جواب درس دوم منطق دهم انسانی ☀️ لفظ و معنا

جواب درس دوم منطق دهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب فعالیت های تمرین و فعالیت تکمیلی صفحه ۱۲ ، ۱۳ ، ۱۴ ، ۱۵ ،‌۱۶ ، ۱۷ ، ۱۸ و ۱۹ درس ۲ دوم «لفظ و معنا» کتاب منطق پایه دهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

بعدی: جواب درس سوم منطق دهم انسانی

جواب سوال صفحه ۱۲ درس ۲ منطق دهم انسانی

۱- خواب خوبی دیدم. (مربوط به حیطه ذهن – خواب دیدن در ذهن ما اتقاق می افتد و نه در خارج)
۲- «خواب» چهار حرف دارد. (مربوط به حیطه زبان – درباره خود لفظ صحبت شده است نه معنای آن)
۳- وقتی زنگ زدی، خوابیده بودم. (مربوط به حیطه خارج – درباره عملی خارجی صحبت شده است. در خارج از ذهن، مثلا در رختخواب می خوابیم و بیدار می شویم)

جواب سوالات متن صفحه ۱۳ درس دوم منطق دهم انسانی

به موارد زیر توجه کنید:

– فردی دو ساعته، پیاده از تهران به مشهد رفت! (مسافرت وی سه هفته طول کشید، ولی همواره دو عدد ساعت به دست خود بسته بود!)

پاسخ: دو ساعته دو معنا دارد: ۱- به معنی زمان ۲- به معنی ابزار و وسیله ی زمان

– روزی راننده‌ای به پیچی رسید؛ خم شد و آن را برداشت!

پاسخ: پیچ دو معنا دارد: ۱- پیچ جاده ۲- پیچ ابزار

– او سیر است. سیر بد بو است؛ پس او بد بو است!

پاسخ: «سیر» دو معنا دارد: ۱- گیاه سیر ۲- سیر بودن (عدم گرسنگی)

خطاهایی که جملات فوق پدید می‌آورند، ناشی از چه مطلبی در مبحث الفاظ‌اند؟
در هر زبانی، گاه چند معنای متعدد به کمک یک لفظ واحد بیان می‌شوند. مانند لفظ «شیر» که دارای سه معنا در زبان فارسی است. به این کلمات «مشترک لفظی» می‌گویند.
بسیاری از لطیفه‌ها نیز براساس اشتراک لفظ پدید آمده‌اند، به مثال زیر توجه کنید:

– فردی چند بلوک سیمانی را روی دوشش گذاشته بود و می‌برد. یکی به او گفت: چرا اینها را با فرغون نمی‌بری؟! گفت: دفعهٔ قبل با فرغون بردم، چرخش پشتم را اذیت کرد!

پاسخ: «با» دو معنا دارد: ۱- به همراه فرغون ۲- به وسیله‌ی فرغون بردن

– چند لطیفه بر اساس اشتراک لفظ بیابید و آنها را در کلاس مطرح کنید:

پاسخ: اینجا چند لطیفه بر اساس اشتراک لفظ برای شما آورده شده که می‌توانید در کلاس مطرح کنید:

1. کفش و کفش
   مردی به کفاش می‌گوید: «آقا کفش‌هایم را خیلی تنگ کرده‌ای!»
   کفاش جواب می‌دهد: «خب! شما گفتید کفش‌هایتان را اندازه کنید، من هم اندازه کردم!»
   (در اینجا کلمه «اندازه» هم به‌معنای سایز کفش و هم به‌معنای اندازه‌گیری تفسیر می‌شود.)
2. خرما و خر ما
   شخصی از روستایی می‌پرسد: «آیا خرما دوست داری؟»
   روستایی جواب می‌دهد: «نه آقا! خرِ ما خیلی زشت و بدبوست، خر شما چطور؟»
   (در این لطیفه، «خرما» به دو معنی خرما به عنوان میوه و خرِ خودشان به کار رفته است.)
3. نان و نام
   معلم: «بچه‌ها، نان یعنی چه؟»
   دانش‌آموز: «یعنی شهرت و احترام، مثل اینکه می‌گویند فلانی اسم و نان دارد!»
   معلم: «نه عزیزم، منظور نانی است که می‌خوریم، نه نان به معنی شهرت!»
   (کلمه «نان» هم به معنی خوراکی و هم به معنای شهرت و احترام است.)
4. گل و گل
   مردی به گلفروشی می‌رود و می‌گوید: «ببخشید، گل پرورش می‌دهید؟»
   فروشنده جواب می‌دهد: «بله، گل‌های رنگارنگ! شما چه گلی می‌خواهید؟»
   مرد پاسخ می‌دهد: «گل کوچکم که زیر باران به گِل نشسته!»
   (در اینجا کلمه «گل» هم به معنای گیاه و هم به معنای گل به کار رفته است.)

این لطیفه‌ها به‌خاطر استفاده از اشتراک لفظی باعث خنده می‌شوند و همزمان مفهوم مغالطه اشتراک لفظ را نیز بهتر توضیح می‌دهند.

پاسخ تمرین صفحه ۱۴ درس دوم منطق دهم انسانی

۱- زیر الفاظ مشترک خط بکشید و معانی مختلف آنها را بیان کنید:

– امشب صدای تیشه از بیستون نیامد / شاید به خواب شیرین فرهاد رفته باشد.

پاسخ: آب خوش، خوابی که شیرین می‌بیند.

– علی کاری است. کاری غذا را خوشمزه می‌کند؛ پس علی غذا را خوشمزه می‌کند.

پاسخ: فعال و کوشا، نوعی ادویه

۲- معنای واژه‌های زیر را مشخص کنید:

– شما نمی‌توانید وارد بخش مراقبت‌های ویژه بشوید.

پاسخ: اجازه ندارید، ما جلوی شما را می‌گیریم.

– چون رانندگی بلد نیستی، نمی‌توانی ماشین را داخل پارکینگ بیاوری. 

پاسخ: بلد نیستی (مهارت نداری)، قادر به انجام صحیح این کار نیستید.

– پیر شده‌ای و دیگر نمی‌توانی این سنگ را بلند کنی.

پاسخ: قدرت نداری، نیروی لازم را نداری.

جواب تمرین نحوه دلالت صفحه ۱۴ درس ۲ منطق دهم انسانی

لفظ «خانه» در هریک از جمله های زیر به چه معنایی بهکار رفته است؟

۱- خانه‌ام را فروختم. پاسخ: تمام خانه‌ام را فروختم.
۲- خانه‌ام را رنگ کردم. پاسخ: بخشی از خانه‌ام را رنگ کردم.
۳- خانه‌ام را دزد برد. پاسخ: وسایل خانه‌ام را دزد برد.

حل تمرین صفحه ۱۵ درس ۲ منطق دهم انسانی

نوع دلالت لفظ بر معنا را در عبارات زیر تعیین کنید:

– تند ورق نزن، کتابم را پاره کردی! 

پاسخ: صفحات کتابم (دلالت تضمن)

– فلانی شیر است.

پاسخ: شجاع (دلالت التزامی)

– کتابم را گم کردم. 

پاسخ: کل کتاب را گم کرده است (دلالت مطابقی)

– ماشینم خراب شد. 

پاسخ: بخشی از ماشین (مثلاً موتور آن یا بدنهٔ آن) خراب شده است (دلالت تضمن)

جواب تمرین صفحه ۱۶ درس دوم منطق دهم انسانی

با تغییر علائم سجاوندی، معانی مختلف جملات زیر را مشخص کنید:

– به نظر علی احمدی دانشجوی خوبی است.

پاسخ: به نظر، علی احمدی دانشجوی خوبی است.
به نظر علی، احمدی دانشجوی خوبی است.
به نظر علی احمدی، دانشجوی خوبی است (این نحو از قرائت می‌تواند در ادامهٔ یک جملهٔ دیگر معنا داشته باشد).

– یک کنفرانس علمی در مورد حفاری چا‌‌ه‌های نفت در شهر بوشهر برگزار می‌شود.

پاسخ: یک کنفرانس علمی در مورد حفاری چاه‌های نفت، در شهر بوشهر برگزار می‌شود.
یک کنفرانس علمی در مورد حفاری چاه‌های نفت در شهر بوشهر، برگزار می‌شود.

معنای کلمات زیر را بنویسید:

– ارز: پاسخ: پول خارجی، بها
– عرض: پاسخ: پهنا (در برابر طول)، مدت زمان (همچنین «عِرض» به معنای آبرو و «عَرَض» اصطلاحی فلسفی در مقابل جوهر هستند).
– ارض: پاسخ: زمین، سرزمین
– مُلک: پاسخ: کشور، پادشاهی
– مَلک: پاسخ: به صورت «مَلِک» به معنای پادشاه و به صورت «مَلَک» به معنای فرشته است.
– مِلک: پاسخ: دارایی، آنچه در تصرف شخص باشد.

پاسخ سوال صفحه ۱۷ درس ۲ منطق دهم انسانی

– رستم بر اسب نشست، دستی بر سرش کشید و حرکت کرد.
۱- رستم دستی بر سر خودش کشید.
۲- رستم دستی بر سر اسبش کشید.

– پلنگ به دنبال آهو بود که شکارچی به او شلیک کرد.

۱- شکارچی به پلنگ شلیک کرد.
۲- شکارچی به آهو شلیک کرد.

حل تمرین صفحه ۱۸ درس دوم منطق دهم انسانی

دو پهلو بودن عبارت‌های زیر را توضیح دهید:

– فرمانروای ظالمی یکی از مبارزان را دستگیر کرد و با او شرط کرد در صورتی که به فلان شخصیت در ملأ عام دشنام دهد، او را آزاد خواهد کرد. مبارز در برابر مردم گفت: ای مردم! فرمانروا از من خواسته است که فلان شخصیت را لعنت کنم، پس لعنت خدا بر او باد!

پاسخ: ۱- لعنت خدا بر فرمانروای ظالم باد؛ ۲- لعنت خدا بر شخصیت مورد علاقه مردم باد.

– سارا کتاب‌های احمد را به برادرش داد.

پاسخ: ۱- سارا کتاب‌ها را به برادر احمد داد. ۲- سارا کتاب‌ها را به برادر خودش داد.

جواب فعالیت تکمیلی صفحه ۱۸ و ۱۹ درس ۲ منطق دهم انسانی

۱- در عبارات زیر امکان پدید آمدن چه برداشت‌های متفاوتی وجود دارد؟ توضیح دهید.

الف) خانم پزشکی دیروز به عیادت بیماران آمد.

پاسخ: خانمی که فامیل او «پزشکی» بود … (همچنین گاه به معنای خانمی است که فامیل همسر او «پزشکی» است).
زن یک پزشک…؛
خانمی که پزشکی شغل او بود…؛
همچنین می‌توان با گذاشتن ویرگول پس از خانم، جمله را به صورت خطاب به یک خانم خواند.

ب) او گفت که این کتاب من است.

پاسخ: او گفت که این کتاب مال خودش است؛
او گفت که این کتاب مال منِ گوینده است.

ج) پسر با دیدن پدر خود، گرد و خاک لباسش را تکاند.

پاسخ:

د) چون ازو گشتی همه چیز از تو گشت.

پاسخ: «از او گشتن» دارای دو معنا است:
۱- از آن او شدن (چون از آن او شدی، همه چیز از آنِ تو شد)؛
۲- از او برگشتن و به او پشت کردن (چون به او پشت کردی، همه چیز به تو پشت کرد).

ه‍) سعید همسایه‌اش را تکریم می‌کند. او فرد متدینی است.

پاسخ: سعید فرد متدینی است؛
همسایهٔ سعید فرد متدینی است.

و) عفو لازم نیست اعدامش کنید. 

پاسخ: عفو لازم نیست، اعدامش کنید؛
عفو، لازم نیست اعدامش کنید.

۲- الف) با مراجعه به کتاب علوم و فنون ادبی (۱) کدام یک از اقسام جناس، می‌تواند باعث مغالطهٔ اشتراک لفظ شود.

پاسخ: جناس تام (در جناس تام، لفظ از نظر کتابت و تلفظ یکی است و معنا مختلف است).

ب) یک مثال از اشتراک لفظ در ادبیات ذکر کنید که باعث زیبایی کلام شده باشد.

پاسخ: هر مثال مناسبی قابل قبول است؛ مانند: برادر که در بند خویش است، نه برادر نه خویش است.

ج) در کنایه و استعاره در ادبیات از دلالت مطابقه استفاده می‌شود یا دلالت التزامی؟

پاسخ: دلالت التزامی

۳- نوع دلالت الفاظ زیر را از میان مطابقه، تضمّن و التزام، مشخص کنید:

الف) او حاتم بخشی می‌کند. پاسخ: دلالت التزامی
ب) دزد ماشینم را برد. پاسخ: دلالت مطابقه
ج) کفشم را واکس زدم. پاسخ: دلالت تضمن (زیرا فقط روی کفش را واکس می‌زنیم)
د) خانه خرابم کردی. پاسخ: دلالت التزامی

۴- نوع مغالطات زیر را تعیین کنید:

الف) چرا تمرین‌ها را حل نمی‌کنی و نشست‌های کتاب داستان می‌خوانی؟ چون دبیرمان گفت بروید مطالعه کنید؛ نگفت بروید تمرین حل کنید!

پاسخ: مغالطه توسل به معنای ظاهری

ب) سلمانی با تیغ دور سر فردی را اصلاح می‌کرد که ناگهان تیغ پوست وی را برید. فرد اعتراض کرد که سرم را بریدی. سلمانی گفت: سر بریده که حرف نمی‌زند!

پاسخ: پاسخ سلمانی توسل به معنای ظاهری بوده است.

۵- نشان دهید چگونه با تغییر حرکات کلمات زیر معنای آنها تغییر می‌کنند:

کشت، شکر، سم، سحر، نشسته.

پاسخ: کشت: (کِشت، کُشت)
شکر: (شُکر، شِکَر)
سم: (سَم، سُم)
سحر: (سَحَر، سِحر)
نشسته: (نِشَسته، نَشُسته)

قبلی: جواب درس اول منطق دهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب منطق دهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات درس ۲ دوم کتاب منطق پایه دهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💕