جواب فعالیت های درس چهارم تاریخ دوازدهم انسانی صفحه ۴۷ تا ۶۰

جواب فعالیت های درس 4 چهارم تاریخ دوازدهم انسانی : گام به گام درس یکم تاریخ ۳ ایران و جهان معاصر که شامل جواب های فعالیت های صفحه ۴۷، ۵۰، ۵۱، ۵۲، ۵۴ و ۵۸ و پرسش های نمونه صفحه ۶۰ درس ۴ اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی عصر قاجار از کتاب تاریخ دوازدهم رشته انسانی است. در ادامه در بخش آموزش و پرورش ماگرتا آماده کرده ایم.گ

بعدی: جواب فعالیت های درس پنجم تاریخ دوازدهم انسانی

جواب فعالیت ۱ صفحه ۴۷ درس ۴ تاریخ دوازدهم انسانی

بحث و گفت وگو

به چند گروه ۳ تا ۵ نفره تقسیم شوید و دربارۀ این موضوع که شناخت گروه‌های اجتماعی دورۀ قاجار از چه جهاتی در فهم تاریخی ما از این دوره اهمیت دارد، با یکدیگر بحث و گفت‌وگو کنید. سپس، نمایندۀ هر گروه جمع‌بندی نظرات گروه را در کلاس ارائه دهد.

پاسخ: با توجه به اهمیت شناخت گروه‌های اجتماعی دوره قاجار در فهم تاریخی ما از این دوره، گروه‌های ۳ تا ۵ نفره می‌توانند در مورد موارد زیر بحث و گفت‌وگو کنند:

1. نقش هر گروه اجتماعی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوره قاجار
2. میزان قدرت و نفوذ هر گروه در تصمیم‌گیری‌های حکومتی
3. تأثیر تعامل و رقابت میان گروه‌های اجتماعی بر روند تحولات
4. چگونگی انعکاس منافع و مطالبات هر گروه در سیاست‌های دولت قاجار
5. چالش‌ها و تنش‌های میان گروه‌های اجتماعی و پیامدهای آن
6. تفاوت‌ها و شباهت‌های گروه‌های اجتماعی در دوره‌های مختلف قاجار
7. تأثیر تحولات جهانی بر موقعیت و مطالبات گروه‌های اجتماعی

پس از بحث و تبادل نظر در گروه‌ها، نماینده هر گروه می‌تواند جمع‌بندی نظرات گروه را در کلاس ارائه دهد. این بحث‌ها می‌تواند به درک عمیق‌تر دانش‌آموزان از پیچیدگی‌های اجتماعی و سیاسی دوره قاجار کمک کند و آنان را در تحلیل علل و پیامدهای تحولات این دوره یاری رساند.

پاسخ دیگر: – میزان تأثیرگذاری این گروه‌ها در جامعهٔ ایران عصر قاجار
– شناخت روابط اجتماعی طبقات با یکدیگر
– فهم دورهٔ تاریخی انقلاب مشروطه
– نقش نیروهای خارجی در تحولات داخلی ایران

پاسخ فعالیت ۲ صفحه ۵۰ و ۵۱ درس ۴ تاریخ انسانی دوازدهم

بررسی شواهد و مدارک

متن‌های زیر را که هر دو دربارۀ اصفهان عصر قاجار است، بخوانید و ضمن مقایسۀ آنها با یکدیگر، به پرسش‌های مربوط به آنها پاسخ دهید.

متن ۱- «مشاهدۀ علامات یا ارقام تجارتی عدل‌های کالا… هر فرد انگلیسی را خشنود می‌سازد… منچستر پارچه‌های بازار اصفهان را تأمین می کند… عمده ترین تجارتخانه ها در اصفهان نام و نشان بیگانه دارند» (کرزن، ایران و قضیۀ ایران، ج ۲، صص ۵۱-۵۲).

متن ۲- جماعت چیت‌ساز؛ صنعتی بسیار بزرگ است. سابق خیلی جمعیت و رواج داشت. الان نسبت به پیش تخفیف کلی کرده … متاعشان باز به همۀ ولایات ایران می‌رود ولی قمُاش فرنگی خیلی بازارشان را شکسته، نصف از ایشان باقی نمانده است (تحویل‌دار اصفهانی، جغرافیای اصفهان …، ص ۹۴).

جماعت زری‌باف؛ سابق زری‌بافی شیوع داشت و زری از پارچه‌های مرغوب ایران بود و مخصوص به اصفهان، لباس رنگین و زرّین بزرگان و شاهزادگان و خَلعت سنگین سلاطین می‌شد … حالا این صنف و این صنعت شکسته و منسوخ شده است، اکنون صانعش حقیر و متاعش قلیل است (همان، ص ۹۷)

جماعت نسّاج؛ سابق که پارچه‌های فرنگی شایع نبود، از اعلی و ادنیٰ حتی ارکان دولت و بعضی از شاهزادگان عِظام قَدَک پوش بودند. بدین جهت قدک‌های بسیار ممتاز خوب از هشت چله الی سی چله در اصفهان می‌بافتند… رنگ‌های پختۀ صباغی اصفهان را هم که بر آن می‌افزودند، نزاکتی پیدا می‌نمود… چندین سال است پارچه‌های زرد و سرخِ باطن سستِ فرنگستان رواج گرفته، هر دفعه اَقِمشۀ ایشان طرح تازه بوده و هر کدام به نظرها تازگی داشته، مردم ایران جسم و جان خود را رها کردند و دنبال رنگ و بوی دیگران بالا رفتند و در واقع در این مرحله به ضررها رسیدند (همان، ص ۱۰۰-۱۰۱).

جماعت تفنگ ساز؛ بازار بزرگ مخصوص در اصفهان دارند. عهد خاقان مغفور، استاد حسین نامی پیدا شد، تفنگ‌های مخصوص کارخانۀ او معروف است. بهتر از استادان مشهور روسی قدیمی‌شد … شاگردانی داشت که بعد از او خوب کار می‌کردند. باز هم استادان دیگر اصفهان متعدد بودند و هستند؛ این سنوات غالب اینها در کارخانه‌های طهران از بیکاری مرمت کاری می‌کنند (همان، ص ۱۰۸).

۱- برداشت شما از متن ۱ چیست؟ چه چیزی سبب خشنودی این انگلیسی شده است؟

پاسخ: نفوذ و حضور گستردهٔ شرکت‌های اقتصادی انگلیسی و کالاهایشان در بازارهای ایران و ورشکستگی صنایع به خصوص صنایع دستی در ایران و بیکار شدن کارگران ایرانی.

۲- با بررسی دو متن، علت انحطاط و رکورد صنایع دستی ایران در دورۀ قاجار را تحلیل و ارزیابی کنید.

پاسخ: درپی امتیازات و قراردادهای اقتصادی با اروپاییان، سیل کالاهای اروپایی به بازار ایران سرازیر شد و به دلیل تنوع و نه کیفیت مورد استقبال مردم قرار گرفت. اقتصاد سنتی و بازاری ایران در مقابل کالاهای اروپایی عقب نشینی کرد. دولت هم در این خصوص از اقتصاد داخلی حمایت چندانی انجام نداد.

پاسخ دیگر: با امتیازات و قراردادهای اقتصادی که با اروپاییان منعقد شد، سیل کالاهای اروپایی به بازار ایران سرازیر گردید. این کالاها به دلیل تنوع خود، هرچند نه به خاطر کیفیت، مورد استقبال مردم قرار گرفتند. اقتصاد سنتی و بازاری ایران در برابر این کالاها عقب نشینی کرد و دولت نیز حمایت چندانی از اقتصاد داخلی به عمل نیاورد.

جواب فعالیت ۳ صفحه ۵۱ درس چهارم تاریخ دوازدهم انسانی

بحث و گفت‌وگو

به نظر شما، افزایش تولید در برخی از شاخه‌های کشاورزی و بی‌توجهی به تولید کافی غلات چه نتایجی می‌توانست داشته باشد؟

آیا میان افزایش تولید برخی محصولات کشاورزی با قحطی‌های پیاپی و کمبود مواد غذایی به ویژه نان در دورۀ قاجار ارتباطی وجود دارد؟ در این باره بحث و استدلال کنید.

پاسخ: بله. به دلیل تجاری شدن کشاورزی، به تولید محصولاتی توجه شد که سودآوری برای بازرگانان داشته باشد. این مسئله کشاورزی را از تولید محصولات غذایی اساسی و روزمرهٔ مورد نیاز مردم مانند گندم دور کرد. در نتیجه به تدریج کمبود آذوقه و قحطی در اجتماع شیوع یافت.

پاسخ فعالیت ۴ صفحه ۵۲ درس چهارم تاریخ دوازدهم انسانی

بررسی شواهد و مدارک

متن زیر را بخوانید و به پرسش‌های مربوط به آن پاسخ دهید.

«در هر جایی که زراعت این نبات [سیب‌زمینی] معمول و متداول شد، بلای قحط و مَجاعه آنجا راه ندارد و هیچ یک از حبوبات جای گندم را نمی‌گیرد. گیاه سیب‌زمینی که قوتش جزئی کمتر از گندم است. پس هرگاه در تمام نقاط ایران زراعتش را چنانچه شایسته است معمول و مُجری دارند، فواید عمده‌ای عاید زارعین و ملاکین خواهد شد» (روزنامۀ فلاحت مظفری، نمرۀ 8، سنبله 2 یونت 3 ئیل 41341 قمری (ص ۱۰۹).

۱- به نظر شما مطالعه دربارۀ غذاها چه نقشی در فهم تاریخ اجتماعی یک دوره می‌تواند داشته باشد؟

پاسخ: درک سطح زندگی مردم و توان مالی و قدرت خرید آنان، نگرش آنها نسبت به مسئله تغذیه، مناسبات اقتصادی میان مردم و نقش نیروهای تولید کننده، نوع نگاه دولت و حکام به مسائل کشاورزی و تجارت

پاسخ دیگر: نقش مطالعه درباره غذاها در فهم تاریخ اجتماعی: مطالعه غذاها می‌تواند نقش مهمی در درک تاریخ اجتماعی یک دوره ایفا کند. غذاها نه تنها نیازهای اساسی انسان‌ها را تأمین می‌کنند، بلکه می‌توانند نمادی از فرهنگ، اقتصاد و روابط اجتماعی یک جامعه باشند. بررسی نوع غذاها، روش‌های تهیه و مصرف آن‌ها می‌تواند اطلاعاتی درباره وضعیت اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی یک دوره تاریخی ارائه دهد. به عنوان مثال، در دوره قاجار، توجه به تولید محصولات غذایی مانند سیب‌زمینی و تأثیر آن بر امنیت غذایی و قحطی‌های پیاپی نشان‌دهنده‌ی ارتباط عمیق بین کشاورزی و وضعیت اجتماعی مردم است.

۲- با مطالعۀ متن، برداشت خود را با دیگر دوستانتان در میان بگذارید و دربارۀ نظرات خود بحث و گفت‌وگو کنید.

پاسخ: توجه به تنوع محصولات و نیازهای غذایی مردم و ترس از کمبود آذوقه در بین مردم و … .

پاسخ دیگر: با مطالعه متن، می‌توان به این نتیجه رسید که افزایش تولید محصولات کشاورزی، به ویژه سیب‌زمینی، می‌تواند به کاهش قحطی و تأمین نیازهای غذایی جامعه کمک کند. این موضوع می‌تواند به بحث‌هایی درباره اهمیت تنوع در تولیدات کشاورزی و تأثیر آن بر امنیت غذایی و رفاه اجتماعی منجر شود. همچنین، می‌توان به این نکته اشاره کرد که بی‌توجهی به تولید غلات و تمرکز بر محصولات دیگر می‌تواند به کمبود مواد غذایی و قحطی‌های مکرر منجر شود. این مباحث می‌تواند به تبادل نظر درباره چالش‌های کشاورزی و امنیت غذایی در دوره‌های مختلف تاریخی کمک کند.

جواب فعالیت ۵ صفحه ۵۴ درس ۴ تاریخ دوازدهم انسانی

فکر کنیم و پاسخ دهیم

به نظر شما چرا امیرکبیر دستور داد، استادان و معلمان مدرسۀ دارالفنون از کشورهایی غیر از روسیه و انگلستان (مانند فرانسه و اتریش) استخدام شوند؟

پاسخ:با توجه به پیشینهٔ استعماری کشورهای روسیه و انگلیس و اهداف جاه‌طلبانهٔ آنان نسبت به ایران، امیرکبیر هرگز به عملکرد آنان اعتماد نداشت و مایل نبود اتباع این کشور را در دارالفنون به کار گیرد تا این مؤسسهٔ آموزشی را به عنوان پایگاهی برای نفوذ فرهنگی و مطامع سیاسی خود درآوردند.

پاسخ دیگر: امیرکبیر دستور داد که استادان و معلمان مدرسه دارالفنون از کشورهای غیر از روسیه و انگلستان، مانند فرانسه و اتریش، استخدام شوند به چند دلیل:

عدم وابستگی به قدرت‌های استعماری: امیرکبیر می‌خواست از نفوذ قدرت‌های استعماری مانند روسیه و انگلستان جلوگیری کند و به دنبال استخدام معلمان از کشورهایی بود که منافع سیاسی در ایران نداشتند.

کیفیت آموزشی: کشورهای فرانسه و اتریش در آن زمان به خاطر پیشرفت‌های علمی و نظام آموزشی خود شناخته شده بودند و استخدام معلمان از این کشورها می‌توانست به ارتقای کیفیت آموزش در دارالفنون کمک کند.

تنوع در آموزش: استخدام معلمان از کشورهای مختلف می‌توانست به تنوع در روش‌های آموزشی و محتوای درسی کمک کند و دانش‌آموزان را با دیدگاه‌ها و تجربیات متفاوت آشنا سازد.

این تصمیم نشان‌دهنده دوراندیشی امیرکبیر در ایجاد یک نظام آموزشی مدرن و مستقل بود که می‌توانست به پیشرفت ایران کمک کند.

جواب فعالیت ۶ صفحه ۵۸ درس چهارم تاریخ انسانی دوازدهم

بررسی شواهد و مدارک

متن زیر را بخوانید و به پرسش‌های مربوط به آن پاسخ دهید.

«زمانی که به تأدیب جهال و رفع اغتشاش ولایت، مرکب همایون شاهنشاه (محمدشاه)… با چهل عرّاده توپ و چهل هزار قشون … تشریف فرمای اصفهان گردید … معبرها و قراول خانه‌های شهر جمیعاً چاتمه سرباز مستحفظ، از خان‌ها تفنگ می‌خواستند و از اعیان و ملاها مقصر، از ساکنین بلده و دهات سیورسات، از مالکین و عمال شهر و بلوکات هشتاد هزار تومان بقایای لاوصول سنوات و زارعین مستأصل، سلطان زمان در غضب، … توپچیان و سربازان قیامت به پا کردند. میرغصبان خون اشرار ریخته … آحاد ناس به ذکر «وانفسا» گرفتار، فردی از افراد را یارای گفتار نبود. عاقبت تدبیر شفاعت به دست تقلید این جماعت بود که روزی جهت تفریح شاهنشاه مبرور بقال‌بازی و اسباب خوانچه به حضور مبارک بردند … بی‌عدالتی‌های … مستحفظین و محصلین و مستوفیان و مباشران تمام ظاهر کردند، همان روز از خاصیت این حکمت عملی، موکلین ممنوع، متهمین معاف، بقایا بخشیده شدند.» (تحویلدار اصفهانی، جغرافیای اصفهان، ص ۸۷).

۱- برداشت آزاد شما از متن چیست؟

پاسخ: نبود آزادی‌های سیاسی و قانونی برای مردم و در عوض وجود اختیارات و آزادی و خودسری‌های مأموران و نمایندگان دولت در ظلم و ستم نسبت به مردم و دفع خشونت آمیز اعتراضات مردم. این نشان از بی‌عدالتی و تبعیض اجتماعی در جامعه دارد و هیچ مرجع قانونی مستقلی برای رسیدگی به اعتراضات وجود نداشت.

پاسخ دیگر:  متن به توصیف وضعیت ناامنی و اغتشاش در اصفهان در زمان محمدشاه قاجار می‌پردازد. در این دوران، با ورود نیروهای نظامی و توپ به اصفهان، تلاش می‌شد تا نظم برقرار شود. نویسنده به بی‌عدالتی‌های مستحفظین و مأموران حکومتی اشاره می‌کند که با سرکوب و فشار به مردم، به جای تأمین امنیت، موجب نارضایتی و ترس در جامعه شدند. در نهایت، این وضعیت نشان‌دهنده‌ی ضعف حکومت در تأمین عدالت و آرامش برای مردم است.

۲- هنرمندان پیام مظلومان و ستم مأموران حکومت را چگونه به گوش محمدشاه رساندند؟

پاسخ: در روز شادی و تفریح شاه در قالب نمایش و بازی پیام خود را به گوش شاه رساندند.

پاسخ دیگر: هنرمندان با استفاده از هنرهای خود، مانند نمایش و موسیقی، پیام مظلومان و ستم مأموران حکومت را به گوش محمدشاه رساندند. آن‌ها می‌توانستند از طریق آثار هنری خود، نارضایتی مردم را به تصویر بکشند و توجه شاه را به مشکلات اجتماعی جلب کنند. این نوع بیان هنری می‌توانست به عنوان ابزاری برای انتقاد از بی‌عدالتی‌ها و جلب توجه به وضعیت نامناسب مردم عمل کند.

جواب پرسش های نمونه صفحه ۶۰ درس ۴ تاریخ دوازدهم انسانی

۱- وضعیت تجارت خارجی ایران را در دورۀ قاجار چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پاسخ: از یک سو نفوذ اقتصاد سرمایه‌داری و بازرگانی کشورهای اروپایی و روسیه باعث رکود و ضعف اقتصاد داخلی ایران شده بود و بسیاری از صنایع داخلی را به ورشکستگی کشانده بود مانند صنایع نساجی و صنایع دستی و از طرف دیگر باعث شکوفایی بخشی از تجارت داخلی گردید که جنبهٔ تجاری جهانی داشت مانند پنبه و یا صنعت فرش و … .

پاسخ دیگر: وضعیت تجارت خارجی ایران در دوره قاجار به طور کلی تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار داشت. در این دوره، تجارت خارجی به سرعت رشد کرد و حجم تجارت بین سال‌های ۱۱۷۸ تا ۱۲۹۲ به طور قابل توجهی افزایش یافت. با این حال، این رشد بیشتر به نفع قدرت‌های خارجی بود و ایران به شدت وابسته به واردات کالاهای خارجی شد. همچنین، سیاست‌های اقتصادی نادرست و قراردادهای ناعادلانه با کشورهای خارجی، مانند انگلیس و روسیه، منجر به از دست رفتن منابع و امتیازات اقتصادی ایران شد. در نتیجه، اگرچه تجارت خارجی افزایش یافت، اما این افزایش به نفع توسعه اقتصادی ایران نبود و به وابستگی بیشتر کشور به قدرت‌های خارجی انجامید.

۲- نظام تولید در دورۀ قاجار بر چه محورهایی استوار بود؟

پاسخ: ۱- شیوهٔ تولید سهم‌بری دهقانی روستاییان بی‌زمین اغلب با کار بروی اراضی مالکان گاه تا یک سوم محصول را به عنوان بهرهٔ مالکانه تحویل ارباب می‌دادند. بخشی نیز به عنوان مالیات به دولت پرداخته و بخشی نیز سهم خودشان می‌شد.
۲- شیوهٔ تولید خرده کالایی دولتی و خصوصی (اقتصاد شهری)، کارگران و اصناف و تولیدکنندگان شهری در کارگاه‌ها و مراکز تولید شهری.
۳- شیوهٔ تولید شبانکارگی (شبانی) یا ایلیاتی (ایلات و کوچ‌نشینان) نظیر تولید، گوشت، پوست، پشم، گلیم، فرش ایلاتی، لبنیات و … .

پاسخ دیگر: نظام تولید در دوره قاجار عمدتاً بر پایه کشاورزی و دامداری استوار بود، به‌طوری که کشاورزی به عنوان محور اصلی اقتصاد کشور و تأمین معیشت مردم محسوب می‌شد. در این دوره، تولیدات کشاورزی مانند غلات، میوه‌ها و محصولات باغی اهمیت ویژه‌ای داشتند و همچنین صنایع دستی به عنوان منبع درآمد و اشتغال برای بسیاری از مردم مطرح بودند.

۳- تأثیر عناصر فرنگی را بر معماری عصر قاجار چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پاسخ: ورود عناصر فرنگی باعث شد تا معماری ایرانی از حالت سنتی به درآید و با معماری جدید ترکیب و تلفیق شود بنابراین ما در دورهٔ قاجار ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی داریم که در بناها به کار رفت و با عنوان بناهای «کارت پستالی» معروف شد. مانند کاخ شمس‌العماره واقع در مجموعهٔ کاخ گلستان. همچنین بسیاری از بناهای این دوره به سبک معماری اروپایی ساخته شد. مانند: پست‌خانه، تلگراف‌خانه، تلفن‌خانه و بانک‌ها، دفاتر روزنامه‌ها، تماشا خانه‌ها … .

پاسخ دیگر: عناصر فرنگی تأثیر زیادی بر معماری عصر قاجار داشتند، به‌طوری که معماران ایرانی با الهام از سبک‌های اروپایی، بناهایی با ترکیب ویژگی‌های سنتی و مدرن طراحی کردند. این تأثیرات به‌ویژه در استفاده از تزئینات، نمای ساختمان‌ها و طراحی فضاهای داخلی مشهود بود و نشان‌دهنده‌ی تلاش برای به‌روز کردن معماری ایران در برابر تحولات جهانی بود.

۴- هنر نگارگری در عصر قاجاریه چه وضعیتی داشت؟

پاسخ: سنت نگارگری ایرانی در دورهٔ قاجار تحت تأثیر هنر نقاشی مدرن اروپایی قرار گرفت و سبک نوینی در نقاشی به وجود آمد و هنرمنذان و نقاشان بزرگی مانند کمال‌الملک پا به عرصه نهادند. اما بسیاری از هنرمندان سعی می‌نمودند همچنان سبک سنتی نگارگری ایرانی را حفظ کنند.

پاسخ دیگر: هنر نگارگری در عصر قاجاریه به شکوفایی رسید و هنرمندان این دوره با استفاده از تکنیک‌های جدید و مضامین متنوع، آثار زیبایی خلق کردند. این هنر نه تنها به عنوان یک شکل از بیان هنری، بلکه به عنوان ابزاری برای ثبت وقایع تاریخی و فرهنگی نیز مورد توجه قرار گرفت و بسیاری از آثار نگارگری به تزیین کتاب‌ها و اسناد رسمی اختصاص یافت.

۵- علل رشد و ترقی صنعت فرش را در دورۀ قاجار بررسی کنید.

پاسخ: – ارزانی نیروی کار
– طرح و نقش‌های زیبا و متنوع
– هنرمندی و ظرافت بافندگان ایرانی
– تقاضای بازار جهانی
– سرمایه‌گذاری خارجی در تولید و تجارت.

پاسخ دیگر: رشد و ترقی صنعت فرش در دوره قاجار به چند عامل بستگی داشت، از جمله افزایش تقاضا برای فرش‌های ایرانی در بازارهای داخلی و خارجی، حمایت دولت از تولیدکنندگان و بافندگان، و همچنین بهبود تکنیک‌های بافت و طراحی. این عوامل باعث شدند که فرش‌های ایرانی به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و هنری کشور شناخته شوند و بازارهای صادراتی خوبی را به خود اختصاص دهند.

قبلی: جواب فعالیت های درس سوم تاریخ دوازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموزان عزیز و کوشا می توانید برای دسترسی سریع تر و بهتر به مطالب کمک درسی کتاب تاریخ دوازدهم انسانی، کلمه و عبارت « ماگرتا » را به همراه مطلب مورد نظر خود جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله پاسخ فعالیت های درس چهارم تاریخ دوازدهم انسانی متوسطه دوم ، برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد و توانسته باشید تا از آن استفاده و بهره برده باشید. همچنین اگر سوالی در رابطه با جواب فعالیت ها و پرسش های نمونه درس 4 تاریخ انسانی دوازدهم دارید آن را از قسمت دیدگاه بپرسید.