جواب خودارزیابی درس هفتم علوم و فنون دهم انسانی ✳️ صفحه ۶۵ و ۶۶

جواب سوالات درس هفتم «سبک و سبک شناسی» کتاب علوم و فنون ادبی (۱) پایه دهم انسانی که شامل خودارزیابی صفحه ۶۵ و ۶۶ می باشد را در ادامه در بخش آموزش و پرورش ماگرتا برای شما دانش آموز عزیز آماده کرده‌ایم.

پاسخ درس بعدی: جواب درس هشتم علوم و فنون دهم انسانی

جواب خودارزیابی صفحه ۶۵ درس هفتم علوم و فنون دهم انسانی

۱- با توجه به شعر زیر، به پرسش‌ها پاسخ دهید.

مرا بسود و فروریخت هر چه دندان بود
نبود دندان، لا بَلِ چراغ تابان بود
یکی نماند کنون زان همه، بسود و بریخت
چه نحس بود! همانا که نحس کیوان بود
نه نحس کیوان بود و نه روزگار دراز
چه بود؟ منَت بگویم: قضای یزدان بود
همیشه شاد و ندانستمی که غم چه بود
دلم نشاط و طرب را فراخ میدان بود
تو رودکی را، ای ماهرو، کنون بینی
بدان زمانه ندیدی که این چنینان بود
بدان زمانه ندیدی که در جهان رفتی
سرودگویان، گویی هزاردستان بود
شد آن زمانه که شعرش همه جهان بنوشت
شد آن زمانه که او شاعر خراسان بود
کنون زمانه دگر گشت و من دگر گشتم
عصا بیار که وقت عصا و انبان بود
رودکی

الف) شعر رودکی را از نظر ویژگی‌های ادبی بررسی نمایید.

۱- قالب شعر قصیده است.
۲- قافیه بسیار ساده است: دندان، تابان، مرجان، باران، کیوان، یزدان، میدان.
۳- ردیف: بود
۴- بهره گرفتن از تشبیهات حسی: دندان‌های سپید و درخشان به چراغ تابان، سپید سیم زده، دُرّ و مرجان، ستاره‌ی سحری، قطره‌ی باران؛ تشبیه دل به میدان فراخی برای نشاط و شادمانی؛ تشبیه خود (رودکی) به هزاردستان (بلبل).
۵- شاعر با توصیفاتی دقیق، طبیعی و عینی، واقعیت پیرامون را به تصویر می‌کشد.
۶- آرایه‌های ادبی به کار رفته در این شعر، به‌گونه‌ای طبیعی و متعادل به متن عمق و زیبایی بخشیده‌اند.
۷- بیت دوم تلمیح دارد؛ به تاثیر گذاری اجرام آسمانی بر سرنوشت انسان.
۸- واژه آرایی: نحس
۹- استفاده از تشبیه: گویی هزار دستان و…
۱۰- شعر جنبه پند و اندرز دارد و تعالیم ساده و عملی در آن دیده می شود.

ب) ویژگی‌های زبانی این شعر چیست؟

۱- بهرگیری از کلمات عربی
۲- ساختمان ساده کلمات
۳- بهره‌گیری از کلمات پارسی
۴- استفاده از «ی» استمراری به‌جای «می» استمراری
۵- افزودن «ب» بر سر فعل ماضی «بسود، بریخت، بنوَشت»
۶- استفاده از کلمات فارسی کهن مثل بنوَشت (درنوردید)
۷- کاربرد واژه‌های مخفّف مثل «کنون، زان، دگر»

۲- متن زیر مربوط به کدام دوره نثر است؟ دو مورد از ویژگی‌های نثر این دوره را بنویسید.

«چهاردهم صَفَر را به شهر سراب رسیدم و شانزدهم صفر از شهر سراب برفتم. بیستم صفر سنه 438 به شهر تبریز رسیدم و آن پنجم شهریور قدیم بود؛ شهری آبادان؛ مرا حکایت کردند که بدین شهر زلزله افتاد. بعضی از شهر خراب شده بود و بعضی دیگر را آسیبی نرسیده بود و گفتند چهل هزار آدمی هلاک شده بودند؛ و در تبریز، « قطران» نام، شاعری را دیدم؛ شعری نیک می‌گفت؛ امّا زبان فارسی نیکو نمی‌دانست؛ پیش من آمد؛ دیوان مُنجیک و دیوان دقیقی بیاورد و پیش من بخواند و هر معنی که او را مشکل بود، از من بپرسید و شرح آن بنوشت و اشعار خود بر من خواند.»
سفرنامه، ناصرخسرو

۱- مربوط به نثر دوره غزنوی و سلجوقی اول می باشد.
۲- کوتاهی جملات
۳- حذف افعال به قرینه «و آن پنجم شهریور قدیم بود، شهری آبادان (بود)»
۴- استفاده از کلمات کهن فارسی
۵- افزودن «ب» به افعال
۶- افزایش کاربرد لغات عربی «مثل : سنه (سال)، هلاک، شرح» اشاره کرد.
۷- توصیفات جزیی
۸- به کار بردن «را» در معنی «برای» مرا حکایت کردند: هر معنی که او را مشکل بود (برای)، بعضی دیگر را آسیبی نرسیده بود (به)

۳- دو مورد از ویژگی‌های نثر زیر را بنویسید.

«به روزگار خسرو، اندر وقت بوذرجمهر، رسولی آمد از روم. خسرو بنشست چنان که رسم ملوک بود؛ و رسول را بار داد. پیش رسول با وزیر، بوذرجمهر، گفت: «ای فلان، همه چیز در عالم تو دانی؟»
بوذرجمهر گفت:: «نه، ای خدایگان!»
خسرو از آن طیره شده و از رسول، خجل گشت. پرسید که همه چیز پس که داند؟
بوذرجمهر گفت: «همه چیز را همگان دانند و همگان هنوز از مادر زاده نشده‌اند.»»
قابوس نامه، کیکاووس

۱- رواج نثر داستانی
۲- کوتاهی جملات
۳- کلمات کهن فارسی
۴- جابه‌جایی اجزای جمله و وجود واژگان عربی
۵- جابه جایی اجزای جمله: رسولی آمد از روم.
۶- به کار بردن کلماتی که امروزه رواج کمتری دارند مثل «طیره، بار داد، خدایگان»
۷- ۸-کاربرد «ب» اول فعل ماضی ساده بنشست.

پاسخ درس قبلی: جواب درس ششم علوم و فنون دهم انسانی
و
جواب کارگاه تحلیل فصل دوم علوم و فنون دهم انسانی

✅ به پایان جواب خودارزیابی درس هفتم صفحه ۶۵ و ۶۶ علوم و فنون دهم انسانی رسیدیم، جهت مشاهده گام به گام سایر دروستان کافیست نام آن را به همراه عبارت ماگرتا در گوگل جست و جو کنید. همچنین اگر سوالی داشتید حتما آن را از بخش نظرات بپرسید.