جواب فعالیت های درس دوم تاریخ دوازدهم انسانی صفحه ۱۶ تا ۳۱

جواب فعالیت های درس 2 دوم تاریخ دوازدهم انسانی : گام به گام پاسخ درس دوم تاریخ ۳ ایران و جهان معاصر که شامل جواب های فعالیت های صفحه ۱۶، ۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۷ و پرسش های نمونه صفحه ۳۱ درس ۲ ایران و جهان در آستانه دوره معاصر از کتاب تاریخ دوازدهم رشته انسانی است. در ادامه در بخش آموزش و پرورش ماگرتا آماده کرده ایم.

بعدی: جواب فعالیت های درس سوم تاریخ دوازدهم انسانی

جواب فعالیت ۱ صفحه ۱۶ درس ۲ تاریخ دوازدهم انسانی

با راهنمایی دبیر دربارۀ زمینه و علل و عواملی که موجب شد ایلات و عشایر در تاریخ ایران دوران اسلامی، به خصوص پس از صفویه، نقش مهمی در تحولات سیاسی و برآمدن و زوال حکومت‌ها داشته باشند، بحث و گفت‌وگو کنید.

پاسخ: – ایلات و عشایر از تأمین کنندگان عمدهٔ نیروی نظامی برای حکومت‌ها بوده‌اند.
– در شکل گیری یا سقوط حکومت‌ها نقش عمده‌ای داشتند.
– حکومت برخی از ایلات‌ها یا ولایات در اختیار سران ایلات بود.
– بخشی از اقتصاد ایران توسط عشایر و ایلات تأمین می‌شد.

جواب فعالیت ۲ صفحه ۱۸ درس دوم تاریخ دوازدهم انسانی

بررسی شواهد و مدارک

نادرشاه از ابتدای حکومت تلاش می‌کرد اختلافات مذهبی میان دو کشور ایران و عثمانی را حل کند. آخرین و مهم‌ترین اقدام او، برپایی شورای نجف در ۱۱۵۵ ق/ ۱۷۴۳ م با شرکت ۷۰ تن از علمای شیعی و سنی ایران و مناطق هم‌جوار بود. در این شورا پس از مباحث گسترده سرانجام بیانیه‌ای تنظیم شد که مواد مهم آن چنین بوده است:

«اولاً آنکه اهل ایران از عقاید سالفه و سَبّ و رَفْض نُکُول و مذهب جعفری را که از مذاهب حقه است قبول نموده و قضات و علما و افندیان کرام روم اذعان کرده و آن را خامس مذاهب شمارند.

دوم اینکه چون در کعبه معظمه ارکان اربعه مسجدالحرام به ائمه و مذاهب اربعه تعلق دارد، ائمه مذهب جعفری در رکن شافعی با ایشان شریک بوده بعد از ایشان علی‌حده با امام خود به آیین جعفری نماز گزارند …» (میرزا مهدی استرآبادی، جهانگشای نادری، ص ۳۹۱).

متن نقل شده از میرزا مهدی استرآبادی را به فارسی روان برگردانید.

پاسخ: اول آنکه ایرانیان از عقاید گذشته خود و لعن و نفرین خلفای سه‌گانه دست بردارند و مذهب جعفری را که از مذاهب راستین است برگزینند و علما و حاکمان عثمانی هم آن را به رسمیت بشناسند و رکن پنجم مذهب بشمارند.
دوم اینکه در کعبه معظم که ارکان چهارگانه آن به ائمه و مذاهب اهل سنت تعلق دارد، ائمه مذهب جعفری نیز در یک رکن (شافعی) با ایشان شریک شوند و بعد از ایشان جداگانه به آیین  جعفری نماز گزارند.

پاسخ دیگر: «نخست اینکه اهل ایران باید عقاید خود را از سبّ و رَفْض کنار گذاشته و مذهب جعفری را که یکی از مذاهب حقه است، بپذیرند و قضات و علما و شخصیت‌های محترم روم نیز این مذهب را به عنوان پنجمین مذهب به رسمیت بشناسند. دوم اینکه چون در کعبه معظمه، ارکان چهارگانه مسجدالحرام به ائمه و مذاهب چهارگانه تعلق دارد، ائمه مذهب جعفری نیز در رکن شافعی با آن‌ها شریک بوده و پس از آن، به طور جداگانه با امام خود به آیین جعفری نماز گزارند…»

دربارۀ متن فوق فکر کنید و به این سؤالات پاسخ دهید.

۱- هدف نادر از برپایی شورای نجف چه بود؟

پاسخ: ایجاد وحدت بین مذاهب اسلامی و رفع اختلافات طولانی و کنار نهادن جنگ و دشمنی بین ایران و عثمانی.

پاسخ دیگر: ایجاد همبستگی میان مذاهب اسلامی و رفع اختلافات طولانی‌مدت، به منظور کنار گذاشتن جنگ و خصومت بین ایران و عثمانی.

۲- به نظر شما آیا این اقدام نادرشاه در آن زمان درست بوده است؟

پاسخ: هدف نادر مبنی بر لزوم وحدت بین مسلمانان و مذاهب اسلامی در راستای رفع اختلافات با عثمانی سیاست درستی بوده است.

پاسخ دیگر: هدف نادرشاه در ایجاد وحدت بین مسلمانان و مذاهب اسلامی به منظور رفع اختلافات با عثمانی، سیاستی صحیح و منطقی بوده است.

پاسخ فعالیت ۳ صفحه ۱۹ درس دوم تاریخ دوازدهم انسانی

فکر کنیم و پاسخ دهیم

به نظر شما، نبود وزیران و مشاوران برجسته در کنار نادرشاه چه آثار و پیامدهای سیاسی داشت؟

پاسخ: باعث می‌شد موفقیت‌های حکومت او پایدار نباشد و متکی به وجود شخص او باشد. همچنین نظامی‌گری غلبه کند و نابسامانی‌های سیاسی در امور کشور پیش آید، به خصوص آنکه پس از او بر سر جانشینی‌اش خونریزی‌های زیادی روی داد.

پاسخ دیگر: اینکه شاه همه چیز را به خودش وابسته کرده بود، باعث شد موفقیت‌هایش دوام نیاورد. کشور به جای اینکه ساختار سیاسی محکمی داشته باشد، فقط به شاه تکیه می‌کرد. همین باعث شد ارتش خیلی قدرتمند بشه و کشور دچار آشوب‌های سیاسی بشه. بعد از مرگش هم سر جانشینی‌اش دعوا شد و خونریزی‌های زیادی رخ داد.

جواب فعالیت ۴ صفحه ۲۰ درس ۲ تاریخ انسانی دوازدهم

نقشه‌های تاریخی ایران در دوران نادرشاه و عصر زندیه را مقایسه و تفاوت‌های آنان را با ذکر دلیل بیان کنید.

پاسخ: قلمرو ایران در دورهٔ نادرشاه به دلیل تلاش‌های پیگیر او شامل تمام مناطق دورهٔ حکومت صفوی‌ها می‌شد و گاهی از آن فراتر می‌رفت از جمله تا مناطق آسیای مرکزی و نیز تا مرز‌های هند امتداد یافت. اما در دورهٔ زندیه به دلیل آنکه حاکمان زند تلاش زیادی در یکپارچگی ایران نداشتند قلمرو ایران بیشتر به مناطق مرکزی و جنوبی محدود شده بود و عملاً خاندان‌ها مختلف در شرق، شمال و شمال غرب ایران مستقل بودند. در یک نگاه کلی قلمرو ایران در دورهٔ نادرشاه بسیار گسترده‌تر و یکپارچه‌تر از زمان زندها بود.

پاسخ دیگر: در دوره حکومت نادرشاه افشار، قلمرو سیاسی ایران به اوج گسترش خود رسید. نادرشاه با تلاش‌های پیگیر و قدرت نظامی خود، توانست بخش‌های وسیعی از سرزمین‌های دوره صفویه را تحت کنترل درآورد و حتی فراتر از آن، به مناطقی چون آسیای مرکزی و تا مرزهای هند نیز دست یابد.

اما پس از مرگ نادرشاه و روی کار آمدن سلسله زندیه، این گستردگی قلمرو ایران کاهش یافت. حاکمان زند تلاش چندانی برای حفظ یکپارچگی سرزمینی ایران نداشتند و قلمرو آنها عمدتاً به مناطق مرکزی و جنوبی محدود شد. در این دوره، خاندان‌های مختلف در شرق، شمال و شمال‌غرب ایران به صورت مستقل عمل می‌کردند.

بنابراین، در مقایسه دوره نادرشاه و زندیه، قلمرو ایران در زمان نادرشاه بسیار گسترده‌تر و یکپارچه‌تر بود. نادرشاه با قدرت نظامی و تلاش‌های خود، ایران را به یکی از قدرت‌های منطقه‌ای مهم آن دوران تبدیل کرد.

پاسخ فعالیت ۵ صفحه ۲۷ درس ۲ تاریخ دوازدهم انسانی

بررسی شواهد

در ژوئیۀ ۱۷۷۷م مستعمره‌نشینان که برای کسب استقلال با انگلستان می‌جنگیدند، اعلامیۀ استقلال ایالات متحده را صادر کردند. در مقدمۀ این اعلامیه آمده است: «ما این حقایق را بدیهی می‌انگاریم که همۀ انسان‌ها برابر آفریده شده‌اند و آفریدگارشان حقوق سلب نشدنی معینی به آنها اعطا کرده است که حق زندگی، آزادی و جست‌وجوی خوشبختی از جملۀ آنهاست …».

با بررسی رفتار غیرانسانی سفیدپوستان آمریکا در قتل چند میلیون سرخ‌پوست که ساکنان اصلی آن سرزمین بودند و نیز بردگان سیاه‌پوست آفریقایی، میزان پایبندی آمریکا به اعلامیۀ استقلال را تجزیه و تحلیل کنید.

پاسخ: سفید پروستان در ادامهٔ پیشروی به سوی غرب آمریکا به کشتار وسیع سرخ‌ پوستان بومی پرداختند و نیز بردگان سیاه‌ پوست آفریقایی در مزارع و کارگاه‌های آن‌ها هیچ‌گونه حقوق انسانی نداشتند. این گونه رفتارها نشان می‌‌داد اعلامیه حقوق افراد در ابتدا اصلاً رعایت نمی‌شد و وسیله‌ای برای کسب منافع،‌ توجیه سیاست‌های برتری طلبانه سفید پوستان در آمده بود.

پاسخ دیگر: سفیدپوستان مهاجر اروپایی در ادامه پیشروی به سوی غرب آمریکا، به کشتار گسترده سرخپوستان بومی پرداختند. همچنین بردگان سیاهپوست آفریقایی در مزارع و کارگاه‌های آنها هیچ حقوق انسانی نداشتند و به شدت مورد استثمار قرار می‌گرفتند. این رفتارها نشان می‌داد که اعلامیه حقوق افراد در ابتدا اصلاً رعایت نمی‌شد و بیشتر به عنوان ابزاری برای توجیه سیاست‌های برتری‌طلبانه سفیدپوستان مورد استفاده قرار می‌گرفت. در واقع، اصول برابری و حقوق بشر که در اعلامیه مطرح شده بود، در عمل نادیده گرفته می‌شد و سفیدپوستان به راحتی از آن برای پیشبرد اهداف استعماری و نژادپرستانه خود بهره می‌بردند.

جواب پرسش های نمونه ۳۱ صفحه درس ۲ تاریخ دوازدهم انسانی

۱- وضعیت سیاسی و نظامی ایران در دوران افشاریه و زندیه را با عصر صفویه مقایسه کنید.

پاسخ: ایران در عصر صفوی به دلیل وجود تشکیلات دیوانی مؤثر و نیروی نظامی رزمنده (قزلباش) دارای امنیت و ثبات سیاسی، اقتصادی و نظامی پایدار بود. صفویان در رویارویی با دشمنان خارجی بسیار موفق عمل می‌کردند. شورش‌های داخلی چندانی در ایران وجود نداشت، اما در دوره‌های افشار و زند در کشور به دلیل غلبه تفکر ایلاتی و نبود تشکیلات دیوانی منسجم بی‌ثباتی سیاسی حکمفرما شد. این موجب می‌شد تا موفقیت‌های این حکومت‌ها پایدار نباشد و در هر گوشه از خاک ایران خان‌ها به صورت حکومت محلی مستقل عمل می‌کردند. به صورتی که کشور در حالت تجزیه قرار داشت.

پاسخ دیگر: ایران در عصر صفوی به دلیل وجود تشکیلات دیوانی مؤثر و نیروی نظامی قوی (قزلباش) از امنیت و ثبات سیاسی، اقتصادی و نظامی پایداری برخوردار بود. صفویان در مقابله با دشمنان خارجی عملکرد موفقی داشتند و شورش‌های داخلی چندانی در کشور وجود نداشت. اما در دوره‌های افشار و زند، به دلیل غلبه تفکر ایلاتی و نبود تشکیلات دیوانی منسجم، بی‌ثباتی سیاسی حاکم شد. این وضعیت باعث می‌شد که موفقیت‌های این حکومت‌ها پایدار نباشد و در نقاط مختلف ایران، خان‌ها به صورت حکومت‌های محلی مستقل عمل کنند، به طوری که کشور در حالت تجزیه قرار می‌گرفت.

۲-  قضاوت خود را دربارۀ شخصیت نادر و نقش او در تاریخ ایران در پنج سطر بیان کنید.

پاسخ: – نظامی‌گرا بود و استبداد رأی داشت. از این رو حکومت او را می‌توان ارتش سالار نامید که در آن برتری با فرماندهان سپاه بود.
– فردی پرتلاش بود و در پی یافتن خواسته‌های فردی خود و کشور ایران شخصیتی تنبل و تن‌پرور نداشت.
– شخصیتی قوی داشت و در بسیاری از نبرد‌ها تزلزل به خور راه نمی‌داد. متهور و جسور بود و در راه تنبیه دشمنان مردد نبود.
– در پی علاقه به وحدت کشور تمام تلاش خود را به کار گرفت. در زمان‌هایی که کشور ایران پس از سقوط صفویان در حالت تجزیه‌ای خطرناک قرار داشت و روس‌ها و عثمانی‌ها بخش‌های وسیعی از ایران را اشغال کرده بودند، در میانهٔ این آشوب تنها مجاهدات‌ها و تلاش کم‌نظیر نادر توانست کشور و مردم ایران را نجات دهد.

پاسخ دیگر: – نادرشاه نظامی‌گرا و دارای استبداد رأی بود. به همین دلیل، حکومت او را می‌توان ارتش‌سالار نامید، زیرا در این نظام، برتری با فرماندهان سپاه بود.
– او فردی پرتلاش و کوشا بود که به دنبال تحقق خواسته‌های فردی خود و پیشرفت کشور ایران بود و شخصیتی تنبل و تن‌پرور نداشت.
– نادرشاه دارای شخصیتی قوی بود و در بسیاری از نبردها هرگز دچار تزلزل نمی‌شد. او متهور و جسور بود و در تنبیه دشمنان خود هیچ‌گونه تردیدی نداشت.
– به دلیل علاقه‌اش به وحدت کشور، تمام تلاش خود را به کار گرفت. در زمان‌هایی که ایران پس از سقوط صفویان در وضعیت خطرناک تجزیه قرار داشت و روس‌ها و عثمانی‌ها بخش‌های وسیعی از کشور را اشغال کرده بودند، تنها مجاهدت‌ها و تلاش‌های کم‌نظیر نادر توانست کشور و مردم ایران را نجات دهد.

۳- علل، آثار و نتایج ضعف و ناکارآمدی نظام اداری (دیوان سالاری) ایران در دوران افشاریه و زندیه را توضیح دهید.

پاسخ: بر اثر ضعف نظام اداری، عناصر ایلی در کشور حاکمیت یافتند، تفکر نظامی‌گری غلبه یافت و به خصوص آنکه بی‌ثباتی‌های سیاسی و آشوب‌های داخلی روی داد و دوام و استقرار سلسله‌های مذکور را با مشکل مواجه ساخت؛ در نتیجه این حکومت‌‌ها اعتبار و قوت سابق را نداشتند.

پاسخ دیگر: به دلیل ضعف نظام اداری، عناصر ایلی در کشور به حاکمیت رسیدند و تفکر نظامی‌گری غالب شد. این وضعیت به ویژه با بروز بی‌ثباتی‌های سیاسی و آشوب‌های داخلی همراه بود که دوام و استقرار سلسله‌های مذکور را با چالش مواجه کرد. در نتیجه، این حکومت‌ها دیگر اعتبار و قوت سابق خود را نداشتند.

۴- به نظر شما، انقلاب باشکوه انگلستان چه تأثیراتی بر اروپای قرن هیجدهم گذاشت؟

پاسخ: در این انقلاب منشأ الهی سلطنت نفی شده و پارلمان منشآ قدرت و تعیین‌کنندهٔ اختیارات پادشاه شناخته شد این انقلاب بر افکار ملت‌ها اروپایی بخصوص فرانسوی‌ها تأثیرات زیادی داشت. همچنین باعث افزایش قدرت انگلستان شد که به صورت قدرت برتر اروپا در آمد و توانست فرانسه و اروپا را شکست دهد.

پاسخ دیگر: در این انقلاب، منشأ الهی سلطنت رد شد و پارلمان به عنوان منبع قدرت و تعیین‌کننده اختیارات پادشاه شناخته شد. این تغییرات تأثیرات زیادی بر افکار ملت‌های اروپایی، به‌ویژه فرانسوی‌ها داشت. همچنین، این انقلاب به افزایش قدرت انگلستان کمک کرد و آن را به عنوان قدرت برتر اروپا معرفی کرد، به طوری که توانست فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی را شکست دهد.

۵- علل اجتماعی – سیاسی، فکری و فرهنگی انقلاب بزرگ فرانسه چه بود؟

پاسخ: از آنجا که طبقات ممتاز جامعهٔ فرانسه برای دیگر طبقات جامعه به خصوص طبقهٔ متوسط سهمی در ادارهٔ کشور قائل نبود، این طبقات به شدت از وضعیت موجود ناراضی بودند. در این دوران گروهی از روشنفکران با مباحث علمی و ادبی به انتقاد از وضع موجود پرداختند. مانند ولتر، مونتسکیو و ژان‌ژاک روسو. اینها خواستار مبارزه با خرافات، تفکیک قوای سیاسی و رعایت حقوق بشر در فرانسه بودند. دولت فرانسه به دلیل هزینه‌های هنگفتی که در سرزمین آمریکا کرده بود و در پی شکست‌های نظامی از انگلسنتان به ضعف به سر می‌برد. این عوامل جامعهٔ فرانسه را وارد مرحلهٔ انقلابی کرد.

پاسخ دیگر: از آنجا که طبقات ممتاز جامعه فرانسه برای سایر طبقات، به ویژه طبقه متوسط، سهمی در اداره کشور قائل نبودند، این طبقات به شدت از وضعیت موجود ناراضی بودند. در این دوران، گروهی از روشنفکران با مباحث علمی و ادبی به انتقاد از وضعیت حاکم پرداختند، مانند ولتر، مونتسکیو و ژان‌ژاک روسو. این افراد خواستار مبارزه با خرافات، تفکیک قوای سیاسی و رعایت حقوق بشر در فرانسه بودند. دولت فرانسه به دلیل هزینه‌های هنگفتی که در سرزمین آمریکا کرده بود و همچنین به دنبال شکست‌های نظامی از انگلستان، به ضعف دچار شده بود. این عوامل باعث ورود جامعه فرانسه به مرحله‌ای انقلابی شد.

۶- نقلاب صنعتی چه آثار و پیامدهایی داشت؟

پاسخ: تغییر مناسبات انسانی، اجتماعی و اقتصادی در اروپا و جهان از جمله الف) توسعهٔ استعمار و غارت‌ کشورهای آسیایی و آفریقایی و ب) افزایش استثمار و بهر‌کشی از کارگران (در داخل اروپا). این انقلاب با وجود افزایش قدرت و رفاه اروپاییان،‌ موجب گسترش بی‌رویهٔ شهرها، سریع جمعیت، به وجود آمدن فاصله‌های طبقاتی، نارضایتی‌های اجتماعی و اقتصادی و آلودگی‌های زیست محیطی شد.

پاسخ دیگر: تغییرات در مناسبات انسانی، اجتماعی و اقتصادی در اروپا و جهان شامل موارد زیر بود: الف) گسترش استعمار و غارت کشورهای آسیایی و آفریقایی و ب) افزایش استثمار و بهره‌کشی از کارگران در داخل اروپا. این انقلاب، با وجود افزایش قدرت و رفاه در میان اروپاییان، منجر به توسعه بی‌رویه شهرها، رشد سریع جمعیت، ایجاد فاصله‌های طبقاتی، نارضایتی‌های اجتماعی و اقتصادی و آلودگی‌های زیست‌محیطی شد.

قبلی: جواب فعالیت های درس اول تاریخ دوازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموزان عزیز و کوشا می توانید برای دسترسی سریع تر و بهتر به مطالب کمک درسی کتاب تاریخ دوازدهم انسانی، کلمه و عبارت « ماگرتا » را به همراه مطلب مورد نظر خود جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله پاسخ فعالیت های درس دوم تاریخ دوازدهم انسانی متوسطه دوم، برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد و توانسته باشید تا از آن استفاده و بهره برده باشید. همچنین اگر سوالی در رابطه با جواب فعالیت ها و پرسش های نمونه درس ۲ تاریخ انسانی دوازدهم دارید آن را از قسمت دیدگاه بپرسید.