جواب خودارزیابی درس هشتم علوم و فنون دوازدهم انسانی ☄️ صفحه ۸۶ و ۸۷
پاسخ و حل سوال های خودارزیابی صفحه 86 و 87 درس 8 هشت کتاب علوم و فنون ادبی 3 پایه دوازدهم انسانی
جواب خودارزیابی درس هشتم علوم و فنون ادبی دوازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات خودارزیابی صفحه ۸۶ و ۸۷ درس ۸ هشتم «اختیارات شاعری (۲): وزنی» کتاب علوم و فنون ادبی ۳ پایه دوازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.
پاسخ سوالات درس بعدی: جواب خودارزیابی درس نهم علوم و فنون دوازدهم انسانی
و
جواب کارگاه تحلیل فصل سوم علوم و فنون دوازدهم انسانی
جواب خودارزیابی صفحه ۸۶ و ۸۷ درس ۸ هشتم علوم و فنون ادبی دوازدهم
۱- تفاوت اختیارات زبانی و اختیارات وزنی چیست؟
پاسخ: اختیارات زبانی موجب تغییر در وزن نمی شود، اما اختیار وزنی امکان تغییراتی کوچک در وزن را فراهم می کند. اختیار زبانی قابلیت هایی در تلفظ برای شاعر فراه می سازد، در حالیکه اختیار وزنی به وزن و آهنگ و ترکیب پایه های آوایی شعر مربوط می شود.
پاسخ دیگر: اختیار زبانی، قابلیت‌ها و تسهیلاتی در تلفّظ برای شاعر فراهم می‌سازد تا به ضرورت وزن از آن استفاده کند؛ بی‌آنکه موجب تغییر در وزن شود؛ امّا اختیار وزنی امکان تغییراتی کوچک در وزن است؛ تغییراتی که گوش فارسی‌زبانان آنها را عیب نمی‌شمارد.
۲- کلمات «که» (U) و «کشت» (= -U) در کجای مصراع با کلمه «کش» (-) برابر است؟ این اختیار از کدام نوع است؟
پاسخ: در پایان هجا، هجای پایانی مصراع‌ها (چه کوتاه باشد، چه کشیده) همواره بلند به حساب می‌آید و با علامت (ــ) نشان داده می‌شود. اختیار وزنی است.
پاسخ دیگر: در هجای آخر هر مصراع و در پایان نیم مصراع اوزان دولختی از نوع دوری. این اختیار، وزنی و نام آن، بلند تلفظ کردن هجای پایانی است.
۳- پس از تقطیع هجایی ابیات زیر، اختیارات وزنی را تعیین کنید:
الف) دست در دامن مولا زد در / که علی بگذر و از ما مگذر شهریار
| دس ت در دا – – U – | مَ نِ مو لا – – U U | زد در – (UU) – |
| کِ عَ لی بگ — UU | ذَ رُ از ما — UU | م گ ذر – (UU) – |
| فاعلاتن / فعلاتن | فعلاتن | فعلن |
ادامه پاسخ: آوردن فاعلاتن به جای فعلاتن
ابدال در هجای ماقبل آخر
ب) تو با خدای خود انداز کار و دل خوش دار / که رحم اگر نکند مدّعی خدا بکند حافظ
| تُ با خُ دا – U – U | یِ خُ دن دا U U – – | ز کا رُ دل – U – U | خُش دار – (UU) – |
| کِ رح مَ گر – U – U | نَ کُ ند مد – – U U | دَ عی خُ دا – U – U | بِ کُ ند – U U |
| مفاعلن | فعلاتن | مفاعلن | فعلن |
ادامه پاسخ: ابدال در رکن پایانی مصرع اول
پ) کیست که پیغام من به شهر شروان برد / یک سخن از من بدان مرد سخندان برد جمال‌الدّین عبدالرزّاق
| کی ست کِ پی – U U – | غا م من – U – | بِ شه رِ شر U – U – | وان بَ رد – U – |
| یک سُ خِ نز – U U – | من بِ دان – U – | مر د سُ خن – U U – | دان بَ رد U – U – |
| مفتعلن | فاعلن | مفتعلن | فاعلن |
ادامه پاسخ: در هجاهای ۸ و ۹ اختیار وزنی قلب
ت) یار با ماست چه حاجت که زیادت طلبیم / دولت صحبت آن مونس جان ما را بس حافظ
| یا ر با ما – – U – | ست چِ حا جت – – UU | کِ زِ یا دت – – UU | ط لَ بیم U -UU |
| دو لَ تِ صح – (U) – U – | بَ تِ آن مو — UU | نِ سِ جان ما — UU | را بس – (UU) – |
| فاعِلاتُن (فَعِلاتُن) | فعلاتن | فعلاتن | فعلن |
ادامه پاسخ: فعلاتن: در رکن اول مصراع اول آوردن فاعلاتن به جای فعلاتن
در رکن پایانی مصرع دوم اختیار ابدال صورت گرفته است
ث) خارکشْ پیری با دلق درشت / پشته خار همی برد به پشت جامی
| خا ر کِش پی – – U – | ری با دَل – (UU) – – | قِ دُ رُشت U – UU |
| پُش تِ ی خا – – U – | رهَ می بُر – – UU | د بِ پُشت U – UU |
| فعلاتن | فعلاتن | فعلن |
ادامه پاسخ: اختیار وزنی در پایه آوایی نخست مصراع اول و دوم به جای فعلاتن، فاعلاتن آورده است.
ج) با که گویم به جهان، محرم کو؟ / چه خبر گویم با بی خبران؟ مولوی
| با کِه گو یم – – UU | بِ جِ هان مح – – UU | رَم کو – (UU) – |
| چِ خَ بر گو – – UU | یم با بی – (UU) – – | خَ بَ ران – UU |
| فعلاتن | فعلاتن | فعلن |
ادامه پاسخ: اختیار ابدال در رکن پایانی مصرع اول و هجای پنجم مصرع دوم
چ) به وفای دل من ناله برآرید چنانک / چنبر این فلک شعوذه‌گر بگشایید خاقانی
| بِ وَ فا یِ – – UU | دِ لِ من نا – – UU | لِ بَ را ری – – UU | د چُ نانک – UU U |
| چن بَ رِ این – – U – | فَ لَ کِ شع – – UU | وَ زِ گر بگ – – UU | شا یید – (UU) U – |
| فعلاتن/ فاعلاتن | فعلاتن | فعلاتن | فعلن |
ادامه پاسخ: در رکن اول مصرع دوم آوردن فاعلاتن به جای فعلاتن
اختیار وزنی ابدال درهجای اول رکن پایانی مصرع دوم
اختیار زبانی بلند تلفظ شدن مصوت کوتاه در هجای چهارم مصرع اول
۴- وزن ابیات زیر را بیابید و اگر اختیارات شاعری در آنها وجود دارد، مشخص نمایید.
الف) دیگر دلم هوای سرودن نمی‌کند / تنها بهانه دل ما در گلو شکست قیصر امین‌پور
| دی گر د – – U | لم هَ وا یِ – U – U | سُ رو دن نِ U – – U | می ک ند – U – |
| تن ها بَ – – U | ها نِ یِ د – U – U | لِ ما در گَ U – – U | لو شِ کست – U – U |
| مفعول | فاعلاتُ | مفاعیلُ | فاعلن |
ادامه پاسخ: اختیار زبانی بلند بودن هجای کشیده در پایان مصرع دوم
اختیار زبانی تغییر کمیت مصوت بلند تلفظ کردن هجای کوتاه
ب) من به زبان اشک خود می‌دهمت سلام و تو / بر سر آتش دلم همچو زبانه می‌روی شفیعی کدکنی
| من بِ زَ با – U U – | نِ اش کِ خد – U – U | می دَ ه مت – U U – | سَ لا مُ تُ – U U – U |
| برسَ رِ آ – U U – | برسَ رِ آ – U – U | هم چُ زَ با – U U – | نِ می رَ وی – U – U |
| مفتعلن | مفاعلن | مفتعلن | مفاعلن |
ادامه پاسخ: اختیار بلند بودن هجای کوتاه پایان مصرع در پایان مصرع اول
پ) دلم شکسته‌تر از شیشه‌های شهر شماست / شکسته باد کسی کاین چنینمان می‌خواست سهیل محمودی
| دِ لم شِ کس U – U – | تِ تَ رز شی U U – – | شِ ها یِ شه U – U – | رِ ش ماست UU – U |
| شِ کس تِ با U – U – | شِ کس تِ با U U – – | چُ نی نِ مان U – U – | می خاست – (UU) – U |
| مفاعلن | فعلاتن | مفاعلن | فعلن |
ادامه پاسخ: اختیار ابدال در هجای اول رکن آخر مصرع دوم
ت) من ندانم به نگاه تو چه رازی است نهان / که من آن راز توان دیدن و گفتن نتوان رعدی آذرخشی
| من نَ دا نم – – U – | بِ نِ گا ه – – UU | تُ چِ را زی – – UU | ست نَ هان – UU |
| کِ مَ نان را – – UU | ز تَ وان دی – – UU | دَ نُ گف تن – – UU | نَ تَ وان – UU |
| فاعلاتن / فعلاتن | فعلاتن | فعلاتن | فعلن |
ادامه پاسخ: در رکن اول مصرع اول آوردن فاعلاتن به جای فعلاتن
آخرین هجای رکن دوم در مصراع اول تغییر کمیت مصو‌ت‌ها، تبدیل مصوت کوتاه به بلند
پاسخ سوالات درس قبلی: جواب کارگاه تحلیل فصل دوم علوم و فنون دوازدهم انسانی
توجه: شما دانش آموز پایه دوازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و سوالات دروس کتاب علوم و فنون ادبی ۳ دوازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.
✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات خودارزیابی درس 8 هشتم صفحه 86 و 87 کتاب علوم و فنون ادبی پایه دوازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 🌹
سوال دو اختیار وزنی هست نه زبانی
بیت : خارکش پیری با دلق درشت/پشته خار همی برد به پشت ،من رو درگیر کرده
وقتی اومدم وزنشو پیدا کنم نتونستم اومدم ببینم که تو اینترنت چی زده و دیدم اصلا نمیفهمم
سوالم اینه که چرا توی هجا ی دوم با اینکه هجا کوتاه هست زده شده هجا بلند ؟؟؟؟
همه سایتا هم زده اینجوری
میشه توضیح بدین؟؟
مفید بود
چرا بلند بودن هجای پایان مصراع رو جزو اختیارات زبانی قرار دادید مگ جزو اختیارات وزنی نیست؟
لطفا اگه اشتباهی شده تصحیح بشه که دچار اشتباه نشن بقیه….ممنون