سوالات متن درس پنجم منطق دهم انسانی با جواب

نمونه سوالات متن درس ۵ پنجم «اقسام استدلال و کاربردهای آن» کتاب منطق پایه دهم رشته علوم انسانی متوسطه دوم را می توانید در ادامه این مطلب از بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، مشاهده نمایید.

همچنین بخوانید: سوالات متن درس چهارم منطق دهم انسانی

نمونه سوال های متن امتحانی درس 5 پنجم منطق دهم انسانی

۱) استدلال قیاسی را با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: استدلال قیاسی: که در آن مقدمات، ضرورتاً نتیجه را در پی دارند.
مثال: می‌دانیم که برای رفتن به دانشگاه باید دیپلم بگیریم و حمید دانشجو است. بنابراین نتیجه می‌گیریم که او دیپلم دارد.

۲) استدلال استقرایی را با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: استدلال استقرایی: که در آن مقدمات، از نتیجه حمایت نسبی می‌کنند.
مثال: راننده ماهری را در نظر بگیرید که بارها توانسته است در شرایط خطرناک خودروی خود را کنترل کند. بنابراین نتیجه می‌گیریم که او هیچ‌گاه با کسی تصادف نخواهد کرد.

۳) تمثیل در ادبیات چیست؟ مثال بزنید.

پاسخ: تمثیل در ادبیات همان تشبیه است. آثار ادبی همچون کلیله‌ودمنه، مرزبان‌نامه و منطق الطیر آکنده از داستا‌ن‌های تمثیلی هستند.

۴) کاربرد تمثیل در روانشناسی را بیان کنید.

پاسخ: بسیاری از مشاوران و روا‌ن‌شناسان برای بهتر بیان کردن نظر خود، داستان مراجعه کنندهٔ دیگری را برایتان نقل می‌کنند که مشکل مشابهی داشته است و با به کار بستن راه‌حل آن مشاور توانسته است مشکل خود را حل کند.

۵) استقرای تمثیلی را با ذکر مثال تعریف کنید. (ذکر یک مثال کفایت می کند)

پاسخ: استقرای تمثیلی استدلالی است که برای رسیدن به نتیجه از تمثیل استفاده می‌کند.
مثال: – چون با خودروی شخصی به راحتی رانندگی می‌کنم، پس می‌توانم با کامیون هم به راحتی رانندگی کنم.
– دل درد امروزم خیلی شبیه علائم بیماری پسرعمویم است؛ بنابراین بهتر است من هم داروهای او را مصرف کنم.

۶) چرا استقرای تمثیلی ضعیف است و نتایج آن احتمالی است؟

پاسخ: چرا که به صرف مشابهت ظاهری میان دو امر جزئی نمی‌توان احکام یکی را بر دیگری تسّری داد.

۷) استقرای تمثیلی چه زمانی قوی تر است؟

پاسخ: هر چه وجوه مشابهت میان دو امر بیشتر باشد، استقرای تمثیلی قوی‌تر است. اما نتیجه آن قطعی نیست.

۸) استدلال تمثیلی می تواند منجر به چه مغالطه ای شود؟ مثال بزنید.

پاسخ: استدلال تمثیلی می‌تواند منجر به مغالطه شود که آن را «مغالطه تمثیل ناروا» می‌نامند.
به عنوان مثال برخی از شرکت‌ها نام یا نشانه‌ای مشابه شرکتی معتبر انتخاب می‌کنند تا افراد گمان کنند که تولیدات آنها نیز از نظر کیفیت مشابه آن شرکت معتبر است.

۹) راه های مقابله با تمثیل ناروا را با ذکر مثال نام ببرید.

پاسخ: ۱- توجه به وجوه اختلاف؛ به عنوان مثال اگر کسی بگوید: «کتا‌ب‌های قدیمی مانند کالای خوراکی‌اند که تاریخ مصرف آنها گذشته است؛ بنابراین قابل استفاده نیستند». می‌توانیم بگوییم: ما داریم دربارهٔ کتاب صحبت می‌کنیم که محصول تفکر بشر است نه درباره مواد خوراکی. سپس به برخی از جنبه‌های اختلاف میان دو امر اشاره کنیم و بگوییم: برخی از کتا‌ب‌های قدیمی جزو میراث فکری بشرند و مطالب آنها هنوز صحیح هستند.

۲- یافتن استدلال تمثیلی مخالف؛ راه دیگر مقابله با استدلال تمثیلی غلط، یافتن تمثیلی مخالف با آن است؛ مثلاً در رد استدلال فوق می‌توان گفت: خیر، کتاب‌های قدیمی مانند اشیای قدیمی ارزشمندی هستند که باید به دقت از آنها نگهداری کرد.

۱۰) استقرای تعمیمی را توضیح دهید و بگویید که مبنای آن بر اساس چه چیزی بنا شده است؟

پاسخ: در استقرای تعمیمی تک تک جامعه آماری را بررسی نمی‌کنیم و از نمونه‌های تصادفی استفاده می‌کنیم، مبنای آن بر اساس تخمین بنا شده است و نمی‌توان نتیجه یقینی از آن گرفت.

۱۱) درباره استدلال های استقرایی از چه اصطلاحی استفاده می شود؟

پاسخ: از اصطلاح «قوی» و «ضعیف» استفاده می‌شود، استدلا‌ل‌های استقرایی از نظر قوت و ضعف در سطوح مختلفی قرار دارند.

۱۲) کاربرد استقرا در علوم تجربی را با ذکر مثال توضیح دهید.

پاسخ: دانشمندان علوم تجربی تلاش می‌کنند با استفاده از استدلال‌های استقرایی قوی، مبنایی برای علوم تجربی فراهم آورند. به عنوان مثال در فیزیک و شیمی با انجام آزمایش‌های متعدد در آزمایشگاه، قوانین کلی علمی تأیید می‌شوند.

نمونه زیر مثالی از یک استدلال استقرایی است:
– آهن در شرایط مختلف در اثر حرارت منبسط می‌شود.
– روی در شرایط مختلف در اثر حرارت منبسط می‌شود.
– مس در اثر حرارت منبسط می‌شود.
– پس: فلزات همواره در اثر حرارت منبسط می‌شوند.

۱۳) شرایط استقرای تعمیمی قوی را با ذکر مثال بیان کنید؟

پاسخ: ۱- نمونه‌ها باید تصادفی باشند. مثلاً در صورتی که فقط از دبیرستانی که در آن درس می‌خوانیم، نظرسنجی کنیم و بخواهیم نتایج آن را به همهٔ دبیرستان‌های کشور تسری دهیم، نتیجه‌گیری ما درست نخواهد بود.

۲- نمونه‌ها باید متفاوت بوده و بیانگر همهٔ طیف‌های مختلفی باشند که در جامعهٔ آماری ما وجود دارند. به عنوان مثال در بررسی دبیرستان‌ها باید از تمامی انواع دبیرستان‌ها (دخترانه، پسرانه، دولتی، غیردولتی و…) چند نمونه را مورد بررسی قرار دهیم.

۳- تعداد نمونه‌ها نسبت به کل جامعه آماری نسبت مناسبی داشته باشند. به عنوان مثال، نتایج حاصل از آماری که از ۱۰ دبیرستان از مجموع ۲۰۰ دبیرستان به دست می‌آید، نمی‌تواند بیانگر کل دبیرستا‌ن‌ها باشد. اما آماری که از ۱۷۰ دبیرستان به دست آمده است، تا حد زیادی قابل تعمیم به ۲۰۰ دبیرستان خواهد بود.

۱۴) چه زمانی دچار مغالطه تعمیم شتاب زده می شویم؟

پاسخ: هنگامی که شرایط استفاده از استقرا را به درستی رعایت نمی‌کنیم، دچار مغالطه «تعمیم شتاب‌زده» می‌شویم.

۱۵) در استنتاج بهترین تبیین چگونه عمل می کنیم؟

پاسخ: هنگامی که کارآگاهی با صحنهٔ جرم مواجه می‌شود، احتمالات مختلفی را بررسی می‌کند و با حذف تبیین‌های اشتباه، به بهترین تبیین دست می‌یابد. این روش نیز نوعی استدلال استقرایی است. در این روش که آن را «استنتاج بهترین تبیین» می‌نامند، دقیقاً همانند یک کارآگاه عمل می‌کنیم.

۱۶) ………… در ادبیات همان تشبیه است.

پاسخ: تمثیل

۱۷) استدلال تمثیلی استدلالی ………………. است و نتایج آن …………… است.

پاسخ: ضعیف – احتمالی

۱۸) هر چه وجوه مشابهت میان دو امر بیشتر باشد، استدلال ….… قویتر است، اما نتیجه آن هیچ گاه قطعی نیست.

پاسخ: تمثیلی

۱۹) در استقرای تک تک جامعه آماری را بررسی نمی کنیم و از نمونه های ………. استفاده می کنیم.

پاسخ: تعمیمی تصادفی

۲۰) مبنای استقرای تعمیمی بر اساس ……………………… بنا شده است و نمی توان نتیجه …………………….. از آن گرفت.

پاسخ: تخمین – یقینی

۲۱) هنگامی که شرایط استفاده از استقرا را به درستی رعایت نمی کنیم، دچار مغالطه ……….. می شویم.

پاسخ: تعمیم شتاب زده

۲۲) استدلال های استقرایی از نظر …………… و ………… در سطوح مختلفی قرار دارند.

پاسخ: قوت و ضعف

۲۳) دانشمندان علوم تجربی تلاش می کنند با استفاده از استدلال های …..… مبنایی برای علوم تجربی فراهم آورند.

پاسخ: استقرایی قوی

۲۴) در مسائل علمی از …………………………………… جهت بررسی فرضیه های علمی استفاده می شود.

پاسخ: استنتاج بهترین تبیین

۲۵) تعیین کنید کدام عبارت صحیح و کدام غلط می باشد. – برای رسیدن به نتیجه از تمثیل استفاده می کند.

پاسخ: درست

۲۶) تمثیل یکی از روش ها در توضیح و فهم مطالب است.

پاسخ: درست

۲۷) استقرای تعمیمی در ادبیات همان تشبیه است.

پاسخ: نادرست

۲۸) استقرای تمثیلی نمی تواند باعث ایجاد مغالطه شود.

پاسخ: نادرست

۲۹) هر چه وجوه مشابهت میان دو امر بیشتر باشد، استقرای تمثیلی قویتر است و نتیجه آن همواره قطعی است.

پاسخ: نادرست

۳۰) در استقرای تعمیمی تک تک جامعه آماری را بررسی نمی کنیم و از نمونه های تصادفی استفاده می کنیم.

پاسخ: درست

نکته مهم: دانش آموزان عزیز، تنها به خواندن این سوالات اکتفا نکنید و حتما متن درس را هم به دقت مطالعه کنید.

همچنین بخوانید: جواب درس پنجم منطق دهم انسانی
و
سوالات متن درس سوم منطق دهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب منطق دهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله سوالات متن درس ۵ پنجم کتاب منطق پایه دهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💖