جواب خودارزیابی درس هفتم علوم و فنون دوازدهم انسانی ☄️ صفحه ۸۰ تا ۸۲

جواب خودارزیابی درس هفتم علوم و فنون ادبی دوازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات خودارزیابی صفحه ۸۰ ، ۸۱ و ۸۲ درس ۷ هفتم «تاریخ ادبیات قرن چهاردهم (دوره معاصر و انقلاب اسلامی)» کتاب علوم و فنون ادبی ۳ پایه دوازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

پاسخ سوالات درس بعدی: جواب خودارزیابی درس هشتم علوم و فنون دوازدهم انسانی

جواب خودارزیابی صفحه ۸۰ ، ۸۱ و ۸۲ درس ۷ هفتم علوم و فنون ادبی دوازدهم

۱- مهم‌ترین درو‌ن‌مایه سرود‌ه‌ها و نوشته‌های ادبی دورهٔ انقلاب اسلامی را بیان کنید.

پاسخ: – محکوم کردن استبداد و بیداد.
– ستایش آزادی و آزادی خواهان.
– ترسیم افق‌های روشن و امید بخش پیروزی، بر خلاف ادبیات ناامید و مأیوس قبل از انقلاب.
– تکریم شهید و فرهنگ شهادت با تکیه بر اسطوره‌های ملی و تاریخی.
– طرح اسوه‌های تاریخی مانند: پیامبر اکرم و امام علی و امام حسین و چهره‌های مبارز همچون حضرت امام خمینی و…

۲- شعر معاصر پیش از انقلاب اسلامی به چند دوره تقسیم می‌شود؟ نام ببرید.

پاسخ: ۱) دوره اول سلطنت رضاخان تا درخشش نیما
۲) دوره اول حکومت محمدرضا تا کودتای ۲۸ مرداد
۳) دوره سوم ۲۸ مرداد تا قیام ۱۵ خرداد
۴) دوره چهارم از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷.

۳- مهم‌ترین قالب‌های نثر بعد از انقلاب اسلامی کدام‌اند؟ نام ببرید.

پاسخ: داستان کوتاه، خاطره نگاری، زندگی نامه نویسی، نثر ادبی، ادبیات نمایشی

۴- موضوع کلی هر کدام از آثار زیر را بنویسید:

پاسخ: حیدر بابایه سلام: سرشار از اصالت فرهنگی و بیان زیبایی‌های روستای زادگاه شهریار است.
جای پای خون: داستانی، در زمینهٔ ادبیات مذهبی است.
سووشون: داستان زندگی زری و یوسف و اوضاع اجتماعی مردم فارس در خلال جنگ جهانی دوم است.

۵- شعر احمد عزیزی را از نظر ویژگی‌های فکری و ادبی شعر انقلاب بررسی کنید:

یاس بوی مهربانی می‌دهد / عطر دوران جوانی می‌دهد
یاس‌ها یادآور پروانه‌اند / یا‌س‌ها پیغمبران خانه‌اند
یاس مثل عطر پاک نیّت است / یاس استنشاق معصومیت است
یاس را آیینه‌ها رو کرده‌اند / یاس را پیغمبران بو کرده‌اند
یاس بوی حوض کوثر می‌دهد / عطر اخلاق پیمبر می‌دهد
حضرت زهرا دلش از یاس بود / دانه‌های اشکش از الماس بود
داغ عطر یاس زهرا زیر ماه / می‌چکانید اشک حیدر را به چاه
عشقِ محزون علی، یاس است و بس / چشم او یک چشمه الماس است و بس
اشک می‌ریزد علی مانند رود / بر تن زهرا گل یاس کبود
گریه آری گریه چون ابر چمن / بر کبود یاس و سرخ نسترن

پاسخ: ویژگی فکری: لحن شاعر صمیمانه است و در آن سادگی کلام دیده می‌شود. توجه به مضامین اسلامی، عشق به ائمهٔ اطهار و تکریم حضرت فاطمه‌، بیان قداست، پاکی و معصومیت و مظلومیت آن حضرت و بیان غم بسیار زیاد حضرت علی در شهادت حضرت فاطمه (س)،

ویژگی ادبی: قالب: مثنوی
قافیه: مهربانی، جوانی / پروانه، خانه / پاکی، اشتراکی / نیت، معصومیت./ رو، بو./ کوثر، پیمبر/ یاس، الماس/ ماه، چاه / یاس، الماس/ رود، کبود / چمن، نسترن
بیت ۱: یاس: استعاره /بوی مهربانی: حس آمیزی/ مراعات نظیر: یاس، بو، عطر
بیت ۲: یاس: استعاره / یاس‌ها پیغمبران خانه‌اند: تشبیه
بیت ۳: تشبیه: یاس به عطر /یاس استعاره از حضرت فاطمه /استنشاق معصومیت (استعاره) اضافه استعاری
بیت ۴: یاس: نماد و استعاره از حضرت فاطمه
بیت ۵: تلمیح به حوض کوثر / یاس استعاره از حضرت فاطمه
بیت ۶: دل حضرت زهرا مانند یاس نازک و لطیف / اشک‌هایش مثل الماس درخشنده و با ارزش / تشبیه / دانه اشک: تشبیه فشرده
بیت ۷: تلمیح به گریستن حضرت علی در چاه و راز و نیاز با چاه. حسن تعلیل ندارد/ جناس ماه و چاه / واج آرایی کسره در مصراع اول
بیت ۸: تشبیه: چشم او یک چشمه الماس است و بس/ جناس افزایشی: چشم و چشمه / واج آرایی س
بیت ۹: تشبیه: علی مانند رود اشک می‌ریزد. اغراق / مراعات: گل. یاس / گل یاس کبود: منظور بدن کبود حضرت زهرا (استعاره مصرحه) / تلمیح: زهرا گل یاس کبود: پهلوی حضرت زهرا را زخمی کردند.
بیت ۱۰: تشبیه: گریه چون ابر چمن / تکرار/ مراعات نظیر: یاس، نسترن / تکرار گریه / تن کبود یاس و تن سرخ نسترن: استعاره از حضرت فاطمه

۶- شعر زیر را از نظر سطح فکری بررسی نمایید.

به سان رهنوردانی که در افسانه‌ها گویند،
گرفته کوله بار زاد ره بر دوش
فشرده چو بدست خیزران در مشت
گهی پُرگوی و گه خاموش
در آن مه‌گون فضای خلوت افسانگی شان راه می‌پویند ما هم راه خود را می‌کنیم آغاز سه ره پیداست
نوشته بر سر هر یک به سنگ اندر
حدیثی کش نمی‌خوانی بر آن دیگر
نخستین: راه نوش و راحت و شادی
به ننگ آغشته، اما رو به شهر و باغ و آبادی
دو دیگر راه: نیمش ننگ، نیمش نام
اگر سر بر کنی، غوغا و گر دم درکشی، آرام
سه دیگر: راه بی برگشت بی فرجام
من اینجا بس دلم تنگ است
و هر سازی که م یبینم، بدآهنگ است
بیا ره توشه برداریم
قدم در راه بی برگشت بگذاریم
ببینیم آسمانِ «هر کجا» آیا همین رنگ است؟ _{اخوان ثالث}

پاسخ: در قلمروی فکری: توجه به اسوه های تاریخ اسلام، ظلم ستیزی، عشق به ائمه

در قلمروی ادبی: شعر یاس یک مثنوی آیینی – مذهبی در توصیف مظلومیت و مصائب حضرت زهرا (س) است. شاعر در این مثنوی، ابتدا از شیوه براعت استهلال در جذب مخاطب و شروع مناسب کلام استفاده کرده و در طول شعر نیز از آرایه هایی همچون تشبیه بلیغ اسنادی (فشرده غیر ترکیبی)، استعاره، نماد پردازی، و تلمیحات ظریف نیز استفاده کرده است. بهره گیری از آرایه لفظی تکرار (در واژه یاس) نیز در شعر مشهود است. از جمله تشبیهات شعر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

یاس ها یادآور پروانه اند / پیغمبران خانه اند / مثل عطر پاک نیت است / دانه های اشکش از الماس بود (این تشبیه دربردارنده اغراق نیز هست. از تلمیحات به کار رفته در شعر نیز می توان موارد زیر را نام برد:

حوض کوثر، (یادآور سوره کوثر و نازل شده شان حضرت فاطمه (س))؛ تن زهرا، گل یاس کبود (اشاره به ضربه خوردن حضرت فاطمه در اثر هجوم مخالفان به منزل ایشان)؛ اشک حیدر به چاه (اشک ریختن علی(ع) در غم از دست دادن حضرت فاطمه (س)) و….

در دیگر آرایه های لفظی و معنوی شعر عبارتند از: حس آمیزی در ترکیب بوی مهربانی، جناس ناقص در واژگان چاه و ماه، مراعات نظیر در ابر و یاس و چمن و نسترن.

پاسخ دیگر: لحن شعر صمیمی است و محتوایی سیاسی دارد. آن مه گونِ فضای خلوت دال بر خفقان آن دوره است. گروه اول کسانی که در جامعه فقط به عیش و نوش و راحتی می‌پردازند اگر چه این راحتی ننگین باشد.گروه دوم اگر فریاد اعتراض سر دهند غوغا به پا می‌کنند و دچار دردسر می‌شوند و اگر سکوت اختیار کنند زندگی آرام و بی دغدغه‌ای دارند. اما گروه سوم راه سوم را بر می‌گزینند که این راه، راه و مسیر مبارزه است کاربرد واژهٔ بدفرجام بیانگر راه مبارزه است. راه مبارزه با ظلم وستم راه بی بازگشتی است که شاید فرجام سخت و بدی هم داشته باشد. شاعر به دنبال آسمانی است که رنگش با کشورش متفاوت باشد و ظلم در آن نباشد.

۷- شعر ققنوس نیما یوشیج را از نظر قالب تحلیل نمایید.

ققنوس، مرغ خو شخوان، آوازه جهان
آواره مانده از وزش بادهای سرد
بر شاخ خیزران
بنشسته است فرد
برگرد او به هر سر شاخی پرندگان
او ناله‌های گمشده ترکیب می‌کند …

پاسخ: در شعر چاووشی سرگردانی و ویرانی بدنه روشن فکر و تحصیل کرده ایرانی در دوره های پیش از انقلاب، آشکار است. دغدغه های اجتماعی اخوان این است که آیا همه جا مثل ایران، مردم در ناامیدی مطلق هستند و راهی هم برای برون رفت از شرایط نامساعد اجتماعی وجود دارد؟ اخوان از خود می گوید سه راه برای انتخاب وجود دارد: راه نوش و راحت و شادی؛ شهرت طلبی و به سراغ قدرت رفتن؛ یا ترک هستی و ناامیدی از هر چیزی که هست. این شعر را می توان نوعی رمانتیسم اجتماعی هم به شمار آورد. زیرا احساسات و دغدغه های اجتماعی شاعر را بیان می کند.

پاسخ دیگر: تغییر در آوردن جایگاه قافیه – نگاه نو و نگرش عاطفی به واقعیت ملموس – سیر آزاد تخیل تساوی طولی مصراع‌ها رعایت نشده و مصراع‌ها از نظر تعداد پایه‌های آوایی هم اندازه نیستند در نتیجه قالب این شعر نیمایی یا نو است.

۸- متن زیر از داستان «دو کبوتر، دو پنجره، یک پرواز» اثر سید مهدی شجاعی را از نظر ویژگی‌های نثر بعد از انقلاب اسلامی بررسی نمایید:

«دو سال مانده بود هنوز به گرفتن دیپلم و وقت سربازی؛ اما طاقتم نمی‌توانستیم آورد. اول تابستان بود، کارنامه‌ها را با معدلی همسان گرفتیم و راهی خانه شدیم. با پیشنهادی که تو می‌خواستی بکنی و هنوز نکرده بودی، من موافق بودم، قبل از اینکه بگویی، گفتم:

پدر رضایت می‌دهد، با مادر چه کنیم؟ گفتی: رضایت پدر شرط است؛ اما رضایت مادر را هم می‌گیریم.

به خانه که رسیدیم، تو سراغ پدر رفتی و من سراغ مادر.

بر عکس شد، من مادر را راضی کرده بودم و تو هنوز داشتی با پدر چانه می‌زدی.

رفتن هردومان را با هم قبول نمی‌کرد؛ می‌گفت رائد برود؛ وقتی برگشت، نوبت حامد و ما که گفتیم – مثل همیشه – یا هر دو یا هیچ کدام. پدر پاسخ داد که: پس هیچ‌کدام.

من و تو هر دو یک لحظه از حرفمان برگشتیم، بر اساس قراری که نداشتیم، پدر با تعجب و حیرت رضایت‌نامهٔ تو را نوشت و مرا گفت که صبر کن رائد که آمد، تو می‌روی و من سر تکان دادم و هیچ نگفتم».

پاسخ: قالب شعر، نیمایی است؛ یعنی وزن و آهنگ دارد و مصراع ها کوتاه و بلند هستند. وزن شعر ناهمسان (مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن) است که به دلیل نیمایی بودن، در مصراع ها کامل شکل نگرفته است. در این بند از شعر ققنوس، واژگان قافیه جهان، خیرزان و پرندگان هستند که بدون تبعیت از الگوی خاصی، در پایان مصراع های نخست، سوم و پنجم آمده اند. در مصراع های زوج نیز واژگان فرد و سرد قافیه ساخته اند. نیما در شعر ققنوس، در محور عمودی، با نشاندن واژگانی چون مرغ، خوشخوان، شاخ خیزران؛ شاخ، پرندگان و ناله های گمشده آرایه مراعات نظیر شکل می دهد و به این ترتیب، یک تصویر منسجمِ نمادین خلق می کند.

«دو سال مانده بود هنوز به گرفتن دیپلم و وقت سربازی؛ اما طاقتم نمی‌توانستیم آورد.اول تابستان بود، کارنامه‌ها را با معدلی همسان گرفتیم و …».
ایثار و مبارزه و مقاومت در برابر دشمن، داشتن روح حماسی، دفاع از وطن، دعوت به اخلاقیات (جلب رضایت پدر)، ثبت خاطرات حماسه‌ها و دلاوری‌های دوران جنگ.

۹- شعر دوره بیداری را با شعر معاصر (تا انقلاب اسلامی) از نظر فکری مقایسه کنید.

پاسخ: در ادبیات دوره بیداری به مباحث چون آزادی، وطن، قانون خواهی، مبارزه با استبداد و استعمار، بحث از حقوق اجتماعی، برانگیختن احساسات ملی و میهنی، توجه به فراگیری علوم جدید، پیکار با بیگانه و بیگانه خواهی، انتقاد از نابسامانی‌ها، نفی عقاید خرافی در جامعه و سخن از حقوق زنان پرداخته است، اما در ادبیات معاصر تا قبل از انقلاب نوآوری‌های افراطی و بی ریشه، اندیشه‌های باستان گرا و نژادپرستانه و گرایش شعر‌های ترجمه‌ای مورد توجه قرار گرفت.

پاسخ سوالات درس قبلی: جواب خودارزیابی درس ششم علوم و فنون دوازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دوازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و سوالات دروس کتاب علوم و فنون ادبی ۳ دوازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات خودارزیابی درس 7 هفتم صفحه 80 ، 81 و 82 کتاب علوم و فنون ادبی پایه دوازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💕