جواب خودارزیابی درس دوازدهم علوم و فنون دوازدهم انسانی

جواب خودارزیابی درس دوازدهم علوم و فنون ادبی دوازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات خودارزیابی صفحه ‍‍۱۱۶ و ۱۱۷ درس ۱۲ دوازدهم «حسن تعلیل، حس آمیزی و اسلوب معادله» کتاب علوم و فنون ادبی ۳ پایه دوازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: جواب خودارزیابی درس یازدهم علوم و فنون دوازدهم انسانی

جواب خودارزیابی صفحه ۱۱۶ و ۱۱۷ درس ۱۲ دوازدهم علوم و فنون ادبی دوازدهم

۱- در کدام یک از بیت‌های زیر اسلوب معادله آمده است؟ توضیح دهید.

نیست پروا تلخکامان را ز تلخی‌های عشق / آب دریا در مذاق ماهی دریا خوش است صائب

پاسخ: تلخکامان ازسختی‌های عشق پروا ندارند (همانطور که) ماهی دریا با آب دریا خوش است. (اسلوب معادله دارد.)
معادله‌ها: تلخکامان = ماهی – دریا عشق = آب دریا – پروا ندارند = خوش است
شاعر معتقد است عاشقان از سختی راه عشق هراسی ندارند، همان گونه که آب دریا به مذاق ماهی خوش می آید و از آن هراسی ندارد. (تلخی های عشق برای عاشقی که همیشه در فراق است، مثل آب دریا برای ماهی است که اگر نباشد، حیاتش به خطر می افتد.)

فکر شنبه تلخ دارد جمعهٔ اطفال را / عشرت امروز بی‌اندیشهٔ فردا خوش است صائب

پاسخ: جمعه اطفال با فکر شنبه تلخ می‌شود(همانطور که) عشرت امروز با اندیشهٔ فردا ناخوش می‌شود. (اسلوب معادله دارد.)
معادله‌ها: جمعه اطفال = عشرت امروز – فکر شنبه = اندیشهٔ فردا   تلخ دارد = ناخوش می‌شود.
در مصراع اول شاعر می گوید فکر روز شنبه که شروع کار و تحصیل هفتگی و پایان تعطیلی است، جمعه را برای کودکان تلخ می کند؛ به همین گونه نیز عشرت و خوشی امروز، فقط بدون فکر کردن به فردا خوشایند است، زیرا فکر آینده خاطر انسان را مشوش و نگران می کند.

با کمال احتیاج از خلق استغنا خوش است / با دهان تشنه مردن بر لب دریا خوش است صائب

پاسخ: استغنا و بی‌نیازی از خلق با کمال نیازمندی خوش است (همانطورکه) مردن با لب تشنه بر لب دریا خوش است. (اسلوب معادله دارد)
معادله‌ها: کمال احتیاج = دهان تشنه – خلق = لب دریا – استغنا = مردن
تنورلاله چنان برفروخت باد بهار / که غنچه غرق عرق گشت و گل به جوش آمد (اسلوب معادله ندارد)

تنور لاله چنان برفروخت باد بهار، / که غنچه غرق عرق گشت و گل به جوش آمد حافظ

پاسخ: اسلوب معادله در این بیت یافت نمی شود.

پشت گوژ آمد فلک در آفرینش تا کند / هر زمان پیشت زمین بوس از برای افتخار سعدی

پاسخ: اسلوب معادله در این بیت یافت نمی شود.

سرکشان را فکند تیغ مکافات ز پای / شعله را زود نشانند به خاکستر خویش حزین لاهیجی

پاسخ: سرکشان را تیغ مکافات از پای می‌افکند(همانطور که) شعله را زود به خاکستر خویش می‌نشانند (اسلوب معادله دارد.) 
معادله‌ها: سرکشان = شعله – از پای افکندن = به خاکستر خویش نشاندن
انسان های سرکش خیلی زود به مکافات عملشان می رسند، همان طور که شعله خیلی زود در خاکستر خودش فرو می ریزد و تمام می شود.

بی‌کمالی‌های انسان از سخن پیدا شود / پسته بی‌مغز چون لب واکند، رسوا شود صائب

پاسخ: بی‌کمالی‌های انسان با سخن گفتنش آشکار می‌شود (همانطور که) پسته بی‌مغز با لب واکردن رسوا می‌شود. (اسلوب معادله دارد)
معادله‌ها: انسان بی‌کمال = پسته بی‌مغز – سخن گفتن = لب واکردن – پیداشدن بی‌کمالی = رسوا شدن
شاعر در مصراع نخست بیان می کند که نقص انسان با سخن گفتن عیان می شود و در مصراع دوم با تمثیل رسوایی پسته بدون مغز به محض باز کردن دهان، همان مطلب را تاکید می کند.

آزاده را جفای فلک بیش می‌رسد / اول بلا به عاقبت‌اندیش می‌رسد امیری فیروزکوهی

پاسخ: جفای فلک بیشتر به آزاده می‌رسد (همانطور که) اولین رنج قسمت انسان عاقبت‌اندیش می‌شود.
معادله‌‌ها: آزاده = عاقبت اندیش – جفای فلک = بلا – بیش می‌رسد= اول می‌رسد.
ستم روزگار بیشتر به انسان های آزاده می رسد، همان طور که بلاها ابتدا بر سر انسان عاقبت اندیش فرو می ریزد.

ملامت از دل سعدی فرو نشوید عشق / سیاهی ا‌ز حبشی چون رود که خود رنگا‌ست سعدی

پاسخ: ملامت عشق را از دب سعدی فرونشوید (همانطور که) سیاهی از حبشی پاک‌شدنی نیست.
معادله‌ها: دل سعدی = حبشی – فروشستن = رود – عشق = سیاهی خودرنگ
ملامت دیگران باعث نمی شود سعدی از عشق دست بشوید و آنرا ترک کند، همان طور که سیاهی پوست حبشی هیچ گاه از او زدوده نمی شود، زیرا بخشی از وجود اوست (عاشقی و ملامت کشی نیز بخشی از وجود شاعر است و از او جدا نمی شود.)

۲- در بیت‌ها و عبار‌ت‌های زیر حس آمیزی را بیابید و توضیح دهید.

خداوند لباس هراس و گرسنگی را به آنها چشاند. (نحل / ۱۱۲)

پاسخ: لباس را باید پوشید نه چشید. لباس پوشیدنی است نه چشیدنی. حس لامسه با حس چشایی در آمیخته شده است.

نجوای نمناک علف‌ها را می‌شنوم. سهراب سپهری

پاسخ: نمناک بودن را نباید برای نجوا به کار برد.حس لامسه را با حس شنوایی درآمیخته است.

از این شعر تر شیرین ز شاهنشه عجب دارم / که سر تا پای حافظ را چرا در زر نمی‌گیرد؟ حافظ

پاسخ: شعر تر: در این ترکیب دو حس شنوایی و لامسه درآمیختند. در ترکیب شعر شیرین دو حس شنوایی و چشایی با هم درآمیختند.

ما گر چه مرد تلخ شنیدن نه‌ایم؛ لیک / تلخی که از زبان تو آید، شنیدنی است طالب آملی

پاسخ: تلخی را باید چشید نه شنید. در اینجا ترکیب دو حس چشایی و شنوایی حس آمیزی را حاصل کرده است.

بوی دهن تو از چمن می‌شنوم / رنگ تو ز لاله و سمن می‌شنوم مولوی

پاسخ: بو شنیدنی نیست همین طور رنگ، بو مربوط به بویایی است و رنگ مربوط به بینایی می‌باشد.

خط شکسته را هم محکم‌تر و بامزه‌تر از دیگران می‌نوشت. عبدالله مستوفی

پاسخ: خط را بامزه تر نوشتن حس آمیزی دارد مزه مربوط به حس چشایی است خط دیداری است.

۳- در کدام یک از بیت‌های زیر آرایه حسن تعلیل یافت می‌شود؟ توضیح دهید.

عجب نیست بر خاک اگر گل شکفت / که چندین گل‌اندام در خاک خفت سعدی

پاسخ: بیت حسن تعلیل دارد. شاعر برای شکفتن گل بر خاک دلیلی منطقی نیاورده است مصراع دوم یک دلیل ادعایی بیش نیست اما شنونده آن را می‌پذیرد.

اشک سحر زداید از لوح دل سیاهی / خرم کند چمن را باران صبحگاهی رهی معیری

پاسخ: بیت حسن تعلیل دارد. در این بیت شاعر دلیلی هنرمندانه و زیبا برای مصراع اول آورده است که دلیلی منطقی و عقلی نیست.

به یک کرشمه که در کار آسمان کردی / هنوز می‌پرد از شوق چشم کوکب‌ها صائب

پاسخ: بیت حسن تعلیل دارد. شاعر برای چشمک زدن ستارگان یک دلیل زیبای ادبی آورده است نه دلیل منطقی.

پهر مردم دون را کند خریداری / بخیل سوی متاعی رود که ارزان است ناظم هروی

پاسخ: این بیت دارای اسلوب معادله است. بین دو مصراع می‌توان مساوی گذاشت یا جای مصراع‌ها را تغییر داد.

خمیده پشت از آن گشتند پیران جها‌ن‌دیده / که اندر خاک می‌جویند ایام جوانی را نظامی

پاسخ: بیت حسن تعلیل دارد. شاعر برای خمیده پشت بودن پیران یک دلیل منطقی نیاورده است، بلکه در مصراع دوم یک دلیل ادعایی و غیر منطقی آورده است.

همچنین بخوانید: جواب خودارزیابی درس دهم علوم و فنون دوازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دوازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و سوالات دروس کتاب علوم و فنون ادبی ۳ دوازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات خودارزیابی درس 12 دوازدهم صفحه 116 و 117 کتاب علوم و فنون ادبی پایه دوازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💖