جواب سوالات درس دهم فلسفه یازدهم ✅ چیستی انسان (۲)

جواب سوالات درس دهم فلسفه یازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات تامل و به کار ببندیم صفحه ۷۷ ، ۷۹ ، ۸۰ و ۸۲ درس ۱۰ دهم «چیستی انسان (۲)» کتاب فلسفه پایه یازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

پاسخ سوالات درس بعدی: جواب سوالات درس ۱۱ فلسفه یازدهم

جواب تامل صفحه ۷۷ درس ۱۰ فلسفه یازدهم

متن زیر را که ترجمه‌ای آزاد و خلاصه شده از یک شعر بلند ابن‌سیناست، بخوانید سپس درباره سؤال‌های طرح شده، تأمل کنید.

کبوتری گرانمایه
از جایگاهی بلند و رفیع
بر تو فرود آمد
و بی‌پرده روی نمود
گرچه این پیوند که به سختی به‌دست آمد
موهبتی بزرگ بود،
اما برای او که از جایی برتر آمده بود،
فراق و هجرانی آزار دهنده در پی داشت.
ابتدا از فضای تیرۀ اطراف بدش می‌آمد
اما اکنون چنان به اینجا عادت کرده
که انگار آن گذشتۀ برتر اصلاً نبوده است
گاهش خاطره‌های قدیم زنده می‌شود
و سیل اشکش روان می‌گردد
فریاد اشتیاق می‌کشد
و ناله‌های زار سر می‌دهد
اما چه کند که طناب‌های دامی محکم
او را از پرواز در فضای بیکرانه بازداشته
و میله‌های قفسی سنگین
از عروج او مانع شده است
او در انتظار است که هنگام پرواز نزدیک شود
و به فضای بیکران بال گشاید
نمی‌دانم علت این هبوط چه بود؟
و عروج دوباره چگونه و کی رخ خواهد داد؟

۱- کبوتر نماد و نشانه چیست؟ دلیل تشبیه آن حقیقت به کبوتر چیست؟

پاسخ: کبوتر نماد روح و نفس ناطقه انسانی است. دلیل تشبیه روح به کبوتر این است که اگر روح نیز از کالبد جسم رها شود همانند کبوتر به طرف وطن اصلی خویش پرواز می‌کند.

۲- چرا کبوتر در ابتدا از این فرود و هبوط ناراحت است؟

پاسخ: از فراق و هجرانی که بر او تحمیل شده و از دیار اصلی خود هبوط کرده نالان و متأثر شده است.

۳- به نظر شما چرا این هبوط رخ داده است؟

پاسخ: ابن سینا عقیده دارد که واجب الوجود، عقل محض است یعنی آدمی بدون حضور روح و وجود آن بی ارزش است.

پاسخ تامل صفحه ۷۹ درس دهم فلسفه یازدهم

ابن‌سینا معتقد است که نفس انسانی، بی‌واسطه خود را می‌یابد و نسبت به خود، آگاهی بی‌واسطه دارد. اعتقاد او این نیست که من چون فکر می‌کنم، یا چون بدن خود را حس می‌کنم و می‌بینم، یا چون خاطراتم را می‌یابم، پس هستم. ابن‌سینا در توضیح دیدگاه خود می‌گوید انسانی را فرض کنید که کاملاً در فضا معلق باشد، یعنی نه به جایی تکیه داده باشد، نه طنابی به او وصل باشد، نه نسیمی بوزد که بدنش آن را احساس کند؛ یعنی این انسان فرضی در شرایطی قرار داشته باشد که هیچ احساس و ادراکی از بدن به وی منتقل نشود. چنین انسانی باز هم نسبت به «خود» آگاه است و «خود» را می‌یابد.

🟧 در این مثال ابن‌سینا تأمل کنید و دریافت خود را از آن توضیح بدهید؛ به نظر شما این مثال می‌تواند بیانگر کدام ویژگی نفس باشد؟

پاسخ: بارزترین ویژگی نفس و روح این است که بی‌واسطه و با علم حضوری درک می‌شود و لذا مغایرت نفس و بدن با این ویژگی نمایان می‌شود.

حل تامل صفحه ۸۰ درس ۱۰ فلسفه یازدهم

سهروردی کتابی به نام «قِصهُ الغُربهِ الغربیه» دارد. وی در این کتاب یک داستان تمثیلی از همین جدایی و دورافتادگی آورده که خلاصه آن چنین است:

کودکی که اهل مشرق است، به دیار غربت رانده می‌شود. اهالی سرزمین غربت به هویت او پی می‌برند و او را به زنجیر می‌کشند و در قعر چاهی زندانی می‌کنند، به‌طوری که فقط شب هنگام می‌تواند از آنجا خارج شود. تا اینکه یک روز، به ناگاه پرنده‌ای از جانب شرق که وطن اوست، می‌رسد و این پیام را به او می‌رساند که بی‌درنگ به‌سوی وطن گمشده خود کوچ کند. با تأمل در این داستان، به سؤال‌های زیر پاسخ دهید:

۱- مقصود سهروردی از «رانده شدن» چیست؟

پاسخ: اشاره به آدم و رانده شدن او از بهشت دارد.

۲- دیار غربت کجاست؟ آیا مکانی روی زمین است؟

پاسخ: دیار غربت همین عالم مادی و جهان طبیعت است.

۳- اهالی غربت چه کسانی هستند؟

پاسخ: اهالی غربت منظور مادیات و علایق دنیوی است.

۴- زندانی و در زنجیر شدن کودک به چه معناست؟

پاسخ: کودک همان انسان رانده شده از بهشت است که امور و تعلقات دنیوی مانند زنجیر بر دست و پایش محکم شده است.

۵- کوچ کردن کودک چگونه ممکن است؟

پاسخ: انسان با تهذیب نفس و اطاعت از فرمان خداوند و زهد و تقوی می‌تواند خودش را از این زنجیرها آزاد کند.

جواب به کار ببندیم صفحه ۸۲ درس دهم فلسفه یازدهم

۱- اکنون که دیدگاه‌های مختلف را درباره حقیقت و چیستی انسان مطالعه کرده‌اید، نکته اصلی هر دیدگاه را بیان کنید.

نظر ارسطو: انسان علاوه بر بدن دارای نفس است، که قوه نطق و قابلیت حیات و تفکر و تعقل مربوط به آن است.

نظر ابن سینا: روح در مرحله جنین به ملحق می شود و انسان روح خود را بی واسطه درک می کند.

نظر دکارت: من همان روح با نفس است که مرکز اندیشه‌ها است که چیزی جدای از بدن و ضمیمه شده به آن است.

نظر صدرائیان: روح و بدن یک واحد را پدید می آورند، به طوری که روح، جنبه باطن و بدن جنبه ظاهر است. روح نتیجه رشد و تکامل خود جسم و بدن است.

نظر داروینست‌ها: انسان چیزی نیست جز یک حیوان راست قامت که فقط از سایر حیوانات پیچیده تر است و با آنان تفاوتی ذاتی و حقیقی ندارد.

نظر ماتریالیست‌ها: چون عالم چیزی جز ماده و جسمانیت نیست، انسان نیز فقط یک موجود کاملا مادی است، مثل یک ماشین مادی بسیار پیچیده و نه چیزی فراتر از آن و چیزی به نام روح مجرد ندارد.

نظر سهرودی: نفس انسان را جنبه نورانی وجود او و جسم و بدن را، همان جنبه ظلماتی می داند که هر چه نفس نورانیت بیشتری کسب کند، حقایق هستی را بهتر رویت می کند و با کسب شایستگی و لیاقت بیشتر، مسیر کمال را طی می کند.

۲- به نظر شما کدام دیدگاه حقیقت و چیستی انسان را بهتر بیان کرده است؟ دلیل شما چیست؟

پاسخ: نظر ملاصدرا ؛ چرا که علاوه بر این که انسان حقیقتی دو بعدی می داند،‌ قائل به برتری روح است و آن را آخرین درجه تکامل می داند.

۳- دیدگاه فلاسفه اسلامی درباره انسان را با نظرات مختلف در معرفت شناسی مطابقت دهید و بگویید نظر این فلاسفه با کدام دیدگاه در معرفت شناسی نزدیکی بیشتر دارد؟

پاسخ: الف) از آنجا که ابن‌سینا هم برای ادراک حسی و هم عقلی، اعتبار قائل است، این امکان برای او بوده که در مورد انسان نیز معتقد شود که وجود وی هم دارای حقیقتی جسمانی و هم روحانی است.
ب) به علاوه ابن‌سینا به دو ابزار دیگر یعنی شهود قلبی و وحی نیز اعتقاد داشته و این دو ابزار برای وی این امکان را فراهم کرده که معرفت بیشتری دربارهٔ انسان، به خصوص از بُعد روحی او به دست آورد.
ج) صدرائیان، علاوه بر اینکه دو ابزار حس و عقل و وحی را قبول داشته‌اند، در ادراک شهودی و عرفانی از ابن‌سینا بسیار جلوتر رفته‌اند، لذا به نکات دقیق‌تری درباره حقیقت روح و رابطهٔ آن با جسم رسیده‌اند.
د) سهرودی با بهره‌مندی از الهامات و اشراقات خود بسیاری از حقایق را از طریق شهود درونی به دست می‌آورد و آنها را با زبان عقل و استدلال بیان می‌کند. او عقیده داشت که نفس انسان جنبهٔ نورانی وجود او و جسم و بدن جنبهٔ ظلمانی اوست.

پاسخ سوالات درس قبلی: جواب سوالات درس نهم فلسفه یازدهم

توجه: شما دانش آموز پایه یازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب فلسفه یازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات درس ۱۰ دهم کتاب فلسفه پایه یازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💕