جواب خودارزیابی درس یازدهم علوم و فنون دهم انسانی ✏️ صفحه ۹۳ تا ۹۶

جواب سوالات درس یازدهم «قافیه» کتاب علوم و فنون ادبی (۱) پایه دهم انسانی که شامل خودارزیابی صفحه ۹۳ و ۹۴ و ۹۵ و ۹۶ می باشد را در ادامه در بخش آموزش و پرورش ماگرتا برای شما دانش آموز عزیز آماده کرده‌ایم.

پاسخ درس بعدی: جواب درس دوازدهم علوم و فنون دهم انسانی

جواب خودارزیابی صفحه ۹۳ تا ۹۶ درس ۱۱ علوم و فنون دهم

۱- در بیت زیر حروف قافیه را مشخص کنید.

در پیش بی دردان چرا فریاد بی‌حاصل کنم
گر شکوه‌ای دارم زدل، با یار صاحب‌دل کنم
رهی مُعیّری
ردیف: کنم
واژه‌های قافیه: بی‌حاصل، صاحب دل
هجای قافیه: صِل و دِل
حروف قافیه -ِ ل
قاعده ۲

۲- واژهای قافیه و حروف مشترک آن را در هر بیت، مشخّص کنید.

بر سر آنم که گر ز دست برآید
دست به کاری زنم که غصّه سرآید
حافظ
ردیف: آید
واژه‌های قافیه: بَر ، سَر
حروف قافیه: -َ ر
قاعده ۲

نفس باد صبا مشک فشان خواهد شد
عالم پیر، دگرباره جوان خواهد شد
حافظ
ردیف: خواهد شد
واژه‌های قافیه: مشک‌فشان، جوان
هجای قافیه: شان، وان
حروف قافیه: ان
قاعده ۲

گوهر خود را هویدا کن، کمال این است و بس
خویش را در خویش پیدا کن، کمال این است و بس
میرزا حبیب خراسانی
ردیف: کن، کمال این است و بس
واژهای قافیه: هویدا، پیدا
هجای قافیه: دا، دا
حروف قافیه: ا
روف روی: ۱
قاعده: ۱

۳- نوع قاعده قافیه را در هر بیت، مشخص کنید.

من از دست کمانداران ابرو
نمی‌یارم گذر کردن به هر سو
سعدی
ردیف: ندارد
واژه‌های قافیه: ابرو، سو
حروف قافیه: و
روی: و
قاعده ۱

آبِ آتش فروز، عشق آمد
آتشِ آب سوز، عشق آمد
سنایی، حدیقه
ردیف: عشق آمد
واژه‌های قافیه: آتش فروز، آب‌سوز
حروف قافیه: وز
روی: ز
قاعده ۲

کی رفته‌ای ز دل که تمنّا کنم تو را ؟
کی بوده‌ای نهفته که پیدا کنم تو را؟
فروغی بسطامی
ردیف: کنم تو را
واژه‌های قافیه: تمنّا، پیدا
حروف قافیه: ۱
روی: ۱
قاعده ۱

۴- در کدام بیت، «ردیف» وجود ندارد؟ دلیل خود را بنویسید.

روز وصل دوستداران، یاد باد
یاد باد آن روزگاران یاد باد
حافظ
ردیف: یاد باد
قافیه: دوستداران، روزگاران
الحاقی: ان
هجای قافیه: گار، دار
حروف قافیه: ار
روی: ر
قاعده: ۲

گلاب است گویی به جویش روان
همی شاد گردد ز بویش روان
فردوسی
ردیف: ندارد
بیت ذوقافیتین است:
قافیه ۱ روان(جاری) و روان(جان)
قافیه ۲ جویش و پویش

✅ جواب: بیت دوم ردیف ندارد زیرا کلمه روان با دو معنی مختلف «جاری و جان» بکار برده شده است.

۵- هریک از اصطلاحات زیر را مقابل بیت مربوط به آن بنویسید. «قافیه درونی، ذوقافیتین»

ای از مکارم تو شده در جهان خبر
افکنده از سیاست تو، آسمان سپر
رشید وطواط
ذوقافیتین: جهان، آسمان/ خبر، سپر

گلزار و باغ عالمی، چشم و چراغ عالمی
هم درد و داغ عالمی، چون پا نهی اندر جفا
مولوی
قافیه‌ی درونی: باغ، چراغ، داغ

یار مرا، غار مرا، عشق جگرخوار مرا 
یار تویی، غار تویی، خواجه نگه دار مرا
مولوی
قافیه‌ی درونی: یار، غار، جگرخوار

۶- با توجه به بیت زیر به سؤالات پاسخ دهید.

نشود فاشِ کسی آنچه میان من و توست
تا اشارات نظر، نامه‌رسان من و توست
هوشنگ ابتهاج

الف) ردیف کدام است؟
من و توست
ب) واژه‌های قافیه را مشخص کنید.
میان، نامه‌رسان
پ) حروف و قاعده قافیه را بنویسید.
قاعده ۲، ان

۷- شعر زیر را از نظر کاربرد قافیه و کوتاهی و بلندی مصراع‌ها با شعر «مهر و وفا» در کتاب فارسی سرودۀ حافظ، مقایسه کنید.

عاشقم بهار را
رویشِ ستاره در کویر را
رهنورد دشت‌های عاشقی!
پُر ز باده سپیده باد جام تو
ای که چون غزالِ تشنه،
آب تازه می‌خورد
مزرع دلم ز جاریِ کلام تو
در غبار کام تو
چاره فسونگران و رهزنان
در مُحاق مرگ، رخ نهفتن است
من که تشنه‌ام زلالی از سپیده را
من که جست‌و‌جوگرم
سرودهای ناشنیده را،
شعر من که عاشقم
همیشه از تو گفتن است
ای که در بهار سبز نام تو
رسالت گل محمدی
شکفتن است!

شعر «مهر و وفا» حافظ دارای قافیه منظمی است و در پایان مصرع اول و تمامی مصرع های زوج قافیه وجود دارد و طول مصرع‌ها برابر و یکسان است. اما در این شعر که به سبک شعر نو سروده شده است، شاعر خود را در بند قافیه سازی منظم محدود نکرده است و سعی در ایجاد اعتدال در طول مصرع‌ها نکرده است.

✅ واژه‌های قافیه:
جام، کلام، کام، نام
نهفتن، گفتن، شکفتن
سپیده، ناشنیده

۸- در هر یک از ابیات زیر:

الف) ردیف را مشخّص کنید. (اگر دارد)
ب) واژه‌ها و حرف یا حروف قافیه را تعیین کنید.
پ) حرف یا حرف‌های الحاقی را مشخّص کنید. (اگر دارد)
ت) حرف یا حروف اصلی قافیه را مشخّص کنید.

الف) ای نسیمِ سحر آرامگه یار کجاست؟
منزلِ آن مه عاشق کش عیّار کجاست؟
حافظ
ردیف: کجاست
واژه‌های قافیه: یار ، عیار
حروف اصلی: ار
قاعده ۲

ب) کاشکی جز تو کسی داشتمی
یا به تو دست رسی داشتمی
خاقانی
ردیف: داشتمی
واژه‌های قافیه: کسی، دست رسی
حرف الحاقی: ی
حروف اصلی: -َ س
قاعده ۲

پ) چندان که گفتم غم با طبیبان
درمان نکردند مسکین غریبان
حافظ
واژه‌های قافیه: طبیبان، غریبان
حروف الحاقی: ان
حروف اصلی: یب
قاعده ۲

ت) بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست
بگشای لب که قند فراوانم آرزوست
مولوی
ردیف: آرزوست
واژه‌های قافیه: گلستانم، فراوانم
حروف الحاقی: -َم
حروف اصلی: ان
قاعده ۲

پاسخ درس قبلی: جواب درس دهم علوم و فنون دهم انسانی

✅ به پایان جواب خودارزیابی درس یازدهم صفحه ۹۳ و ۹۴ و ۹۵ و ۹۶ علوم و فنون دهم انسانی رسیدیم، جهت مشاهده گام به گام سایر دروستان کافیست نام آن را به همراه عبارت ماگرتا در گوگل جست و جو کنید. همچنین اگر سوالی داشتید حتما آن را از بخش نظرات بپرسید.