جواب درس اول منطق دهم انسانی ⚡️ منطق، ترازوی اندیشه

جواب درس اول منطق دهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب فعالیت های حکایت ، تمرین و فعالیت تکمیلی صفحه ۲ ، ۳ ، ۴ ، ۷ ،‌ ۸ و ۱۰ درس ۱ اول «منطق، ترازوی اندیشه» کتاب منطق پایه دهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

بعدی: جواب درس دوم منطق دهم انسانی

جواب سوال های متن صفحه ۲ درس اول منطق دهم انسانی

۱- تصور کنید فردی با خواندن آیه «خداوند نور آسمان ها و زمین است» گمان کند که چون «نور با چشم قابل مشاهده است»، خداوند را نیز میتوان با چشم دید! به نظر شما وی دچار چه اشتباهی شده است؟

پاسخ: نور دو معنا دارد: یکی نور ظاهری و محسوس که در منشور تجزیه می‌شود، و دیگری نور معنوی. در اینجا، نور ظاهری مدنظر نیست، زیرا خداوند جسمانی نیست تا با حس و چشم دیده شود. به این نوع استفاده از کلمه، مغالطه‌ی اشتراک لفظ می‌گویند.

۲- فردی می‌گفت: «اگر پر خوری کنم مریض میشوم؛ و چون من پر خوری نمی‌کنم، مریض نخواهم شد.» اشکال استدلال وی در چیست؟

پاسخ: استدلال‌کننده توجه نکرده است که همه بیماری‌ها ناشی از پرخوری نیستند. این نوع مغالطه «رفع مقدم» نام دارد که در درس‌های آینده با آن آشنا خواهید شد.

۳ آیا کلمه «پروانه» در دو عبارت «پروانه دختر من است» و «پروانه پرواز می‌کند»، به یک معناست؟ اگر کسی از این دو جمله نتیجه بگیرد که «دختر من پرواز می‌کند»، دچار چه خطایی شده است؟

پاسخ: در این دو جمله، «پروانه» به دو معنی به‌کار رفته است؛ یک بار به‌عنوان نام انسان و بار دیگر به‌عنوان نام حشره، که هر دو اشتراک لفظی دارند. بنابراین نمی‌توان نتیجه گرفت که دختر من پرواز می‌کند. در این استدلال دو مغالطه صورت گرفته است:

۱. مغالطه‌ی اشتراک لفظ
۲. مغالطه‌ی عدم تکرار حد وسط (با هر دوی این‌ها در درس‌های دوم و هشتم آشنا خواهید شد.)

۴ آیا نتیجه‌گیری انجام شده در عبارت مقابل صحیح است؟ «آقای م.الف که دیروز در این دادگاه محاکمه شد؛ حتماً متهم به اختلاس است؛ زیرا همه افراد متهم به اختلاس را در این دادگاه محاکمه کرده‌اند».

پاسخ: این نتیجه‌گیری درست نیست، چون ممکن است در این دادگاه همه‌ی افراد متهم به اختلاس محاکمه شده باشند، اما این به این معنا نیست که هر فردی که در این دادگاه محاکمه می‌شود، متهم به اختلاس است. این مثال، مغالطه‌ی «ایهام (انعکاس)» است، زیرا عکس مستویِ موجبه‌ی کلیه، موجبه‌ی کلیه نمی‌شود، بلکه به موجبه‌ی جزئیه تبدیل می‌شود. (این مغالطه در درس هفتم توضیح داده شده است.)

۵ سعادت چیست؟ چرا با وجود آنکه همگی انسان ها به دنبال سعادت‌اند، راه‌های متفاوتی را در پیش می‌گیرند؟

پاسخ: هر انسان تعریفی از سعادت دارد، و اگر افراد مسیرهای متفاوتی برای رسیدن به سعادت انتخاب می‌کنند، دلیلش اختلاف نظر در تعریف سعادت و خوشبختی است. این مسئله اهمیت «تعریف» را نشان می‌دهد؛ چیزی که در منطق، درست تعریف کردن آن را می‌آموزیم.

۶- فرض کنید قیمت انار کیلویی ۸۰۰ تومان باشد. با توجه به تصویر مقابل بگویید فروشنده برای جلب مشتریان از چه نکته‌ای استفاده کرده است.

پاسخ: در تصویر، قیمت «هندوانه ۴۰۰» با حروف درشت و عبارت «نیم کیلو» با حروف بسیار ریز نوشته شده است. این کار باعث می‌شود مشتریان در نگاه اول اشتباه کنند و تصور کنند که قیمت هندوانه‌ها کمتر از قیمت بازار است و خودروی خود را برای خرید هندوانه متوقف کنند. نام این مغالطه، «مغالطه در اثر عوامل روانی» است.

جواب سوال حکایت صفحه ۳ و ۴ درس ۱ منطق دهم انسانی

در یونان باستان، استادی که به شاگرد خود شیوه‌های موفقیت در وکالت را آموزش می داد، با او قرار گذاشت که حق الزحمۀ خود را پس از پیروزی در اولین دادگاهی که شاگردش در آن شرکت خواهد کرد، دریافت کند. استاد پس از چند جلسه تدریس، شاگرد خود را به دادگاه برد و از وی شکایت کرد که حق الزحمۀ وی را نمی‌دهد. استاد مدعی بود که دادگاه یا حق را به جانب وی می‌دهد که در این صورت شاگرد موظف است حق الزحمۀ او را بپردازد، یا آنکه حق را به جانب شاگرد خواهد داد، که در این صورت بر اساس قراردادی که میان آنها وجود دارد، چون شاگرد در اولین دادگاهی که در آن شرکت کرده پیروز شده است، موظف است تا حق الزحمهٔ او را بپردازد! بنابراین نتیجهٔ دادگاه هرچه باشد، شاگرد باید حق الزحمهٔ او را فوراً بپردازد.

این داستان نمونه‌ای از یک مغالطه است. به نظر شما استدلال استاد چه اشکالی دارد؟

شاگرد گفت: «نتیجهٔ دادگاه هرچه باشد، من نباید حق الزحمهٔ استادم را پرداخت کنم؛ زیرا یا دادگاه مرا تبرئه و حکم می‌کند که نباید پولی بپردازم یا مرا محکوم خواهد کرد که در این صورت براساس قراردادی که میان ما وجود دارد، چون در دادگاه پیروز نشده‌ام، نباید پولی بپردازم؛ بنابراین نتیجهٔ دادگاه هرچه باشد، من نباید پولی بپردازم!

آیا می‌توانید اشکال استدلال شاگرد را مشخص کنید؟

پاسخ: استاد از مغالته ذوحدین جعلی (دایلمّای کاذب) استفاده کرده است.

او این گونه استدلال می کند:

– اگر دادگاه به نفع من رای دهد (بر اساس حکم دادگاه) باید پول من پرداخت شود.
– اگر دادگاه به نفع رای ندهد (بر اساس قرارداد) باید پول من پرداخت شود.
– چنان که می بینید مبنای وی در مورد اول است؛ «حکم دادگاه» است.
– اما در مورد دوم مبنای خود را عوض کرده است و دیگر به حکم دادگاه اهمیت نمی دهد! و این بار مبنای وی «قرارداد» است. بدین ترتیب وی با تغییر مبنای خود، در هر بار فقط قسمتی را که به نفع اوست، می پذیرد.

پاسخ دیگر: توضیح مغالطه در این حکایت:

توجه: این حکایت‌ها برای تحلیل دانش‌آموزان ارائه شده‌اند، اما به‌منظور آشنایی بیشتر دبیران، در اینجا مغالطه‌ای را که در این حکایت نهفته است، توضیح می‌دهیم.

استاد از مغالطه‌ی ذوحدین جعلی استفاده کرده است.

او این‌گونه استدلال می‌کند:

اگر دادگاه به نفع من رأی دهد، (بر اساس حکم دادگاه) باید پولم پرداخت شود.
اگر دادگاه به نفع من رأی ندهد، (بر اساس قرارداد) باز هم باید پولم پرداخت شود.
چنان‌که دیده می‌شود، مبنای او در حالت اول «حکم دادگاه» است، اما در حالت دوم مبنای خود را تغییر داده و به «قرارداد» تکیه می‌کند، بدون توجه به حکم دادگاه!

به این ترتیب، او با تغییر مبنا، در هر دو حالت فقط آن قسمتی را که به نفع خودش است می‌پذیرد.
شاگرد نیز برای نشان دادن مغالطه‌ی استاد، مشابه استدلال او را انجام می‌دهد و دو حالت دیگر را که به نفع خودش است، انتخاب می‌کند.

استفاده از مغالطه برای نشان دادن مغالطه‌ی طرف مقابل، یکی از روش‌های مقابله با مغالطه است.

پاسخ سوال صفحه ۷ درس اول منطق دهم انسانی

برای آشنایی با دو حیطهٔ اصلی منطق، لازم است به تفاوت تصور و تصدیق توجه کنیم. بدین منظور به سؤالات زیر پاسخ دهید:

– آیا می‌دانید تاقدیس چیست؟

پاسخ: فعلا خیر

– آیا می‌دانید سیمرغ و سی مرغ چه هستند و چه تفاوتی با هم دارند؟

پاسخ: سیمرغ، نام پرنده ای افسانه ای است ولی سی مرغ یعنی ۳۰ عدد مرغ

ممکن است اکثر شما ندانید تاقدیس چیست؛ امّا کم و بیش تصوری از مرغ و سیمرغ دارید. اکنون سیمرغ را در چند جمله توصیف کنید:

پاسخ: سیمرغ پرنده ای افسانه‌ای است.

حل تمرین صفحه ۸ درس ۱ منطق دهم انسانی

از میان موارد زیر تصور و تصدیق را مشخص کنید:

سیمرغ (تصور)
سیمرغ افسانه‌ای (تصور)
سیمرغ پرنده‌ای افسانه‌ای است. (تصدیق)
دانا (تصور)
توانا بود هرکه دانا بود (تصدیق)

جواب تمرین صفحه ۱۰ درس اول منطق دهم انسانی

مشخص کنید که کدا‌م یک از موارد زیر تعریف و کدام یک استدلال هستند:

– چون قاشق چوبی گرما را منتقل نمی‌کند، غذا را با آن هم بزنی دستت نمی‌سوزد. پاسخ: استدلال
– منطق علمی است که از خطای ذهن جلوگیری می‌کند. پاسخ: تعریف
– معلم ما در کلاس است؛ پس در خانه‌اش نیست. پاسخ: استدلال
– ترابری یعنی حمل و نقل کالا یا مسافر از جایی به جای دیگر. پاسخ: تعریف

پاسخ فعالیت تکمیلی صفحه ۱۰ درس ۱ منطق دهم انسانی

۱- جملاتی که با «چیست» پایان می‌پذیرند و جملاتی که با «چرا» آغاز می‌شوند با کدام یک از دو مبحث اصلی منطق ارتباط دارند؟

پاسخ: چیست ⇐ تعریف: چرا ⇐ استدلال
در پاسخ به «… چیست؟» در مواردی نوع و در مواردی تعریف بیان می‌شود. به عنوان مثال:
اگر بپرسیم: احمد چیست؟ در پاسخ می‌گوییم «انسان»
و اگر بپرسیم: انسان چیست؟ در پاسخ تعریف انسان را بیان می‌کنیم.
به همین دلیل در سؤال پرسیده شده است که «چیست» با چه مبحثی ارتباط دارد و پرسیده نشده است که در پاسخ به سؤال از «چیست» چه چیزی ذکر می‌شود.
پاسخ به این سؤال آن است که «چیست» با مبحث تعریف ارتباط دارد و «چرا» با مباحث استدلال ارتباط دارد.

۲- از میان موارد زیر تصورها و تصدیق‌ها را مشخص کنید:

منطق معیار تفکر است، منطق، تصدیق بخشی از علم است، کوه سهند،
ارتفاعات کوه سهند، کوه سهند مرتفع است.

پاسخ: تصور‌ها: منطق، کوه سهند، ارتفاعات کوه سهند.
تصدیق: منطق معیار تفکر است، تصدیق بخشی از علم است، کوه سهند مرتفع است.

۳- اگر ذهن انسان به طور طبیعی بر اساس قواعدی می‌اندیشد، چه نیازی به خواندن منطق داریم و چرا به صرف خواندن کتا‌ب‌های منطق از خطای ذهن مصون نمی‌مانیم؟

پاسخ: الف) منطق قانون طبیعی ذهن ماست و اختراع یا قرارداد اجتماعی نیست.
ب) با وجود آنکه منطق قانون طبیعی ذهن ماست، نیازمند خواندن منطق هستیم؛ زیرا ذهن در معرض لغزش قرار دارد و در مواجهه با استدلال‌های پیچیده یا تعریف مفاهیم تخصصی قادر به تشخیص سریع اشتباهات نیستیم.
ج) استفاده از منطق نیازمند به دست آوردن نوعی مهارت است و بدون تمرین و ممارست نمی‌توان به صورت مناسب و به موقع از آن استفاده کرد.
د) هر علمی به صرف خواندن مفید نیست و باید در عمل از آن استفاده کرد. بدین جهت به صرف خواندن کتاب‌های منطقی و بدون استفاده از آن، از خطا مصون نمی‌مانیم.
ه) گاهی انسان تحت تأثیر عوامل روانی و احساسی قرار می‌گیرد و عواطف و احساسات وی بر عقل او سایه می‌افکند.

همچنین بخوانید: جواب درس سوم منطق دهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب منطق دهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات درس ۱ اول کتاب منطق پایه دهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 🌹