«قیمه نثار» یکی از محبوب ترین غذاهای ایرانی و مشهورترین غذای قزوینی است. اسم آن قیمه نثار است اما قیمه نیست. یک پلوی خوشمزه و خوش آب و رنگ و معطر که هم حظ بصری دارد و هم طعمی لذیذ و به یاد ماندنی. برای قیمه نثار خوشمزه و مجلسی قزوین باید موادی از جمله گوشت راسته گوسفندی یا گاوی، خلال بادام، خلال پسته، خلال پوست پرتقال و زرشک داشته باشید و این مواد به‌صورت تزئینی می‌تونین روی برنج هم بریزید و برنجمونو دیزاین کنید.
قزوینی‌های اصیل قیمه نثار را با گوشت گوسفند درست می‌کنند و هنوز هم گاهی در مجالس عروسی، نذری روزهای عاشورا و تاسوعا و شب سال تحویل مثل زمان‌های قدیم سر می‌شود. اما قیمه نثار با مرغ هم بسیار خوش‌طعم است. ترکیب خاص ادویه قیمه نثار همه از جمله هنرهای خانم‌های کدبانوی قزوینی است که در این دستور پخت به آن اشاره می‌کنیم. با دستور پخت ماگرتا همراه باشید.
مواد لازم برای تهیه قیمه نثار قزوینی
- برنج ۴ پیمانه
- پیاز بزرگ نگینی خرد شده ۱ عدد
- گوشت راسته یا فیله گوسفندی یا گوساله ۴۰۰ گرم
- رب گوجه فرنگی ۳ قاشق غذاخوری
- پیاز داغ ۴ قاشق غذاخوری
- زعفران دم کرده غلیظ ۴ قاشق غذاخوری
- خلال پرتقال ۱ پیمانه
- زرشک ۱ پیمانه
- خلال بادام ۱ پیمانه
- خلال پسته ۱/۲ پیمانه
- آب لیمو ترش تازه ۲ قاشق غذاخوری
- شکر ۳ تا ۴ قاشق غذاخوری
- گلاب ۳ قاشق غذاخوری
- نمک ۱ قاشق چایخوری
- هل ۱ قاشق مربا خوری
- زردچوبه ۱ قاشق مربا خوری
- ادویه کاری ۱ قاشق مربا خوری
- دارچین ۱ قاشق مربا خوری
- پودر گل سرخ ۱ قاشق مربا خوری
- زنجبیل ۱ قاشق مربا خوری
- کره ۵۰ گرم
- روغن مایع به میزان لازم
دستور پخت قیمه نثار خوب قزوینی
۱- حدود ۴ قاشق روغن مایع داخل قابلمه بریزید بعد گوشت + پیاز نگینی خرد شده + زردچوبه + ادویه کاری را به آن اضافه کنید روی حرارت متوسط به مدت ۱۵ دقیقه تفت دهید برای تهیه خورشت‌ها همیشه باید گوشت + پیاز + زردچوبه را با هم تفت دهید، چون پیاز و زردچوبه بوی زهم گوشت را می‌گیرند وقتی گوشت را خوب تفت دادید رب را به آن اضافه کنید و به مدت ۱ دقیقه تفت دهید در این مرحله مدام بالای سر آن باشید و هم بزنید.
طریقه تفت دادن گوشت بسیار مهم است ظرفی که برای تفت دادن گوشت انتخاب می‌کنید باید متناسب با میزان گوشت‌ها باشد به طوری که در فرآیند تفت دادن نباید گوشت‌ها روی هم قرار بگیرند اگر گوشت‌ها روی هم قرار بگیرند خوب تفت نمی‌خورند در نتیجه بوی زهم آن‌ها گرفته نمی‌شود.
در موقع تفت دادن حرارت باید متوسط باشد اگر حرارت زیاد باشد گوشت سفت می‌شود اگر هم حرارت کم باشد گوشت خون آبه راه می‌اندازد و باز هم سفت می‌شود پس به میزان حرارت و سایز قابلمه در موقع تفت دادن توجه کنید.
۲- سپس آب در حال جوش را به گوشت اضافه کنید قیمه نثار غذای پر آبی نیست بنابراین در اضافه کردن میزان آب دقت کنید آب را باید به اندازه‌ای اضافه کنید که یک بند انگشت بالاتر از گوشت قرار بگیرد در ظرف بگذارید و اجازه دهید به مدت ۲ ساعت با حرارت ملایم بپزد.
۳- در حین پخت اگر احساس کردید آب غذا کم شده فقط می‌توانید آب در حال جوش به آن اضافه کنید. بعد از ۲ ساعت که گوشت تقریباً پخته شد پیاز داغ + دارچین + هل + پودر گل سرخ + زنجبیل + گلاب را اضافه کنید و اجازه دهید خورشت جا بیفتند
۴- زرشک + خلال پرتقال + خلال بادام + شکر + ۲ قاشق غذاخوری روغن مایع + کره + ۱ قاشق غذاخوری زعفران + ۱ قاشق غذاخوری گلاب را داخل تابه بریزید و حدود ۲ دقیقه با حرارت متوسط تفت دهید تا دانه‌های شکر حل و کره آب شود بعد از روی حرارت بردارید و خلال پسته را اضافه کنید.
نکات کلیدی برای طبخ بهتر قیمه نثار
- در برخی دستور پخت قیمه نثار در مرحله دم کردن برنج خورش قیمه نثار را لابه لای برنج می‌ریزند و با آن دم می‌کنند.
- قزوینی‌های قدیمی قیمه نثار را با سبزی خوردن میل می‌کنند. نوش جان.
- طرز تهیه قیمه نثار یزدی دقیقا شبیه همان قیمه نثار مجلسی است و گاهی به جای پودر دارچین و هل از عرق دارچین و عرق هل استفاده می‌کنند.
نکات مربوط به مواد اولیه قیمه نثار
۱- نکات مربوط به برنج
برای تهیه قیمه نثار مجلسی بهتر است برنج را آبکش کنید برای این کار بعد از اینکه برنج را شستید به آن آب گرم و نمک اضافه کنید نمک را به اندازه‌ای اضافه کنید که کمی شور‌تر از حد معمول باشد بگذارید برنج چند ساعت خیس بخورد. بهتر است برنج حداقل ۳ ساعت با نمک خیس بخورد تا کیفیت بهتری داشته باشد اگر وقت دارید حتماً از شب قبل برنج را خیس کنید.
سپس برای آبکش کردن برنج قابلمه‌ای را تا دو سوم از آب پر کنید و روی حرارت بگذارید نمک به آن اضافه کنید وقتی آب به جوش آمد باید برنج را اضافه نمایید، آبی که به برنج اضافه شده بود و برنج با آن خیس خورده بود را خالی کنید و برنج خیس خورده را داخل آب در حال جوش بریزید. حرارت برنج در حال جوشیدن نباید کم باشد و شعله گاز باید متوسط رو به زیاد باشد درب قابلمه را نگذارید و صبر کنید تا آب برنج مجدد به جوش بیاید.
وقتی آب برنج به جوش آمد چند بار با فاصله و البته با دقت برنج را هم بزنید تا دانه‌ها از هم باز شود و البته دقت کنید برنج را خرد نکنید. تقریباً برنج حدود ده تا چهارده دقیقه باید بجوشد البته زمان جوشیدن برنج بستگی به نوع و مدل آن دارد زمانی برنج برای آبکش کردن مناسب است که دانه‌های آن نرم شود، ولی هنوز مغز آن‌ها سفت باشد.
وقتی که دانه‌های برنج را امتحان کردید و برنج به مرحله آبکشی رسید آن را داخل آبکش بریزید و اجازه دهید آب برنج کاملاً گرفته شود سپس روی برنج آب سرد بریزید تا پخت دانه‌ها متوقف شود و همین طور نمک اضافی بین دانه‌های برنج بیرون برود تا برنج شور نشود بعد کف قابلمه روغن بریزید ته دیگ دلخواهتان را قرار دهید و برنج را داخل قابلمه بریزید.
در این مرحله معمولاً به برنج آب و روغن اضافه می‌کنند که اضافه کردن آب و روغن باعث می‌شود ته دیگ شما خیلی روغنی شود، چون آب و روغن سریع به کف قابلمه می‌رود پس بهتر است به جای آب و روغن کره سرد اضافه کنید به این صورت که بسته به حجم برنج یک قالب کره را خرد کنید و به برنج اضافه کنید، اما اگر طعم کره را دوست ندارید می‌توانید از همان آب و روغن استفاده کنید.
اگر خواستید برنج بیشتر قد بکشد وقتی برنج شروع به جوشیدن کرد یک استکان آب سرد به آن اضافه کنید این کار باعث می‌شود به برنج شوک وارد شود و بیشتر قد بکشد البته دقت داشته باشید که آب سرد را از وسط برنج اضافه نکنید بلکه خیلی آرام از اطراف برنج اضافه کنید.
حواستان باشد که برنج زیاد نجوشد اگر تازه کار هستید برنج را کمی زودتر بردارید، چون اگر برنج بیشتر از حد معمول بجوشد خمیر می‌شود و غذای شما خراب می‌شود، اما اگر برنج را زودتر برداشته باشید اگر برنج سفت باشد موقع پخت می‌توانید کمی آب به آن اضافه کنید. در هر صورت آبکش کردن برنج نیاز به تجربه دارد پس نگران نباشید چند بار امتحان کنید تا به مرور زمان تجربه لازم را به دست آورید.
۲- نکات مربوط به گوشت
همان طور که در ابتدا گفتیم برای تهیه قیمه نثار می‌توانید از گوشت گوسفندی یا گوساله بسته به ذائقه خودتان استفاده کنید البته به این نکته توجه داشته باشید که گوشت گوسفندی در فرآیند پخت آب می‌شود پس آن را کمی درشت‌تر از گوشت گوساله خرد کنید سعی کنید گوشت‌ها را یک اندازه خرد کنید. نکته مهم دیگر در خصوص گوشت این است که گوشت قیمه نثار مثل خورشت قیمه باید ریز‌تر از گوشت خورشت قورمه سبزی خرد شده باشد بنابراین در تهیه قیمه نثار بهتر است از گوشت درشت یا استخوان دار استفاده نکنید.
۳- نکات مربوط به پیاز
همان طور که می‌دانید در تهیه تمام خورشت باید از پیاز استفاده کنیم در واقع پیاز یکی از طعم دهنده‌های اصلی غذا است علاوه بر این پیاز سرخ شده که معمولاً در اواخر پخت به خورشت‌ها اضافه می‌کنیم باعث لعاب خورشت می‌شود.
نکته مهم در خصوص پیاز این است که معمولاً در تهیه خورشت‌ها بهتر است از پیاز قرمز استفاده کنید، چون پیاز سفید کمی شیرین است، اما اگر به پیاز قرمز دسترسی نداشتید می‌توانید از پیاز سفید استفاده کنید، اما برای اینکه طعم شیرینی به غذای شما ندهد می‌توانید قبل از تفت مقدار کمی نمک به آن اضافه کنید.
۴- نکات مربوط به پیاز داغ
پیاز داغی که در اواخر پخت به خورشت اضافه می‌کنیم علاوه بر اینکه عطر و طعم خوبی به خورشت ما می‌دهد باعث لعاب انداختن خورشت هم می‌شود، اما نکته مهم این است که این پیاز داغ باید کاملاً ریز و خشک باشد پس وقتی پیاز را خرد کردید در روغن فراوان که از قبل داغ شده است سرخ کنید.
سپس آن را روی توری قرار دهید تا روغن اضافی آن کاملاً گرفته شود اگر پیاز داغ روغنی و درشت باشد باعث می‌شود داخل خورشت مشخص باشد و همان طور که می‌دانید برای خیلی از افراد معلوم بودن پیاز در غذا خوشایند نیست بنابراین روغن پیاز را کامل بگیرید به طوری که حالت پودری پیدا کند.
۵- نکات مربوط به زعفران
همیشه سعی کنید از زعفران دم کرده غلیظ استفاده کنید، چون هر قدر زعفران را با آب بیشتری دم کنید کم رنگ‌تر می‌شود و مجبور می‌شوید برای به دست آوردن رنگ دلخواهتان از زعفران بیشتری استفاده کنید از سوی دیگر آب زیاد هم باعث شفته شدن برنج می‌شود بنابراین نحوه دم کردن زعفران بسیار مهم است.
من زعفران را همیشه به روش خانم گل آور که در یک برنامه تلویزیونی آموزش دادند دم می‌کنم برای دم کردن زعفران ابتدا زعفران را بدون اضافه کردن شکر یا قند کاملاً پودر کنید بعد به ازای ۱ قاشق چایخوری زعفران ۲ قاشق سوپ خوری آب جوش و ۲ تکه یخ به آن اضافه کنید افزودن یخ باعث می‌شود به زعفران شوک وارد شود و رنگ بیشتری پس دهد زعفران را در ظرف در دار در فریزر نگهداری کنید و موقع استفاده اجازه دهید در دمای محیط یخ زدایی شود پس از هر بار استفاده، مجدد زعفران باقی مانده را داخل فریزر قرار دهید.
۶- نکات مربوط به زرشک
همیشه سعی کنید از زرشک تازه استفاده کنید زرشک نباید زیاد حرارت ببیند، چون رنگ آن عوض می‌شود بنابراین به محض حل شدن دانه‌های شکر زرشک را از روی حرارت بردارید اصلأ لازم نیست زرشک به اندازه‌ای روی حرارت بماند تا پف کند اگر بیش از حد روی حرارت بماند رنگ پس می‌دهد و تیره می‌شود. استفاده از شکر ترشی زیاد زرشک را می‌گیرد و در عین حال به براق‌تر شدن آن هم کمک می‌کند، اما اگر دوست نداشتید می‌توانید شکر را حذف کنید.
نکته مهم دیگر در خصوص شستن زرشک است زرشک با یک بار زیر آب گرفتن تمیز نمی‌شود برای شستن زرشک ابتدا زرشک‌ها را پاک کنید و در یک صافی یا الک بریزید الک را روی یک قابلمه یا کاسه قرار دهید و زیر شیر آب بگیرید بعد از چند دقیقه اگر الک را بلند کنید می‌بینید که داخل کاسه پر از شن ریزه شده این کار را باید تا جایی ادامه دهید که آبی که داخل کاسه می‌ماند کاملاً تمیز باشد.
۷- نکات مربوط به خلال پرتقال
موقع خلال کردن پرتقال حواستان باشد سفیدی پرتقال را حتماً بگیرید، چون باعث تلخ شدن آن می‌شود برای گرفتن تلخی خلال پرتقال آب سرد روی آن بریزید روی حرارت تند قرار دهید وقتی جوش آمد آب آن را عوض کنید سه مرتبه این کار را انجام دهید.
