اختلال شخصیتی در سالمندان
اختلال شخصیتی در سالمندان بدون در نظر گرفتن سن خاصی میلیون‌ها نفر در دنیا را می‌رنجاند. در واقع یک وضعیت روانی است که باتوجه‌به احساسات، رفتارهای پی در پی و طرز فکر که تا چه میزان انعطاف پذیر و سازگار هستند قابل شناسایی است.
شروع این نوع اختلال اغلب از زمان نوجوانی و ابتدای بزرگسالی است که شدت آن می‌تواند با همزمانی علل مختلفی نظیر عدم مهارت‌های مقابله‌ای، میزان استرس بالا، عدم سلامت جسمانی و تجربیات مختلف در زندگی متغیر شود.
اختلال شخصیتی در بزرگسالان می‌تواند تاثیر عمیقی بر سلامت روان داشته باشد. این مقاله انواع اختلالات شخصیتی و مزایا و اهمیت استفاده از خدمات مشاوره سالمندان در بهبود آن را توضیح می‌دهد. بنابراین، اگر در پی دریافت اطلاعات مفید به زبانی ساده درباره این دسته از طوفان‌های عاطفی هستید تا به انتها این مقاله همراه ما باشید.
انواع اختلالات شخصیتی سالمندان
انواع اختلالات می‌توانند با پیری شدیدتر و تغییرات فیزیولوژیکی و روانشناختی همگام با پیری همراه باشند. برخی از انواع اختلالات شخصیتی در سالمندان عبارتند از:
اختلال وسواسی در سالمندان
یکی از بیماری‌های روانی شایع در سالمندان اختلال شخصیت وسواسی محسوب می‌شود. اختلال وسواسی در سالمندان یک مسئله جدی و تأثیرگذار است که تا حد زیادی می‌تواند کیفیت زندگی آنان را تحت الشعاع قرار دهد. اختلال وسواسی با الگوهای تکراری از افکار ناخواسته که همان وسواس است پی در پی رفتارهای وسواسی را به صورت اجباری از خود بروز می‌دهند.
چنان که می‌تواند با تنش، بی قراری، اضطراب و محدودیت‌های زیادی در زندگی روزمره سالمندان همراه شود. اختلال وسواسی در افراد بزرگسال گاهی دیررس می‌شود افراد مسن معمولا این موضوع پیچیده را اغلب نادیده می‌گیرند.
دوران کودکی یا نوجوانی نیز می‌تواند شروعی برای این اختلال باشد اما موارد زیادی حاکی از آن دارند که برای اولین بار در دوران سالمندی نیز این اختلال شکل گرفته و با گذر زمان بدتر می‌شود. معمولا پزشکان این اختلال را برای سالمندان در سه دسته طبقه بندی می‌کنند که هر یک دارای ویژگی‌هایی هستند این موضوعات عبارتند از:
وسواس‌های عملکردی
برخی از افراد مسن مبتلا به وسواس‌هایی وابسته به امور روزانه از جمله شستشوی بیش از حد دست‌ها یا حمام کردن «ترس از آلودگی یا میکروب‌ها»، مرتب کردن افراطی، بازبینی مکرر کارها، مرتب کردن یا چیدمان بیش از حد اشیاء و جمع آوری یا احتکار اشیاء روبرو شوند. به عبارت دیگر فرد مکرراً دست‌های خود را به دفعات زیادی می‌شوید و اشیاء را بررسی می‌کند تا از خطرات غیر واقعی یا آلودگی‌های ناشی از خود و محیط زندگی اطمینان حاصل کند.
وسواس‌های تصویری
همانطور که از نام این نوع وسواس پیدا است تصاویر و افکار ناخواسته‌ای که درباره خطرات هستند و موضوعاتی که فرد روی آنها هیچگونه کنترلی ندارد به شکل مرتب در ذهن فرد مبتلا ایجاد می‌شود. به عنوان نمونه فرد مسن دائما در حال خیالبافی بوده که چیز بدی در حال رخ دادن است.
نمونه دیگر که بسیار رایج بوده به شکل نوعی تمارض در سالمندان هنگام مواجهه با خطرات پیرامونش است. در واقع جریانات فکری خشونت آمیز به صورت ناخواسته یا افکار مربوط به نظم و تقارن در این اختلال به وفور یافت می‌شود.
وسواس‌های عقیدتی
بسیاری از سالمندان با وسواس‌هایی که مرتبط با باورها و اعتقادات منفی هستند روبرو می‌شوند. این افکار می‌تواند مربوط به مذهب یا حتی جنسیت باشد. مانند دعا کردن یا انجام اعمال مذهبی بیش از حد افراد که ممکن است معتقد باشند که اگر هر یک از این اعمال را انجام ندهند اتفاقات ناگواری رخ می‌دهد یا اگر خود را به طور کامل تحت کنترل نداشته باشند جان عزیزان و محیط زندگی آنها به خطر می‌افتد.
عوامل متعددی نظیر سابقه خانوادگی، تغییرات مغزی مرتبط با افزایش سن، مانند کاهش حجم ماده خاکستری در قشر پیشانی، سایر بیماری‌های روانی، مانند افسردگی یا اضطراب، برخی از داروها، مانند داروهای استروئیدی یا داروهای ضدافسردگی، می‌توانند سبب تشدید و شکل گیری این نوع اختلال شوند. شناسایی این بیماری کمی مشکل است زیرا نشانه‌های آن گاهی با علائم دیگر بیماری‌های روحی و مشکلات مرتبط با افزایش سن اشتباه گرفته می‌شود.
روش‌های درمانی اختلال وسواسی در سالمندان ممکن است شامل مشاوره‌های روانشناختی، ترکیب درمان دارویی با مشاوره و ایجاد تغییر در سبک زندگی و مداخلات مراقبتی مختلف باشند.
علاوه‌بر این، موارد برخورداری از پشتیبانی اجتماعی خانواده و دوستان نیز می‌تواند در بهبود اختلال وسواسی نتایج مثبتی داشته باشد.
اختلال شخصیت مرزی در سالمندان
اختلال شخصیت مرزی در میان انبوه دیگر اختلالات شخصیتی از پر اهمیت‌ترین اختلالات سالمندان به شمار می‌رود.
اختلالات شخصیتی به طور کلی با ناپایداری هویت شخصیتی، پرخوری عصبی یا پرهیزی عصبی، نوسانات شدید در روابط، الگوی ناپایدار و آشفته در روابط، از جمله ایده آل سازی و بدبینی شدید، رفتارهای خطرناک یا تکانشی، مانند رانندگی بی پروا یا رابطه جنسی ناامن، احساس خالی بودن «احساس پوچی یا فقدان هدف در زندگی»، احساس عدم اطمینان یا عدم ثبات در مورد اینکه کی هستید، ترس شدید از رها شدن یا طرد شدن توسط افراد مهم، نوسانات شدید و ناپایداری در احساسات « نوسانات خلقی شدید و غیرقابل پیش بینی، مانند احساس شادی شدید ناگهانی و سپس غم عمیق»، رفتارهای خطرناک یا خودآسیبی و رفتارهای ناپیوسته و نامنظم « رفتارهای خودآزاری مانند خودزنی یا سوء مصرف مواد مخدر یا الکل » شناخته می‌شود.
این اختلال می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد و اطرافیانش تاثیرگذار بوده و حتی مانع از رابطه نزدیک و پایدار با دیگران شده است. برای مدیریت و درمان اختلال شخصیت مرزی در بزرگسالان مشاوره روانشناختی، رفتار درمانی، درمان دارویی، و مشارکت خانواده و اطرافیان فوق العاده موثر عمل می‌کند.
اختلال شخصیت مرزی به عنوان یک اختلال سلامت روان است که با ناپایداری عاطفی و رفتاری مشخص می‌شود اغلب در دوران جوانی شروع شده و می‌تواند تا دوران سالمندی ادامه پیدا کند.
علائم شخصیت مرزی در طول زمان، به ویژه در دوران سالمندی، می‌تواند تغییر کند. موارد کمی در برخی از افراد دیده شده است با افزایش سن، ناپایداری عاطفی و رفتاری کمتری را پشت سر می‌گذارند اما در صورت عدم پیگیری افراد همچنان علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند.
سابقه خانوادگی، سایر بیماری‌های روانی، مانند افسردگی یا اضطراب و تجربه سوء استفاده یا غفلت در دوران کودکی می‌تواند درصد خطر ابتلا به اختلال شخصیتی را افزایش دهد. برای تشخیص دقیق این نوع اختلال حتما از یک متخصص برای ارزیابی کامل از سلامت روان بهره بگیرید.
اختلال شخصیت نرسنالیتی
افراد احساس افراد خود بزرگی و غرور بیش از حدی دارند و نیاز به تحسین و ستایش دیگران را نسبت به خود داشته‌اند. گاهی نیز به شکل غیر طبیعی به زندگی شخصی دیگران اهمیت بیشتری می‌دهند تا دغدغه‌های مهمی را که در زندگی خودشان دارند.
اختلال شخصیت پارانوئید
در این اختلال افراد مسن به صورت مداوم احساس ناامنی کرده و نسبت به همه مشکوک و بدگمان هستند. طوری که برخی از مردم معتقدند این نوعی دیوانگی در سالمندان بوده زیرا همواره بر این باوراند که دیگران قصد آسیب رساندن و صدمه به آنها را دارند.
اختلال شخصیت اجتنابی
افراد مبتلا از برقراری روابط نزدیک با دیگران اجتناب، از موقعیت‌های اجتماعی و روابط صمیمی به دلیل ترس از طرد شدن و تحقیر شدن اجتناب کرده زیرا به شدت تحت تاثیر احساساتی نظیر ناامنی و ناکامی هستند. اغلب این دسته از مبتلایان انزوا و بی‌تفاوتی اجتماعی را بر همه چیز ترجیح می‌دهند.
اختلال شخصیت اعتیادی
ای دسته از افراد مسن معمولا اسیر الگوهای مکرری از رفتارهای اعتیاد گونه مانند مصرف مواد و اعتیاد به اینترنت و حتی بازی‌های رایانه‌ای می‌شوند.
اختلال شخصیت توجه‌پراکنده
سالمندان مبتلا به اختلال شخصیت پراکنده با علائمی همچون عدم توانایی در تمرکز، بیش فعالی، و عدم کنترل رفتارهای پر انرژی به سادگی قابل تشخیص است.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
افراد مبتلا به این اختلال مشابه اختلال دو قطبی در سالمندان، افکار و رفتارهای عجیب و غریب دارند. همچنین، ممکن است توهم یا هذیان‌های شدیدی داشته باشند.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
بی‌توجهی به حقوق و احساسات دیگران از ویژگی‌های بارز این دسته از افراد است. بیش‌تر افرادی که رفتارهای ضد اجتماعی داشته‌اند کارشان در نهایت به مجرم بودن کشیده می‌شوند.
اختلال شخصیت نمایشی
افراد مبتلا به این اختلال رفتاری اغراق‌آمیز و تئاتری دارند. علاوه‌بر این، همیشه در پی جلب توجه و تایید دیگران هستند.
اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت وابسته در بزرگسالان به گونه‌ای است که به شدت نیاز به توجه، مواظبت و حمایت از اطرافیان داشته و در صورتی که مدت کوتاهی تنها باشند احساس درماندگی و اضطراب جنون آمیزی دارند.
درنتیجه، برای تشخیص دقیق، از یک متخصص بهداشت روان که ارزیابی کاملی از سلامت روان فرد انجام دهد باید کمک گرفت.
اختلالات شخصیت یکی از شایع ترین اختلالات روانی در سنین بالاتر است و با طیفی از پیامدهای منفی در سلامت جسمی و عاطفی و همچنین در عملکرد بین فردی همراه است. چندین در بیماران مسن تر تأیید شده است و می تواند به تشخیص کمک کند. وجود اختلال شخصیت با افزایش خطر زوال شناختی همراه است و اختلالات شناختی ممکن است شبیه اختلالات شخصیت باشند. در نتیجه، ارزیابی عملکرد شناختی بخش اساسی ارزیابی اختلال شخصیت است. شواهد نوظهور به نوید درمان رفتاری دیالکتیکی و طرحواره درمانی برای بیماران مسن مبتلا به اختلالات شخصیت اشاره دارد. آنتی‌سایکوتیک‌های نسل دوم و تثبیت‌کننده‌های خلقی برای برخی از اختلالات شخصیتی در جمعیت عمومی بزرگسالان مؤثر هستند، اما چنین مطالعه‌ای با افراد مسن‌تر انجام نشده است.
منبع: psychiatryonline
مزایا و اهمیت استفاده از خدمات مشاوره سالمندان در بهبود اختلالات شخصیتی
با افزایش سن به علت کاهش انعطاف مغزی شخصیت از نظر نحوه تفکر و رفتار از انعطاف پایینی برخوردار است. همچنین، ویژگی‌های شخصیتی مانند پرخاشگری یا تکانشی احتمال دارد که به علت افزایش مشکل کنترل و کاهش آگاهی از موضوعات اجتماعی همزمان با افزایش سن تشدید شود. بزرگسالانی که از اختلال شخصیتی رنج می‌برند ممکن است به علت تجربه‌های سخت مشکلات جسمی به این نوع اختلال دچار شده باشند.
برای نمونه اختلال زوال شناختی به علت تغییرات هورمونی وابسته افزایش سن است که شکل می‌گیرد. اختلالات شخصیت در میان سالمندان دیگر در لفافه نبوده است. رایج‌ترین مدل این نوع اختلال‌ها که بزرگسالان زیادی با آن در حال کشمکش هستند.
اختلال شخصیت وسواسی اجباری، اختلال شخصیت پارانوئید، اختلال شخصیت اجتنابی و اختلال شخصیت خودشیفته است. این اختلالات شخصیتی می‌تواند باعث ناراحتی عاطفی قابل توجهی شود و حفظ روابط با اطرافیان را برای سالمندان سخت کند.
برای خانواده‌ها استفاده از خدمات مشاوره سالمندان و آگاهی از این اختلالات شخصیتی و علائم آن برای ارائه مراقبت‌های مناسب امری کاملا ضروری است.
با نظارت دقیق مشاوران این امکان برای سالمندانی که از اختلالات شخصیتی رنج می‌برند فراهم شده تا در سریع‌ترین زمان ممکن نشانه‌های اختلال خود را کنترل کرده و با بازگشت به زندگی سالم از زندگی پر از نشاط خود لذت ببرند. در ادامه این بخش مزایا استفاده از خدمات مشاوره برای بهبود اختلالات شخصیتی را بررسی می‌کنیم.
تشخیص صحیح
مشاوره اگر به وسیله روانشناسان و متخصصان روانپزشکی صورت گرفته باشد در شناسایی صحیح اختلال شخصیتی در سالمندان موفق عمل می‌کنند. این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار بوده است چراکه درمان موثر اختلالات روانی تنها با تشخیص دقیق و به موقع آنها امکان پذیر است.
مدیریت استرس و اضطراب سالمندان
سالمندان با طیف وسیعی از عوامل استرس زا از مشکلات سلامتی گرفته تا غم از دست دادن عزیزان و تغییرات در زندگی روبرو هستند. مشاوره می‌تواند به آنها کمک کند تا مکانیسم‌های مقابله‌ای درستی را برای کنترل اضطراب بکار ببندند.
افزایش کیفیت زندگی و بهبود سلامت روان
سالمندان زیادی با کمک مشاور بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی خود را تجربه می‌کنند. این شامل بهبود روابط، کاهش استرس و اضطراب، افزایش رضایتمندی و خودکنترلی، و ارتقاء روانی و اجتماعی است.
علاوه‌بر این، مشاوره در درمان اختلالات شخصیتی سالمندان به ویژه اختلالات وسواس فکری اجباری و سلامت روان مانند افسردگی و استرس که همگی در افراد مسن رایج هستند نقش مفیدی داشته است.
مقابله با مشکلات مربوط به سن
مشاوره سالمندان در برطرف کردن مشکلات خاص سنی که تشدید کننده اختلالات شخصیتی هستند از جمله آسیب حافظه، زوال عقل، تنهایی و انزوا موفق عمل می کند.
تقویت روابط
مشاوره در تقویت روابط سالمندان با خانواده، دوستان، همسر و سایر اطرافیان نقش قابل ملاحظه‌ای دارد. همچنین، به اعضای خانواده برای پشتیبانی از سالمندان خود و برطرف کردن استرس‌های مراقبتی یاری رسان است.
تصمیم گیری در مورد مراقبت های بهداشتی
مشاوره در آگاه ساختن و درک کردن گزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی سالمندان نقش قابل ملاحظه‌ای دارد.
افزایش عزت نفس
مشاوره در بالا بردن عزت نفس و اعتماد به نفس سالمندان که هنگام درگیری با برخی از اختلالات شخصیتی آنها را از دست داده اند کمک شایانی می‌کند.
انطباق با تغییرات زندگی و ارائه راهکارهای موثر
مشاوره به سالمندان کمک می‌کند تا در انطباق با تغییرات زندگی، مانند عوارض‌های اختلال شخصیتی و نقل مکان به مرکز مراقبت و از دست دادن استقلال خود در زندگی موفق عمل کنند. مشاور راهکارهای موثری برای مدیریت و کنترل اختلال شخصیتی توصیه می‌کند. این راهکارها ممکن است شامل تغییرات در سبک زندگی، توانبخشی روانی، تکنیک‌های مدیریت استرس و حتی مهارت‌های ارتباطی با دیگران باشد.
پیشگیری از مشکلات
مشاوره با شناسایی یه موقع و رسیدگی به اختلالات قبل از تبدیل شدن آنها به چالش‌های جبران ناپذیر در زندگی جلوگیری می‌کند. همچنین، در به حداقل رساندن هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی سالمندان در مدیریت شرایط مزمن و جلوگیری از بستری شدن در بیمارستان موثر عمل کرده است. با مشاوره منظم از تشدید مشکلات روانی و رفتاری در سالمندان پیشگیری می‌شود. این اقدام به نوبه خود توانسته مهم‌ترین ابزار برای جلوگیری از از بروز و تشدید علایم اختلال شخصیتی در سالمندان معرفی شود.
پشتیبانی اجتماعی
مشاوره به سالمندان این فرصت را داده است تا در فضایی ایمن با فردی مجرب و متخصص درباره مشکلات و نیازهای ضروری شان گفتگو منطقی داشته باشند. این نوع حمایت اجتماعی می‌تواند احساس تأمین و پشتیبانی روحی را در آنها به بهترین شکل ممکن ایجاد کند.
با توجه به مزایای گفته شده در این مطلب مراجعه به مشاوره برای سالمندان بخش ارزشمندی از مراقبت‌های بهداشتی و روان برای افراد مسن مبتلا به اختلال شخصیتی بوده و بهره گرفتن از خدمات آنها اهمیت زیادی داشته است زیرا؛ توانسته در بهبود سلامت روان سالمندان و در مقابله با چالش‌های مختلف اثرات شگفت انگیزی داشته باشند.
در این مقاله به انواع اختلال شخصیتی در سالمندان، اختلالات شخصیتی وسواسی، مرزی و همچنین، مزایا خدمات مشاوره‌ای برای اختلال شخصیتی در بزرگسالان پرداخته‌ایم. همواره مهم‌ترین نکته در مدیریت این اختلال در سالمندان، توجه به نیازها و وضعیت فردی هر فرد به شکلی منحصربه‌فرد بوده است.
همچنین، به این ترتیب، برنامه‌های درمان و مشاوره‌ها با توجه به وضعیت و نیازهای هر فرد تنظیم شود تا بهترین نتایج را برای فرد مبتلا کسب کنند. بنابراین، زمانی که یکی از عزیزان‌تان در حال دست و پنجه نرم کردن با این دسته از مشکلات است لطفاً از کمک گرفتن نترسید و بدانید مشاوران زیادی هستند که می‌توانند به شما در یافتن راه چاره و پشتیبانی مورد نیازتان یاری کنند.
