جواب کارگاه تحلیل فصل چهارم علوم و فنون دهم انسانی

تدریس کارگاه تحلیل فصل چهارم علوم و فنون دهم انسانی: برای مشاهده پاسخ سوالات صفحه ۱۰۲ تا ۱۰۶ علوم فنون دهم در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه باشید.

پاسخ کارگاه تحلیل صفحه ۱۰۲ تا ۱۰۶ علوم و فنون دهم انسانی

۱- ابیات زیر را بخوانید و آنها را تقطیع کنید.

چشم دل باز کن که جان بینی
آنچه نادیدنی است آن بینی
هاتف

ای مهر تو در دل‌ها وی مُهر تو بر لب‌ها
وی شور تو در سرها وی سرّ تو در جان‌ها
سعدی

آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا؟
بی وفا حالا که من افتاده‌ام از پا چرا؟
شهریار

بیا تا قدر یکدیگر بدانیم
که تا ناگه ز یکدیگر نمانیم
مولوی

کی رفته‌ای ز دل که تمنا کنم تو را؟
کی بوده‌ای نهفته که پیدا کنم تو را؟
فروغی بسطامی

آینه ار نقش تو بنمود راست
خودشکن، آیینه شکستن خطاست
نظامی

اگر پای در دامن آری چو کوه
سرت ز آسمان بگذرد در شکوه
سعدی

۲- نمونه زیر را از نظر ویژگی‌های قلمرو زبانی بررسی کنید.

جهانا چه بدمهر و بدخو جهانی
چو آشفته بازار بازارگانی
به درد کسان صابری اندر و تو
به بدنامی خویش همداستانی
به هر کار کردم تو را آزمایش
سراسر فریبی، سراسر زیانی
و گر آزمایمت صد بار دیگر
همانی همانی همانی همانی
منوچهری

– سادگی زبان
– تکرار واژه «همانی»
– بیت سوم استفاده از شیوه بلاغی
– به کار گیری اندر به جای «در»
– کمی لغات عربی و لغات بیگانه‌ در مقایسه‌ با دوره‌های بعد
– کاربرد کلمه «بازارگانی» به جای «بازرگانی»
– استفاده از دو نشانه برای متمم (مانند: به درد کسان صابری اندر)

۳- نمونه‌های زیر را از نظر ویژگی‌های سبکی بررسی کنید.

الف:
سطح فکری: مردان خدا و افراد با ایمان کسانی هستند که در میان مردم زندگی می کنند وهیچ وقت ازیاد خدا غافل نیستند.

سطح زبانی:
۱- به کار گیری لغات مهجور و کهنه زغن ، بخسبد و در آمیزد
۲- آوردن را به معنی حرف اضافه شیخ ما را گفتند
۳- کاربرد جملات کوتاه و کامل به ویژه در دو جمله پایانی
۴- استفاده از واژه های عربی چغز، صعوه
۵- زن خواستن به جای ازدواج کردن و زن گرفتن

سطح ادبی:
۱- یک نفس: مجاز از لحظه و زمان اندک
۲- تضاد: داد و ستد، خریدن و فروختن، مغرب و مشرق
۳- واج آرایی
۴- تکرار واژه‌ها: فلان،هوا ،گفتن
۵- مراعات نظیر: مشرق، مغرب و بخرد، بفروشد – داد و ستد و بازار – صعوه و چغز – زغن و مگس

ب:
سطح فکری: رواج نثر داستانی و اشاره به نقش حیله و تفکر و چاره سازی در رستن از بلایا و در بیت نیز به نقش مقدر بودن روزی اشاره دارد.

سطح زبانی:
۱- جملات کوتاه
۲- به کار بردن شعر درمیان نثر
۳- به کار گیری فراوان از واژگان عربی: هوّام، متصیّد، مغلّظ جوع، ممر
۴- آوردن ب بر سر فعل: بگرفت، بنشست، بگذشت
۵- آوردن «آنچ» به جای «آن چه»
۶- می گیری و می بری، می اخباری به جای ب مضارع التزامی

سطح ادبی:
۱- استفاده از آرایه‌های ادبی: تشخیص و استعاره در بیت پایانی
۲- به کار بردن تشبیه: شبکه ارزاق: اضافه تشبیهی،ماهی چون لقمة، ماهی چون برف دی.
۳- به کاربردن شعر در میان نثر

۴- انواع جناس را در ابیات زیر مشخص کنید.

وقت است تا برگ سفر بر باره بندیم
دل بر عبور از سد خار و خاره بندیم
حمید سبزواری
جناس ناهمسان افزایشی: خار، خاره
جناس ناهمسان افزایشی: برگ، بر
جناس ناهمسان اختلافی: باره، خاره

ای مرغ اگر پری به سر کوی آن صنم
پیغام دوستان برسانی بدان پری
سعدی
جناس همسان (تام): پری (بپری: از مصدر پریدن)
پری: استعاره از معشوق

چو شد روز، رستم بپوشید گبر
نگهبان تن کرد بر گبر ببر
فردوسی
جناس ناهمسان اختلافی: گبر، ببر
جناس ناهمسان افزایشی: بر، ببر

اگر تو فارغی از حال دوستان یارا
فراغت از تو میسّر نمی‌شود ما را
سعدی
اشتقاق: فارغ، فراغت 

من که باشم در آن حرم که صبا
پرده‌دار حریم حرمت اوست
حافظ
اشتقاق: حرم، حریم، حرمت
جناس ناهمسان افزایشی: حرم، حریم

صبا خاک وجود ما، بدان عالی جناب انداز
بوَد کان شاه خوبان را نظر بر منظر اندازیم
حافظ
جناس اشتقاق و افزایشی: نظر، منظر

من اوّل روز دانستم که با شیرین در افتادم
که چون فرهاد باید شست، دست از جان شیرینم
سعدی
جناس همسان (تام): شیرین: استعاره از معشوق
شیرین: عزیز

۵- الگوی حروف قافیه را در ابیات زیر بنویسید.

پرسیدم از هلال که قدّت چرا خم است؟
گفتا خمیدنِ قدم از بار ماتم است
فدایی
خم و ماتم: کلمات قافیه
مصوت کوتاه + صامت (-َم)
قاعده ۲

بسی تیر و دی ماه و اردیبهشت
برآید که ما خاک باشیم و خشت
سعدی
اردیبهشت و خشت: کلمات قافیه
مصوّت کوتاه + صامت + صامت (-ِ شت)
قاعده ۲

بوی بهارآمد، بنال ای بلبل شیرین نفس
ور پای‌بندی هم چو من، فریاد می‌خوان از قفس
سعدی
نفس و قفس: کلمات قافیه
مصوت کوتاه + صامت (-َ س)
قاعده ۲

صد شکر گویم هر زمان، هم چنگ را هم جام را
کاین هر دو بردند از میان، هم ننگ را هم نام را
قاآنی
جام و نام: کلمات قافیه
مصوت بلند + صامت (ام)
قاعده ۲

چو شد روز رستم بپوشید گبر
نگهبان تن کرد بر گبر ببر
فردوسی
گبر و ببر: کلمات قافیه
مصوت کوتاه + صامت + صامت (-َ بر)
قاعده ۲

پاسخ درس قبلی: جواب درس دوازدهم علوم و فنون دهم انسانی
و
جواب کارگاه تحلیل فصل سوم علوم و فنون دهم انسانی

☑️ به پایان جواب کارگاه تحلیل فصل چهارم علوم و فنون دهم انسانی رسیدیم، اگر سوال یا مشکلی در این رابطه داشتید حتما آن را از بخش نظرات بپرسید.