جواب درس پنجم جامعه شناسی یازدهم انسانی ❤️ باور‌ها و ارزش‌های بنیادین فرهنگ غرب

جواب درس پنجم جامعه شناسی یازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات گفت و گو کنید ، مقایسه کنید ، با هم تکمیل کنید ، مفاهیم اساسی و خلاصه کنید صفحه ۳۸ ، ۳۹ ، ۴۱ ، ۴۳ و ۴۴ درس ۵ پنجم «باور‌ها و ارزش‌های بنیادین فرهنگ غرب» کتاب جامعه شناسی ۲ پایه یازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

بعدی:

پاسخ سوال بخش سکولاریسم و رویکرد دنیوی صفحه ۳۸ درس ۵ جامعه شناسی یازدهم

سکولاریسم، پاسخ فرهنگ معاصر غرب به پرسش‌های هستی‌شناسانهٔ بشر است. به عبارت دیگر سکولاریسم، جهان‌بینی فرهنگ غرب یا تصور آن از جهان هستی است. دربارهٔ سکولاریسم چه می‌دانید؟

پاسخ: سکولاریسم به معنای جدایی نهادهای دینی از دولت و دیگر نهادهای اجتماعی است. این مفهوم در پاسخ به نیازهای بشر معاصر شکل گرفته و به دنبال ایجاد فضایی است که در آن دین و مذهب تأثیری بر سیاست و قوانین اجتماعی نداشته باشند. سکولاریسم به انسان‌ها اجازه می‌دهد تا بدون تأثیر از اعتقادات دینی، به مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بپردازند. این رویکرد به‌ویژه در جوامع غربی پس از رنسانس و انقلاب صنعتی رشد پیدا کرده و به‌عنوان یکی از ارکان تفکر مدرن و آزادی فردی مطرح شده است.

از دیدگاه هستی‌شناسانه، سکولاریسم به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد که جهان چگونه ساخته شده و انسان‌ها در آن چه نقشی دارند. این تفکر به جای اینکه به پاسخ‌های مذهبی متکی باشد، بر عقلانیت، علم و تجربه تأکید می‌کند. بنابراین، سکولاریسم به نوعی تلاش برای تفکیک دین از زندگی روزمره و تأسیس یک جامعه مبتنی بر اصول علمی و انسانی است.

جواب گفت و گو کنید صفحه ۳۹ درس ۵ جامعه شناسی یازدهم

پیش از این، رفتار دنیاگرایانی که در جهان معنوی و دینی زندگی می‌کنند و دین‌دارانی که در جهان سکولار زندگی می‌کنند با هم مقایسه شده است. با تأمل در این مقایسه، درباره نقش فرهنگ غالب در جهت‌گیری افراد گفت‌وگو کنید.

آیا عقاید و رفتارهای دینی، آثار دنیوی ندارند و آیا بیان آثار دنیوی آنها اشکالی دارد؟ در چه صورت پرداختن به آثار دنیوی عقاید و رفتارهای دینی مشکل‌ساز می‌شود؟

پاسخ: عقاید و رفتارهای دینی ، آثار دنیوی هم دارد. و بیان آنها هیچ اشکالی ندارد.
در صورتی که پرداختن به آنها فقط برای اهداف دنیوی باشد مشکل بوجود می آید.
در فرهنگ معنوی و دینی، معمولا پرداختن به آثار دنیوی، به عنوان یک مسیر و راه و وسیله ای است که در راستای اهداف عالیه معنوی است. و در صورتی که افرادی که فرهنگ غالب در جامعه آنها، فرهنگ دینی باشد، به آثار دنیوی بیشتر توجه داشته باشند، مجبور هستند رفتار دوگانه داشته باشند. و رفتارهای غیر دینی و دنیوی خود، توجیه دینی می دهند.

پاسخ سوال بخش اومانیسم و اصالت انسان دنیوی صفحه ۳۹ درس ۵ جامعه شناسی یازدهم

یکی از اساسی‌ترین پرسش‌های بشری، پرسش از چیستی و کیستی خود انسان است. نگاه فرهنگ غرب به انسان چگونه است؟ این نگاه چه تأثیری در هنر، ادبیات و حقوق انسان‌ها داشته است؟

پاسخ: نگاه فرهنگ غرب به انسان به‌طور کلی بر پایه فردگرایی و تأکید بر عقلانیت و آزادی‌های فردی استوار است. در این فرهنگ، انسان به‌عنوان موجودی مختار و دارای حقوق طبیعی شناخته می‌شود که می‌تواند تصمیمات خود را بر اساس عقل و تجربه بگیرد. این رویکرد به انسان به‌ویژه از دوره رنسانس و به دنبال آن، در دوره روشنگری شکل گرفت و تأثیر عمیقی بر جوامع غربی گذاشت.

این دیدگاه تأثیرات قابل‌توجهی در هنر، ادبیات و حقوق انسان‌ها داشته است. در هنر، فردیت و بیان شخصی هنرمند مورد تأکید قرار گرفت و آثار هنری به‌طور فزاینده‌ای بازتاب‌دهنده احساسات و تجربیات فردی شدند. در ادبیات، رمان‌ها و داستان‌ها به بررسی عواطف و درگیری‌های درونی شخصیت‌ها پرداخته و مفهوم وجود و هویت انسانی را مورد کاوش قرار دادند.

در زمینه حقوق انسان‌ها، فرهنگ غرب به تدوین و تصویب اسناد و قوانینی مانند اعلامیه حقوق بشر کمک کرد که حقوق طبیعی و بنیادین انسان‌ها را به رسمیت می‌شناسد. این رویکرد به تأسیس نظام‌های دموکراتیک و تأمین حقوق فردی در جوامع غربی منجر شد و باعث شد که انسان به‌عنوان محور اصلی توسعه اجتماعی و سیاسی تلقی شود. به‌طور کلی، نگاه فرهنگ غرب به انسان، پایه‌گذار تغییرات عمده‌ای در حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بوده است.

پاسخ مقایسه کنید صفحه ۴۱ درس پنجم جامعه شناسی یازدهم

تفاوت حقوق بشر را در دو فرهنگ دینی و سکولار بیان کنید.

پاسخ: ۱- بعد معنوی (خدامحوری، انسان محوری)؛ در نگاه اسلامی همه چیز بر محور خداوند و خالق هستی به عبارتی خدامحوری است، اما در تفکرات غربی بر عکس نگاه بر محوریت انسان (اومانیسم) است. از این‌رو، اعلامیه حقوق بشر نیز بر محوریت تفکرات غربی تدوین شده و همه چیز را حول محور انسان دیده است. در صورتی که به اعتقاد مسلمانان مذهب منشأ حقوق بشر است و حقوق انسان تنها زمانی می‌‌تواند به رسمیت شناخته شده و به اجرا درآید که ملهم از منبع الهی باشد. بر این مبنا، اصولاً نظام حقوق بشر در اسلام یک نظام حقوق دینی است.

۲- کرامت و حیثیت؛ کرامت و حیثیتی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر از آن یاد می‌شود، پشتوانه منطقی و فلسفی ندارد و مشخص نکرده است که چرا انسان دارای این وصف شده است، ولی در اعلامیه اسلامی، اساس این کرامت را مقام جانشینی خداوند «خلیفه الله» می‌داند که آفریدگار جهان به او اعطا کرده است و دیگر این که اعلامیه اسلامی به تربیت روحی و بالا بردن سطح اخلاق و معنویات و فضایل انسانی پرداخته که اعلامیه جهانی در مورد آن سکوت نموده است.

۳- آزادی؛ توجه به آزادی از نقاط افتراق دو اندیشه دینی و غربی بویژه در موضوع حقوق بشر است. در تفکر غربی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز بر آن تصریح دارد، توجه به آزادی و حقوق انسانی متناسب با گریز از اندیشه دینی صورت گرفته است و آزادی انسان را به‌صورت مطلق و یله و رها دیده است. در صورتی که در حقوق جهانی اسلام برخورداری از آزادی مشروط به عدم اخلال در انجام تکالیف فردی و اجتماعی ناشی از حقوق مردم جامعه می‌باشد.

۴- نادیده گرفته شدن برخی از حقوق انسانی در اعلامیه جهانی حقوق بشر؛ برخی از حقوق مربوط به حیات بشری که در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیامده، اما در اعلامیه اسلامی مورد توجه و تصریح قرار گرفته است. مثل ممنوعیت استعمارگری و حق مبارزه با آن یا حق مقابله با تجاوز به حیات انسان و نیز حق زندگی در محیط پاک و دور از مفاسد اخلاقی و داشتن امنیت دینی علاوه بر امنیت‌های مربوط به جان و خانواده و ناموس و نیز اشاره به لزوم حفظ حرمت انسان حتی پس از حیات او و محترم شمردن جنازه او. 

حل سوال بخش روشنگری و علوم جدید صفحه ۴۱ درس پنجم جامعه شناسی یازدهم

از روشنگری به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی معرفت شناختی فرهنگ معاصر غرب یاد شده است. منظور از روشنگری چیست؟ روشنگری چه تأثیری بر علم در جهان متجدد گذاشته است؟

پاسخ: روشنگری (روشنگری یا روشن‌گری) به دوره‌ای در تاریخ اروپا اشاره دارد که در قرن هجدهم میلادی رخ داد و با تأکید بر عقل، علم و تفکر انتقادی شناخته می‌شود. این جنبش به‌دنبال آزادسازی اندیشه از قید و بندهای مذهبی و سنتی بود و به انسان‌ها اجازه می‌داد تا با استفاده از عقل خود به درک بهتری از جهان پیرامون و جایگاه خود در آن برسند.

تأثیر روشنگری بر علم در جهان متجدد بسیار عمیق و گسترده بود:

1. تأکید بر عقلانیت: روشنگری باعث شد که علم به‌عنوان یک ابزار برای درک حقیقت و کشف قوانین طبیعت مورد توجه قرار گیرد. این تأکید بر عقلانیت منجر به شکل‌گیری روش‌های علمی و آزمایشگاهی شد.
2. سازمان‌دهی علم: این دوره به ایجاد نهادهای علمی و دانشگاه‌ها منجر شد که به‌عنوان مراکز تحقیق و آموزش عمل می‌کردند. همچنین تأسیس انجمن‌های علمی و انتشارات علمی در این زمان رونق گرفت.
3. تحول در علوم طبیعی: روشنگری به پیشرفت‌های قابل‌توجهی در علوم طبیعی مانند فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی انجامید. دانشمندانی چون نیوتن، لاوازیه و داروین تحت تأثیر این جنبش به کشفیات و نظریات مهمی دست یافتند.
4. توسعه علوم اجتماعی: علاوه بر علوم طبیعی، روشنگری به شکل‌گیری علوم اجتماعی نیز کمک کرد. اندیشمندان مانند هابس، لاک و روسو به بررسی مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی پرداخته و تأثیرات عمیقی بر نظریه‌های اجتماعی گذاشتند.

در کل، روشنگری به‌عنوان یک نقطه عطف در تاریخ علم به شمار می‌آید و زمینه‌ساز شکل‌گیری جهان متجدد و علمی امروز شد، به‌طوری‌که تأکید بر علم و عقل به‌عنوان پایه‌های توسعه انسانی و اجتماعی به‌وضوح در جامعه‌های امروزی قابل مشاهده است.

حل مقایسه کنید صفحه ۴۳ درس ۵ جامعه شناسی یازدهم

با توجه به آنچه گفته شد، ویژگی‌های روشنگری غرب و پیامدهای آن را در دوره‌های زمانی زیر مقایسه کنید.

روشنگری

دوره زمانی	ویژگی	پیامد
قرون هفدهم و هجدهم	عقل‌گرایی، نفی وحی	دئیسم
قرون نوزدهم	حس‌گرایی، نفی عقل و وحی	دانش ابزاری
پایان قرن بیستم	افول تجربه‌گرایی، نفی تجربه، نفی عقل و وحی	بحران معرفتی

پاسخ: این موارد صورت‌های مختلف روشنگری خاص در ۴۰۰ سال اخیر در غرب هستند.
– در قرن‌های هفدهم و هجدهم، رویکرد عقل‌گرایی منجر به ایجاد دئیسم یا دین بدون مذهب و شریعت شد، که در آن به خدا اعتقاد داشت ولی وحی الهی را مرجع علم نمی‌دانست و یافته‌های عقلی را علمی می‌دانست.
– در قرن‌های نوزدهم و بیستم، رویکرد حس‌گرایانه منجر به ایجاد نوعی علم تجربی و ابزاری سکولار شد که علاوه بر وحی، دین را نیز نفی می‌کرد و علوم تبدیل به دانش ابزاری در خدمت اهداف دنیوی انسان شده بودند و بنابراین توان داوری درباره آرمان‌های انسان را نداشتند.
– در پایان قرن بیستم، تجربه‌گرایی نیز افول کرد که بدین ترتیب معرفت از همه‌ ابزار شناختی خود (وحی، عقل و تجربه) محروم شد. بنابراین بحران معرفتی روی دارد.

جواب با هم تکمیل کنید صفحه ۴۳ درس پنجم جامعه شناسی یازدهم

عقاید و ارزش‌های بنیادین	فرهنگ معاصر غرب	فرهنگ توحیدی
هستی‌ شناختی	سکولاریسم (رویکرد دنیوی به هستی)	آبادی دنیا هدف مستقلی نیست، بلکه وسیله ای است که در خدمت اهداف معنوی قرار می گیرد.
انسان‌ شناختی	اومانیسم (اصالت انسان دنیوی)	انسان برترین آیت و نشانه خداوند و خلیفه او در زمین است.
معرفت‌ شناختی	روشنگری (کنار گذاشتن وحی و شهود در شناخت حقیقت)	روش های شناخت حقیقت عبارت اند از: عقل وحی و تجربه

جواب مفاهیم اساسی صفحه ۴۴ درس پنجم جامعه شناسی یازدهم

سکولاریسم، ….

پاسخ: عقاید و ارزش‌های بنیادین فرهنگ غرب، هستی‌ شناسی، انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی، سکولاریسم آشکار، سکولاریسم پنهان، روشنگری عام، روشنگری خاص، رویکرد عقل‌گرایانه، اومانیسم، دئیسم، رویکرد حس‌ گرایانه و علوم تجربی سکولار و …

پاسخ خلاصه کنید صفحه ۴۴ درس ۵ جامعه شناسی یازدهم

– سکولاریسم، پاسخ فرهنگ معاصر غرب به پرسش‌های هستی شناسانهٔ بشر است.

پاسخ: – سکولاریسم به دو نوع آشکار (انکار صریح ابعاد غیر مادی) و پنهان (قرار دادن بخش‌هایی از عقاید معنوی در خدمت نظام دنیوی) در غرب وجود دارد.
– روشنگری به دو معناست معنای عام آن در فرهنگ‌های دیگر به‌ جز غرب نیز دیده می‌شود.
– عقل و وحی دو روش شناخت حقیقت‌اند و در معنای خاص که مختص فرهنگ غرب است تنها شناخت حقایق از راه عقل مد نظر است و وحی کنار گذاشته می‌شود.
– روشنگری خاص در قرن ۱۷ و ۱۸ رویکرد عقل‌ گرایانه داشت و به دئیسم (دین بدون شریعت) منجر شد. در قرن ۱۹ و ۲۰ رویکرد حس ‌گرایانه داشت و به ایجاد علوم تجربی سکولار منجر شد و در پایان قرن ۲۰ با افول تجربه‌ گرایی دچار بحران معرفت‌شناسی شد.
– در فرهنگ اسلامی، انسان به‌عنوان برترین آیت و نشانهٔ خداوند سبحان و خلیفهٔ او روی زمین است.
– اومانیسم، مهم‌ترین ویژگی انسان شناختی فرهنگ معاصر غرب است.

جواب آنچه از این درس آموختیم صفحه ۴۴ درس ۵ جامعه شناسی یازدهم

پاسخ: در درس پنجم جامعه‌شناسی یازدهم، به بررسی ویژگی‌های فرهنگ معاصر غرب و تأثیرات آن بر شناخت انسان و جهان پرداخته شده است. در اینجا خلاصه‌ای از مفاهیم اصلی این درس را ارائه می‌دهیم:

تمثیل و فرهنگ: استفاده از تمثیل در علوم اجتماعی به شناخت بهتر پیچیدگی‌های زندگی فرهنگی و اجتماعی کمک می‌کند. عقاید و ارزش‌های بنیادین هر فرهنگ به‌عنوان روح و شالوده آن فرهنگ عمل می‌کنند.

عقاید و ارزش‌ها: این باورها و ارزش‌ها به پرسش‌های اساسی انسان پاسخ می‌دهند و عمق فرهنگی را شکل می‌دهند.

سکولاریسم: این رویکرد به معنای تمرکز بر امور دنیوی و نادیده گرفتن ابعاد معنوی است. سکولاریسم به دو دسته «آشکار» و «پنهان» تقسیم می‌شود که اولی به‌طور کامل ابعاد غیرمادی را انکار می‌کند و دومی آن‌ها را به خدمت اهداف دنیوی درمی‌آورد.

اومانیسم: این مفهوم به اصالت انسان دنیوی اشاره دارد و نتیجه منطقی سکولاریسم است. در این رویکرد، انسان به‌عنوان موجودی مستقل از خدا و صرفاً دنیوی در نظر گرفته می‌شود. این دیدگاه تأثیرات زیادی بر هنر، ادبیات و حقوق بشر داشته و موجب تغییرات در نگرش به حقوق انسانی شده است.

روشنگری: این دوره، مهم‌ترین ویژگی معرفت‌شناسی فرهنگ معاصر غرب است که بر عقل‌گرایی و تجربی‌گرایی تأکید دارد. روشنگری به کنار گذاشتن وحی و شهود در شناخت حقیقت منجر شده و نتایج آن در اشکال مختلفی ظاهر شده است، از جمله دئیسم و علم تجربی.

بحران معرفتی: در پایان قرن بیستم، غرب با بحران معرفتی روبرو شده و امکان تشخیص درست و غلط در باورها و هنجارها از بشر سلب شده است.

در نهایت، این درس به ما کمک می‌کند تا تفاوت‌های بنیادی بین فرهنگ غرب و فرهنگ توحیدی را درک کنیم و به تأثیرات این تفاوت‌ها در عرصه‌های مختلف زندگی انسانی توجه داشته باشیم.

قبلی: جواب درس چهارم جامعه شناسی یازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه یازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب جامعه شناسی یازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات درس ۵ پنجم کتاب جامعه شناسی پایه یازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 🌹