن را در او زنده می‌کند؟

پاسخ: ساختار ذهن کودک علت یاب است و بخش اعظم تفکر کردن همان علت یابی است. به عبارت دیگر، انسان قدرت و توانایی تفکر و استدلال و یافتن علت ها و چگونگی ها را دارد و همین توانایی است که وقتی به کار می افتد، سبب کسب علم و دانش می شود و به میزانی که انسان بیشتر تفکر کند، دانش بیشتری به دست می آورد پرسش های کودک، صرفاً تقلید از بزرگترها نیست. بله، تربیت بزرگترها سبب تقویت توانایی کودک در پرسش گری می شود، نه اینکه اصل پرسش گری را در او به وجود بیاورد و ایجاد کند. سؤال از چراها و چگونگی ها در نهاد هر کودکی هست.

پاسخ دیگر: این رابطه، یک رابطه دو طرفه است به این معنا که هم ساختار بیرون و جهان خارج اجاره سؤال کردن را به ما می‌دهد و هم ساختار ذهن کودک به گونه‌ای است که برای او سؤال مطرح می‌شود (به عبارت دیگر ذهن کودک استدلال‌‌گر خلق شده است)

پاسخ مقایسه صفحه ۱۵ درس سوم فلسفه دوازدهم انسانی

میان موجودات مختلف رابطه‌های گوناگونی برقرار است که یکی از آنها رابطه علّیت می‌باشد. در جدول زیر، اشیایی در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند. آیا می‌توانید رابطه یا رابطه‌هایی میان آنها پیدا کنید؟ نام آن رابطه‌ها را بنویسید.

اشیاء	نوع رابطه
فرزندانِ یک پدر و مادر با یکدیگر	خواهری و برادری
زمین و اشیای روی آن	رابطه جاذبه و همچنین رابطه اتکا
استاد و شاگرد	رابطه تعلیم  و تعلّم
کارفرما و کارگر	رابطه استخدام و به کار گیری
اجزای یک ساعت	رابطه نظم و همکاری

تفاوت اساسی این قبیل رابطه‌ها با رابطه علّیت چیست؟

پاسخ: در این نوع رابطه، رابطه فرع بر وجود دو طرف رابطه است به این معنا که ابتدا دو طرف رابطه وجود پیدا می‌کنند و بعد این رابطه بین دو طرف شکل می‌گیرد.

حل تطبیق صفحه ۱۷ درس ۳ فلسفه دوازدهم انسانی

در کتاب سال یازدهم نظر دکارت و تجربه گرایان و فیلسوفان مسلمان درباره معرفت‌شناسی را خوانده‌اید. آیا میان آن نظرات و دیدگاه آنان درباره علیّت هماهنگی وجود دارد؟

پاسخ: دکارت فیلسوف عقلگرا بود و معتقد بود که عقل انسان علاوه بر تجربه، دانش های اولی هم دارد بر آن مبنا در مورد عليت هم معتقد است که علیت از تجربه به دست نیامده و خود عقل، آن را درک می کند. تجربه گراها نیز چون معتقدند که همه دانش ها از تجربه به دست می آید، می گویند که درک و پذیرش اصل عليت هم از طریق حس و تجربه صورت می گیرد. قانون علیت از نظر فلاسفه اسلامی یک قانون عقلی است و مادرزادی هم نیست و از طریق تجربه و درک توالی زمانی و مانند آن هم به دست نیامده است.

جواب مقایسه صفحه ۱۸ درس سوم فلسفه دوازدهم انسانی

دیدگاه دیوید هیوم را با نظر ابن‌سینا مقایسه کنید و نظر خود را توضیح دهید.

پاسخ: ابن سینا هم به توالی مورد نظر هيوم اشاره می کند و توضیح می دهد که این توالی به هیچ وجه منشأ اعتقاد به علیت در انسان نشده و هم به موضوع عادت ذهنی توجه می کند که هیوم آن را عامل پیدایش اصل علیت در انسان به شمار می آورد و این را هم ابن سینا مردود می شمارد.

چه تفاوتی میان دیدگاه دکارت و ابن‌سینا وجود دارد؟

پاسخ: دکارت معتقد بود که اصل علیت بدون دخالت تجربه به دست می آید و جزء مفاهیم اولیه و بدیهی است که انسان از آن درک فطری دارد، اما ابن سینا معتقد بود که درست است که پی بردن به اصل علیت از طریق تجربه امکان پذیر نیست، اما بعد از درک علیت، برای اینکه علت حوادث طبیعی را بدانیم، باید از حس و تجربه خود استفاده کنیم.

پاسخ بررسی صفحه ۱۹ درس ۳ فلسفه دوازدهم انسانی

۱- آیا می‌توانید در میان رفتارهای آدمیان موردی را مثال بزنید که نشان دهد اصل سنخیت علّت و معلول مورد پذیرش آنها نیست؟

پاسخ: اگرچه ممکن است در سخن، برخی منکر سنخیت بین علّت و معلول باشند اما معمولاً همه افراد در عمل به گونه‌ای رفتار می‌کنند که این سنخیت مورد پذیرش آن‌هاست.

پاسخ دیگر: خیر، همه انسان ها در اعمال و رفتارهای خود بر اساس اصل سنخیت عمل می کنند، مثلا غذا می خوریم چون از غذا انتظار داریم که سلامتی ما را تأمین کند.

۲- کسانی که این اصل را یک اصل تجربی می‌دانند، می‌گویند: «بنابر آنچه تاکنون تجربه کرده‌ایم، علّت‌های خاص، معلول‌های خاص خود را دارند و نمی‌توانیم این اصل را به علّت‌هایی که تجربه نکرده‌ایم، تعمیم دهیم.» نظر شما چیست؟

پاسخ: با توجه به اینکه تجربه قابل اعتماد است و اصل سنخیت علت و معلول یک اصل عقلی است بنابراین می‌توان این اصل را از موارد تجربه شده به موارد تجربه نشده سرایت و تعمیم داد.

پاسخ دیگر: هر تجربه گرایی که با پدیده های جدید روبرو می شود باز هم بر اساس اصل سنخیت با آن برخورد می کند، یعنی به دنبال شناخت آثار ویژه آن پدیده است و انتظار دارد که آثار خاصی از آن ظاهر شود و این می رساند که اصل سنخیت علت و معلول یک اصل تجربتی نیست.

۳- آیا ضرب المثل‌هایی داریم که گویای اصل سنخیت علت و معلول باشد؟

پاسخ: گندم از گندم بروید جو ز جو.

حل بررسی صفحه ۲۰ و ۲۱ درس سوم فلسفه دوازدهم انسانی

اگر کسی به‌طور جدّی در هر یک از این اصول سه‌گانه و نتایج آن تردید داشته باشد، تبعات این تردید او چه خواهد بود؟

الف) انکار اصل اول یا تردید در آن:

پاسخ: اگر کسی اصل علیت را انکار کند، نباید انتظار داشته باشد که با خوردن آب عطش او برطرف گردد، نباید با دیدن یک پدیده کلمه «چرا» بگوید، تحقیق و جستجوی علمی را باید کنار بگذارد و دست خود را نباید تکان بدهد و در حقیقت، دست به هیچ کاری نباید بزند.

ب) انکار اصل دوم یا تردید در آن:

پاسخ: اگر کسی اصل وجوب بخشی علت به معلول را انکار کند، مانند این است که خود اصل علیت را انکار کرده است و تأثیری برای علت قائل نشده است و بودن و نبودن علت برای او یکسان است و در واقع علت نقش واقعی در پیدایش معلول خود ندارد.

ج) انکار اصل سوم یا تردید در آن:

پاسخ: اگر کسی اصل سوم (سنخیت) را نپذیرد، علاوه بر موارد بالا، نمی تواند هیچ حادثه ای را پیش بینی کند و نمی تواند از هر موجودی آثار و لوازم خاص آن را انتظار داشته باشند و نمی داند که برای پیدا کردن علل حوادث، در کدام زمینه به جستجو بپردازد.

جواب به کار ببندیم صفحه ۲۱ درس ۳ فلسفه دوازدهم انسانی

۱- مواردی که در زیر می‌آید، از نظر فیلسوفان، از نتایج اصل «علّیّت» و «سنخیّت علّت و معلول» است. آنان می‌گویند، چون هر انسانی این دو اصل را پذیرفته است، این موارد را هم به طور ضمنی قبول دارد. نظر شما در این باره چیست؟ نظر خود را روبه‌روی هر مورد بنویسید.

نتایج اصل علّیت	نقد و نظر
وجود نظم و پیوستگی	اصل سنخیت
امکان پیش بینی رخدادها	اصل علیت
امکان پیشگیری از برخی حادثه‌ها	اصل علیت
امکان پژوهش و تحقیق	اصل علیت و سنخیت
تنظیم امور زندگی	اصل سنخیت
به وجود آمدن شاخه‌های مختلف دانش	اصل سنخیت

۲- دیدگاه‌های زیر، نظر کدام یک از فلاسفه است؟

– علّیّت حاصل توالی پدیده‌هاست. پاسخ: تجربه گرایان یا امپریست‌ها

– درک انسان از علیت، درکی فطری است. پاسخ: دکارت

– چون انسان از جهت ذاتی ممکن است، نیاز به علت دارد. پاسخ: ابن سینا

– اصل علّیّت یک اصل تجربی است. پاسخ: دیوید هیوم و تجربه گرایان

– اصل علّیّت یک اصل کاملاً عقلی است. پاسخ: فلاسفه مسلمان و عقل گرایان

3- شعر زیر کدام اصل را تأیید می‌کند؟ شرح دهید.

چو بد کردی مشو غافل ز آفات / که واجب شد طبیعت را مکافات

پاسخ: ناظر بر اصل سنخیت علت و معلول است.

اصل سنخیت. وقتی معتقد به اصل سنخیت باشیم براساس این اصل در این عالم نظم و ارتباط و پیوستگی وجود دارد، هر علتی معلول خاص خودش را به دنبال خواهد داشت. پس اگر کسی بدی کند نباید انتظار داشته باشد که به او خوبی شود. معلول و نتیجه بدی، بدی خواهد بود.

قبلی: جواب درس دوم فلسفه دوازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دوازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب فلسفه دوازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات درس ۳ سوم کتاب فلسفه پایه دوازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💖