جواب فعالیت های فصل ششم زیست دهم ❤️ از یاخته تا گیاه

جواب فعالیت های فصل ششم زیست شناسی دهم تجربی ؛ در این مقاله به پاسخ و جواب سوالات فعالیت های صفحه ۸۱ ، ۸۲ ، ۸۳ ، ۸۴ ، ۸۵ ،‌۸۷ ، ۸۹ ، ۹۱ ، ۹۲ ، ۹۴ و ۹۵ گفتار ۱ و ۲ و ۳ فصل ۶ ششم از یاخته تا گیاه کتاب زیست شناسی پایه دهم علوم تجربی متوسطه دوم پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

بعدی: جواب فعالیت های فصل هفتم زیست دهم

حل فعالیت ۱ صفحه ۸۱ گفتار ۱ فصل ششم زیست دهم

با استفاده از ابزار و مواد مناسب، نمونه‌ای از یاخته گیاهی بسازید. در این نمونه، لایه‌های دیواره و ارتباط بین یاخته‌های گیاهی را نیز نشان دهید.

پاسخ: برای ساخت این طرح می توانید از کامواهای رنگی در اندازه های مختلف استفاده کنید. در این روش بر روی یک مقوا به کمک چسب مایع، کاموایی را که نشان دهنده‌ی غشای پلاسمایی است و کاموایی دیگر را برای نشان دادن تیغه میانی و … می‌توان قرار داد. هسته یاخته گیاهی نیز می‌تواند یک تکه پارچه رنگی در وسط‌های یاخته باشد.

پاسخ فعالیت ۲ صفحه ۸۲ گفتار ۱ فصل ششم زیست دهم

تورژسانس و پلاسمولیز در یاخته‌های گیاه

آب بر اساس اسمز می‌تواند از غشای پروتوپلاست و واکوئول، آزادانه و بدون صرف انرژی عبور کند.

الف) برای مشاهدهٔ تورژسانس و پلاسمولیز در یاختهٔ گیاهی آزمایشی طراحی و اجرا کنید.

پاسخ: یک قسمت از پوست پیاز قرمز را در آب مقطر و یک قسمت دیگر را در محلول ۱۰ درصد نمک قرار می دهیم. پس از مدتی از هر کدام نمونه های میکروسکوپی تهیه می کنیم و با میکروسکوپ مشاهده می کنیم. نمونه ای که در آب مقطر قرار می گیرد حالت تورژسانس را نشان می دهد و نمونه ای که در محلول نمکی قرار می گیرد حالت پلاسمولیز را نشان می دهد.

ب) گفتیم که یاخته‌های گیاه براساس تفاوت فشار اسمزیِ پروتوپلاست و محیط اطراف، به حالت تورژسانس یا پلاسمولیز در می‌آیند. آیا پلاسمولیز و تورژسانسِ یاخته‌ها، سبب تغییر در اندازه یا وزن بافت گیاهی می‌شود؟ چگونه با روش علمی به این پرسش پاسخ می‌دهید؟

پاسخ: بله، اما به طور موقت. برای بررسی این تغییر، آزمایشی طراحی کردیم. ابتدا قسمتی از بافت پوست بیرونی گیاه پیاز خوراکی را بریده و زیر میکروسکوپ مشاهده می کمیک. شکل سلول های مشاهده شده را می کشیم. سپس این آزمایش را در محلول های آب نمک با درصدهای مختلف (۱۰، ۲۰ و ۳۰)، آب معمولی و آب مقطر تکرار کردیم و در نهایت تصاویر ترسیم شده را با هم مقایسه کردیم.

مشاهده کردیم که در عرض چند دقیقه پس از عمل پلاسمولیز یا تورژسانس، تغییر حجم و وزن به طور موقت در این یاخته گیاهی مشاهده می شود، اما به دلیل وجود دیواره یاخته‌ای، این حالت پایدار نیست و یاخته به حالت اولیه خود باز می گردد.

جواب فعالیت ۳ صفحه ۸۳ گفتار ۱ فصل ششم زیست دهم

غشای واکوئول مانند غشای یاخته، ورود مواد به واکوئول و خروج از آن را کنترل می‌کند. برگ کلم بنفش را چند دقیقه در آب معمولی قرار دهید، چه اتفاقی می‌افتد؟ اکنون آن را به مدت چند دقیقه بجوشانید. چه می‌بینید؟ مشاهده خود را تفسیر کنید.

پاسخ: برگ کلم بنفش معمولاً در آب معمولی با درجه طبیعی رنگ آب را تغییر نمی‌دهند (این به این دلیل است که با چاقو بریده می‌شوند). اما جوشاندن آن مواد رنگی را از برگ‌ها جدا می کند. از آنجایی که غشای یاخته خاصیت نفوذپذیری انتخابی دارد، در مرحله اول از خروج مواد رنگی از مخزن آب جلوگیری می کند و در حالت دوم هنگام جوشیدن، غشاء از بین می رود و مواد رنگی ذخیره شده بدون کنترل غشاء از کریچه خارج شده و باعث رنگی شدن آب می‌شود.

حل فعالیت ۴ صفحه ۸۴ گفتار ۱ فصل ۶ زیست دهم

مشاهده رنگ دیسه

وسایل و مواد لازم: تیغه و تیغک، میکروسکوپ نوری تیغ، آب مقطر، پوست گوجه فرنگی.

روش کار: برای مشاهده رنگ دیسه، با استفاده از تیغ، سمت داخلی پوست گوجه فرنگی را خراش دهید و از آن نمونۀ میکروسکوپی تهیه و با میکروسکوپ مشاهده کنید.

گوجه فرنگی در ابتدا سبز رنگ و با گذشت زمان رنگ آن تغییر می‌کند. چه توضیحی برای این رویداد دارید؟ چگونه می‌توانید به طور تجربی، درستی توضیح خود را تأیید کنید؟

پاسخ: با تجزیه کلروپلاست (سبزینه)، سایر رنگیزه‌ها شامل رنگ پلاست (دیسه) لیکوپن پیدا می‌شود و گوجه فرنگی کال به گوجه فرنگی رسیده تبدیل می‌شود. با نگه داری گوجه فرنگی کال در محیط تاریک و گرم می‌توان به راحتی می‌توان این تبدیل را مشاهده کرد.

پاسخ فعالیت ۵ صفحه ۸۵ گفتار ۱ فصل ۶ زیست دهم

برگ بعضی گیاهان بخش‌های غیر سبز، مثلاً سفید، زرد، قرمز یا بنفش دارد.دیده می‌شود که اگر به آنها، مثلا به دلیل قرار گرفتن در سایه، نور کافی نرسد، مساحت بخش‌های سبز افزایش و بخش های غیر سبز کاهش می‌یابد. چه توضیحی برای این مشاهده دارید؟ این تغییر رنگ در برگ چه اهمیتی در ماندگاری گیاه دارد؟

پاسخ: این گیاهان نسبت به گیاهان با برگ‌های سبز کلروفیل کمتری دارند، از طرفی کلروفیل نقش مهمی در فرآیند فتوسنتز دارد و سایر رنگیزه‌ها مواد کمکی هستند. اگر شدت نور محیط کاهش یابد، بازده فتوسنتز در این گیاهان بسیار کاهش می یابد. بنابراین، برای جبران، سبزینه بیشتری تولید می کند، بنابراین کاهشی در میزان فتوسنتز وجود ندارد. با انجام فرآیند فتوسنتز و تولید مواد آلی بیشتر، انرژی در دسترس گیاه را افزایش داده و طول عمر گیاه را افزایش می دهد.

پاسخ دیگر: با کاهش نور، گیاه سطح سبز (بخش سبزینه دار) خود را برای افزایش غذاسازی گسترش می دهد تا کاهش نور جبران شود، این کار برای رشد و تأمین نیازهای گیاه ضروری است.

جواب فعالیت ۶ صفحه ۸۷ گفتار ۲ فصل ۶ زیست دهم

سامانه بافت زمینه‌ای در گیاهان آبزی از پارانشیمی ساخته می‌شود که فاصله فراوانی بین یاخته‌های آن وجود دارد. این فاصله‌ها با هوا پر شده‌اند. این ویژگی چه اهمیتی برای گیاهی دارد که در آب زندگی می‌کند؟

پاسخ: ۱) هوای موجود در فاصله بین یاخته‌های پارانشیمی سبب می‌شود که اندام گیاهی سبک شود و مقاومت آن در برابر جریان‌های آبی کاهش یابد.
۲) هوا در تأمین اکسیژن مورد نیاز اندام‌های گیاهی که در آب قرار دارند، نیز نقش دارد.

نکته: به این نوع پارانشیم، پارانشیم هوادار یا آئرانشیم گفته می‌شود.

جواب فعالیت ۷ صفحه ۸۹ گفتار ۲ فصل ۶ زیست دهم

الف) سه سامانه بافتی و انواع یاخته‌های سامانه بافت زمینه‌ای را با هم مقایسه کنید.

پاسخ: در جدول‌های زیر می توانید پاسخ این پرسش را مشاهده کنید:

سامانه‌ی بافتی	وظیفه	انواع یافته‌ها
زمینه‌ای	فضای بین روپوست و آوندها را پر می‌کند و وظایف متفاوتی دارد.	1- نرم آکنه 2- چسب آکنه 3- سخت آکنه
پوششی	محافظت از گیاه	1- روپوست 2- پریدرم (پیراپوست)
آوندی	انتقال شیره خام و شیره پرورده	چوبی: 1- عناصر آوندی 2- تراکئید آبکشی

بافت زمینه‌ای	ویژگی	وظیفه
نرم آکنه	دیواره‌ی نخستین نازک و چوبی نشده و نسبت به آب نفوذ پذیر	ذخیره مواد، فتوسنتز، ترمیم بافت آسیب دیده
چسب آکنه	فاقد دیواره پسین دارای دیواره نخستین ضخیم	استحکام، انعطاف‌پذیری، فتوسنتز
سخت آکنه	دارای دیواره پسین ضخیم و چوبی شده و اغلب سبب مرگ پروتوپلاست می‌شود.	استحکام

ب) مقدار بافت آوندچوبی در ساقه چوبی شده، به مراتب بیشتر از بافت آوندآبکشی است. این وضع چه اهمیتی برای گیاه دارد؟

پاسخ: چون گیاه برای رشد به آب و مواد معدنی نیاز دارد. این ترکیبات از طریق آوند چوبی منتقل می شوند. آوندهای چوبی نیز در استحکام و پایداری ساقه‌های چوبی نقش دارند. بنابراین اندازه آوندهای چوبی در یک ساقه چوبی بزرگتر از آوندهای آبکشی است. برای گردش آب در گیاه، حجم زیادی از آن همیشه تبخیر می شود. بنابراین گیاه به آوندهای چوبی بیشتر از آوندهای آبکشی نیاز دارد.

پاسخ دیگر: نقش آب در گیاه از مواد ساخته شده، بیشتر است. برای به گردش درآمدن آب در گیاه، همیشه حجم عظیمی از آب، تبخیر می شود. بنابراین، گیاه به آوندهای چوبی بیشتر از آوندهای آبكشی، نیاز دارد. همچنین، دانش آموزان باید این را در نظر داشته باشند که بخش عمدۀ گیاه، توانایی غذاسازی را دارد.

حل فعالیت ۸ صفحه ۹۱ و ۹۲ گفتار ۳ فصل ششم زیست دهم

ساختار نخستین ساقه و ریشه

شکل‌های زیر، ساختار نخستین ساقه و ریشه را در گیاه تک لپه و دو لپه نشان می‌دهد. برای مشاهدۀ چگونگی قرارگیری سه سامانۀ بافتی در ساختار نخستین گیاه، باید از ریشه و ساقه، برش تهیه کنیم.

الف) با توجه به تصاویر، ساختار نخستین گیاه تک لپه و دو لپه را با هم مقایسه کنید.

پاسخ: ویژگی‌های گیاهان دولپه:

۱- ریشه راست دارند.
۲- برگ‌های آن‌ها اغلب پهن و رگبرگ‌های منشعب دارند.
۳- برگ‌ها توسط دمبرگ به ساقه متصل هستند.
۴- اجزای گل در آن‌ها مضربی از 4 یا 5 است.
۵- دانه دو قسمتی دارند.
۶- در برش عرضی ساقه، مغز ساقه مشاهده می‌شود.
۷- در برش عرضی ساقه، آوندهای چوب و آبکش روی هم و همه دسته‌های آوندی روی یک حلقه قرار دارند.
۸- در برش عرضی ریشه، آوندهای چوب و آبکش به صورت یک در میان هستند و به علت به هم رسیدن آوندهای چوبی در مرکز ریشه، حالت ستاره‌ای شکل مشاهده می‌گردد.
۹- در برش عرضی ساقه، منطقه پوست مشاهده می‌گردد.
۱۰- در برش عرضی ریشه، ضخامت پوست کم است.

ویژگی گیاهان تک لپه:

۱- ریشه افشان دارند.
۲- برگ‌های آن‌ها اغلب دراز است و رگبرگ‌های موازی دارند.
۳- برگ‌ها توسط غلاف به ساقه متصل هستند.
۴- اجزای گل در آن‌ها مضربی از 3 است.
۵- دانهۀ یک قسمتی دارند.
۶- در برش عرضی ریشه، مغز ریشه مشاهده می‌شود.
۷- در برش عرضی ساقه آوندهای چوب و آبکش روی هم و دسته‌های آوندی به صورت پراکنده و روی چند حلقه متحدالمرکز قرار دارند (تعداد دسته‌های آوندی در حلقه‌های بیرونی بیشتر ولی اندازه آن‌ها کوچک‌تر است).
۸- در برش عرضی ریشه، آوندهای چوب و آبکش به صورت یک در میان هستند و به علت وجود مغز ریشه حالت ستاره‌ای شکل در آوندهای چوبی دیده نمی‌شود.
۹- در برش عرضی ساقه منطقه پوست مشاهده نمی‌شود.
۱۰- در برش عرضی ریشه ضخامت پوست زیاد است.

ب) برای مشاهده ساختار نخستین ریشه و ساقه در گیاهان، با استفاده از میکروسکوپ نوری روش زیر را به کار گیرید.

وسایل و مواد لازم: میکروسکوپ نوری دو چشمی، تیغه و تیغک، تیغِ تیز، شیشۀ ساعت، آب مقطر، ساقه و ریشۀ چوبی نشده و نرم گیاه.

روش کار: در شیشۀ ساعت مقداری آب مقطر بریزید. با استفاده از تیغ، برش‌های عرضی و نازک تهیه کنید و در شیشۀ ساعت قرار دهید. در استفاده از تیغ، نکات ایمنی را رعایت کنید!

برش‌ها را با میکروسکوپ مشاهده کنید. برای مشاهده، ابتدا از بزرگنماییِ کم و سپس از بزرگنمایی بیشتر استفاده کنید. شکل برش عرضی را ترسیم و نام‌گذاری کنید.

برای مشاهدۀ بهتر می‌توانید برش‌ها را با یک یا دو رنگ، رنگ آمیزی کنید. برای این کار به محلول رنگ‌بر، یا سفیدکننده، استیک اسید یک درصد (سرکه سفید رقیق شده)، رنگ کارمن زاجی و آبی متیل نیاز دارید. برای رنگ‌آمیزی، برش‌ها را به ترتیب در هر یک از محلول‌های زیر قرار دهید.

آب‌مقطر، محلول رنگ‌بر (۱۵ تا ۲۰ دقیقه)، آب مقطر، استیک اسید رقیق (۱ تا ۲ دقیقه)، آب‌مقطر، آبی متیل (۱ تا ۲ دقیقه)، آب‌مقطر، کارمن زاجی (۲۰ دقیقه)، آب مقطر.

پ) هر یک از بافت‌های آوندی به چه رنگی در آمده‌اند؟

پاسخ: آبی متیل، دیواره‌های چوبی را به رنگ آبی و کارمن زاجی، دیواره‌های سلولزی را به رنگ قرمز در می‌آورند.

جواب فعالیت ۹ صفحه ۹۴ گفتار ۳ فصل شش زیست دهم

الف) مریستم نخستین و پسین را بر اساس محل تشکیل و عملکرد با هم مقایسه کنید.

پاسخ: در جدول زیر می توانید پاسخ این پرسش را مشاهده کنید:

مریستم (سَرلاد)	محل تشکیل	عملکرد
نخستین	نوک ساقه  نوک ریشه	سبب رشد طولی و تا حدودی ساقه و ریشه می‌شود.
پسین	بین آوند چوبی و آوند آبکش بین پوست	سبب ساخت آوند چوبی و آوند آبکشی می‌شود. به سمت داخل یافته نرم آکنه و به سمت بیرون بافت چوب پنبه‌ای می‌سازد.

ب) در یک پژوهش گروهی، سه گیاه علفی در منطقه محل زندگی خود، انتخاب و تک لپه یا دو لپه بودن این گیاهان را بر اساس ظاهر و ساختار بافتی آنها گزارش کنید.

پاسخ: به عنوان مثال منطقه دماوند روستای دهنار در استان تهران:

۱) لوبیا ← گیاه دو لپه ← دارای ریشه است ← برگ پهن و رگ‌برگ منشعب است.
۲) ذرت ← گیاه تک لپه ← دارای ریشه افشان، برگ کشیده و رگبرگ موازی است و دم برگ هم ندارد. برگ ساقه را در آغوش گرفته است.
۳) گندم ← گیاه تک لپه ← ریشه افشان، برگ کشیده و رگبرگ موازی است. 

پاسخ فعالیت ۱۰ صفحه ۹۵ گفتار ۳ فصل شش زیست دهم

الف) با مراجعه به منابع معتبر، دربارهٔ ویژگی‌های درخت حرّا، وضعیت جنگل‌های حرّا در ایران، نقش این جنگل‌ها در حفظ گونه‌های جانوری و زندگی مردم محلّی، به صورت گروهی گزارشی ارائه دهید.

پاسخ: حرّا گیاهی از خانواده شاه پسند است که در خاورمیانه در سواحل ایران، عربستان و مصر یافت می شود. در ایران در امتداد سواحل خلیج فارس و دریای عمان وجود دارند. بیشترین غلظت این درختان در منطقه حفاظت شده نایبند در استان بوشهر با وسعت ۳۹۰ هکتار است. این درخت در مناطق ساحلی آب‌های شور زندگی می‌کند، زیستگاه مناسبی برای حفظ پرندگانی مثل حواصیل، لک‌لک، مرغ سقا و… است.

ب) در منطقه‌ای که زندگی می‌کنید، آیا گیاهانی وجود دارند که با شرایط خاصّ آن منطقه سازگاری‌هایی داشته باشند؟ در صورت وجود چنین گیاهانی، گزارشی به صورت گروهی از این سازگاری‌ها ارائه دهید. 

پاسخ: این پرسش به عهده دانش آموز می باشد، اما برای آن یک پاسخ پیشنهادی در نظر گرفته ایم:

پاسخ پیشنهادی: بله، به عنوان مثال گیاهان CAM که در مناطقی با آب و هوای گرم و خشک سازگاری دارند. این گیاهان جهت سازگاری با منطقه‌ای که زندگی می‌کنند. در روز روزنه‌های هوایی خود را می‌بندند و مانع تبخیر آب در روزهای گرم می‌شوند و در تمام طول شب روزنه‌های خود را جهت جذب CO2 باز می‌گذارند.

قبلی: جواب فعالیت های فصل پنجم زیست دهم

توجه: شما دانش آموز پایه دهم رشته علوم تجربی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب فعالیت های فصل های اول تا هفتم کتاب زیست شناسی دهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله توضیح و جواب فعالیت های فصل ۶ ششم زیست شناسی دهم تجربی ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💖