جواب خودارزیابی درس دوم علوم و فنون دوازدهم انسانی ♨️ صفحه ۲۶ تا ۲۸

جواب خودارزیابی درس دوم علوم و فنون ادبی دوازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات خودارزیابی صفحه ۲۶ ،‌ ۲۷ و ۲۸ درس ۲ دوم «پایه‌های آوایی ناهمسان» کتاب علوم و فنون ادبی ۳ پایه دوازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

پاسخ سوالات درس بعدی: جواب خودارزیابی درس سوم علوم و فنون دوازدهم انسانی
و
جواب کارگاه تحلیل فصل اول علوم و فنون دوازدهم انسانی

جواب خودارزیابی صفحه ۲۶ ،‌ ۲۷ و ۲۸ درس ۲ دوم علوم و فنون ادبی دوازدهم

۱- با خوانش درست بیت‌ها و درک پایه‌های آوایی هر بیت، مشخّص کنید که وزن کدام بیت همسان و کدام بیت ناهمسان است.

الف) آب زنید راه را هین که نگار می‌رسد / مژده دهید باغ را بوی بهار می‌رسد _مولوی

پایه‌های آوایی	آ ب زَ نی	د را ه را	هین کِ نِ گا	ر می رِ سد
پایه‌های آوایی	مژ د دَ هی	د  یا  ر  را	بو یِ بَ ها	ر می ر سد
وزن	مفتعلن	مفاعلن	مفتعلن	مفاعلن

ادامه پاسخ: همسان دو لختی است.

ب) دلم سر به هامون رها می‌پسندد / سرم بالش از صخره‌ها می‌پسندد _شهریار

پایه‌های آوایی	دِ لم سر	بِ ها مون	رَ ها می	پَ سن دد
پایه‌های آوایی	سَ رم با	لِ شز صخ	رِ ها می	پَ سن دد
وزن	فعولن	فعولن	فعولن	فعولن

ادامه پاسخ: همسان یک لختی است.

پ) باز این چه شورش است که در خلق عالم است؟ / باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟ _{محتشم کاشانی}

پاسخ: این بیت را به دو شکل می توان تقطیع کرد که گونه اول بر اساس عروض سنتی است.

پایه‌های آوایی	با زین چِ	شو  رِ  شَس  ت	کِ در خل قِ	عا لَ مست
پایه‌های آوایی	با زین چِ	نو حِ و چِ	عَ زا وُ چِ	ما تَ مست
وزن	مفعولُ	فاعلاتُ	مفاعیلُ	فاعِلن

ادامه پاسخ: وزن ناهمسان است.

ت) گشته‌ام در جهان و آخر کار / دلبری برگزیده‌ام که مپرس _حافظ

پایه‌های آوایی	گش تِ ام در	جَ ها نُ آ	خَ رِ کار
پایه‌های آوایی	دل بَ ری بر	گُ زی د ام	کِ مَ پرس
وزن	فَعِلاتُن (فاعِلاتُن)	مفاعلن	فعلن

ادامه پاسخ: وزن ناهمسان است.

ث) دل نیست کبوتر که چو بر خاست نشیند / از گوشه بامی که پریدیم، پریدیم _{وحشی بافقی}

پایه‌های آوایی	دل نی ست	کَ بو تر کِ	چُ بر خا ست	نِ شی ند
پایه‌های آوایی	از گو شِ	یِ با می کِ	پَ ری دی م	پَ ری دیم
وزن	مفعول	مفاعیل	مفاعیل	فعولن

ادامه پاسخ: وزن ناهمسان است.

ج) شفای این دل بیمار جز لقای تو نیست / طبیب جان خرابم کسی ورای تو نیست _{اسیری لاهیجی}

پایه‌های آوایی	شَ فا یِ این	دِ لِ بی ما	ر جز لَ قا	ی تُ نیست
پایه‌های آوایی	طَ بی بِ جا	نِ خَ را بم	کَ سی وُ را	ی تُ نیست
وزن	مفاعلن	فعلاتن	مفاعلن	فَِعلن

ادامه پاسخ: وزن ناهمسان است.

۲- بیت‌های زیر را تقطیع هجایی کنید و مرز پایه‌های آوایی هر بیت را مشخص کنید.

الف) راستی کن که راستان رستند / راستان در جهان قوی دستند _{اوحدی مراغه‌ای}

پایه‌های آوایی	را س تی کن	کِ  را  س  تان	رَس  تَند
پایه‌های آوایی	را  س  تان  دَر	جَ  هان  قَ  وی	دَس  تَند
وزن	فَعِلاتن (فاعِلاتُن)	مفاعلن	فعلن
نشانه‌های هجایی	– U – –	U – U –	U U –

ب) محمّد کآفرینش هست خاکش / هزاران آفرین بر جان پاکش _نظامی

پایه‌های آوایی	مُ حَم مد کا	فَ ری نِش هس	ت خا کش
پایه‌های آوایی	هِ زا ران آ	فَ رین بر جا	نِ پا کش
وزن	مَفاعیلُن	مَفاعیلُن	مفاعی (فعولن)
نشانه‌های هجایی	U – – –	U – – –	U – –

ادامه پاسخ: وزن ناهمسان است.

پ) با آنکه جیب و جام من از مال و می تهی است / ما را فراغتی است که جمشید جم نداشت _{فرخی یزدی}

پایه‌های آوایی	با آن کِ	جی  بُ  جا  م	مَ نز ما لُ	می تُ هیست
پایه‌های آوایی	ما را فَ	را غَ تی ست	کِ جم شی دِ	جم نَ داشت
وزن	مفعولُ	فاعلاتُ	مفاعیلُ	فاعِلن
نشانه‌های هجایی	– – U	– U – U	U – – U	– U –

ت) آتش حبّ الوطن چو شعله فروزد / از دل مؤمن کند به مجمره اسپند _{ادیب الممالک فراهانی}

پایه‌های آوایی	آ تَ شِ حب	بُل وَ طن چُ	شع لِ فُ رو	زد
پایه‌های آوایی	از د لِ مو	من کُ ند بِ	مج مَ رِ اس	پند
وزن	مفتعلن	فاعلات	مفتعلن	فع
نشانه‌های هجایی	– U U –	– U – U	– U U –	–

۳- کدام بیت‌ها دو به دو از نظر وزن با هم یکسان‌اند؟

پاسخ: «الف و ت» وزن: مفاعلن فعالتن مفاعلن فعلن
«ب و پ» وزن: مفعول مفاعلن فعولن (مستفعلُ فاعالتُ فع لن)

الف) چو بشنوی سخن اهل دل، مگو که خطاست / سخن شناس نه ای، جان من، خطا اینجاست _حافظ

پایه‌های آوایی	چُ بش نَ وی	سُ خَ نِ اَه	لِ دل مَ گو	کِ خَ طاست
پایه‌های آوایی	سُ خن شِ نا	س نِ ئی جا	نِ من خَ طا	این جاست
وزن	مفاعلن	فعلاتن	مفاعلن	فَِعلن

ب) جانا نظری که ناتوانم / بخشا که به لب رسید جانم _عراقی

پایه‌های آوایی	جا نا نَ ظَ	ری کِ نا تَ	وا نم
پایه‌های آوایی	بخ شا کِ بِ	لب رِ سی د	جا نم
وزن	مستفعل	فاعلاتُ	فع لن

پایه‌های آوایی	جا نا نَ	ظَ ری کِ نا	تَ وا نم
پایه‌های آوایی	بخ شا کِ	بِ لب رِ سی	دِ جا نم
وزن	مفعول	مفاعلن	فعولن

پ) برداشته دل ز کار او بخت / درماند پدر به کار او سخت _نظامی

پایه‌های آوایی	بر دا ش تِ	دل زِ کا رِ	او بخت
پایه‌های آوایی	در ما ند پِ	دَر بِ کا رِ	او سخت
وزن	مستفعل	فاعلاتُ	فع لن

پایه‌های آوایی	بر دا ش	تِ دل زِ کا	رِ او بخت
پایه‌های آوایی	در ما ند	پِ دَر بِ کا	رِ او سخت
وزن	مفعول	مفاعلن	فعولن

ت) بیا به خانهٔ آلاله‌ها سری بزنیم / ز داغ با دل خود حرف دیگری بزنیم _{قیصر امین پور}

پایه‌های آوایی	ب یا بِ خا	نِ یِ آ لا	لِ ها سَ ری	بِ زَ نیم
پایه‌های آوایی	ز دا غ با	دِ لِ خُد حر	فِ دی گَ ری	بِ زَ نیم
وزن	مفاعلن	فعلاتن	مفاعلن	فعلن

۴- نشانه‌های هجایی بیت‌های زیر را به دو صورت برش بزنید؛ پس از تعیین پایه‌های آوایی، وزن هر یک را بنویسید.

الف) همّت طلب از باطن پیران سحرخیز / زیرا که یکی را ز دو عالم طلبیدند _{فروغی بسطامی}

پایه‌های آوایی	هم مَت طَ لَ	هم مَت طَ لَ	پی را نِ سَ	حر خیز
پایه‌های آوایی	زی را کِ یِ	گُ زی د ام	کِ مَ پرس	بی دند
وزن	مستفعلُ	مستفعلُ	مستفعلُ	مستف
نشانه‌های هجایی	– – U U	– – U U	– – U U	– –

پایه‌های آوایی	هم مَت طَ	لَ بز با طِ	نِ پی را نِ	سَ حر خیز
پایه‌های آوایی	زی را کِ	یِ کی را زِ	دُ عا لم طَ	لَ بی دند
وزن	مفعول	مفاعیل	مفاعیل	فعولن
نشانه‌های هجایی	– – U	U – – U	U – – U	U – –

ب) کشتی شکستگانیم، ای باد شرطه برخیزباشد که بازبینیم دیدار آشنا را _حافظ

پایه‌های آوایی	کش تی شِ	کَس تِ گا نیم	ای با د	شر طِ بر خیز
پایه‌های آوایی	با  شَد  کِ	با ز بی نیم	دی دا رِ	آ شِ نا را
وزن	مفعول	فاعلاتن	مفعول	فاعلاتن
نشانه‌های هجایی	– – U	– U – –	– – U	– U – –

پایه‌های آوایی	کش تی شِ کَس	تِ گا نیم	ای با د شر	طِ بر خیز
پایه‌های آوایی	با شد کِ با	ز بی نیم	دی دا رِ آ	شِ نا را
وزن	مستفعلن	فعولن	مستفعلن	فعولن
نشانه‌های هجایی	– – U –	U – –	– – U –	U – –

پ) ای سرو بلند قامت دوست / وه وه که شمایلت چه نیکوست! _سعدی

پایه‌های آوایی	ای سر وِ	بُ لن د قا	مَ تِ دوست
پایه‌های آوایی	وه وه کِ	شَ ما یِ لت	چِ نی کوست
وزن	مفعول	مفاعلن	فعولن
نشانه‌های هجایی	– – U	U – U –	U – –

پایه‌های آوایی	ای سر وِ ب	لن د قا مَ	تِ دوست
پایه‌های آوایی	وه وه کِ شَ	ما یِ لت چِ	نی کوست
وزن	مفعول	فاعلات	فع لن
نشانه‌های هجایی	– – U	– U – U	– –

ت) ‌لبخند تو خلاصهٔ خوبی‌ها است / لَختی بخند، خندهٔ گل زیبا است _{قیصر امین پور}

پایه‌های آوایی	لَب خَن د	تُ خ لا صِ	یِ خو بی هاست
پایه‌های آوایی	لَخ تی ب	خنـ د خنـ د	یِ گل زی باست
وزن	مفعولُ	فاعلات	مفاعیلن
نشانه‌های هجایی	– – U	– U – U	U – – –

پایه‌های آوایی	لَب خَن د ت	خَ لا صِ یِ	خو بی هاست
پایه‌های آوایی	لَخـ تی ب خَنـ	د خنـ د یِ	گل زی باست
وزن	مستفعلن	مفاعِلُ	مفعولن
نشانه‌های هجایی	– – U –	U – U U	– – –

۵- بیت ادیب الممالک را در خودارزیابی شماره ۲ از نظر قلمرو فکری تحلیل کنید.

پاسخ: مفهوم این بیت، وطن دوستی ست. وطن دوستی و علاقه به میهن، می تواند باعث بی قراری دائمی یک فرد باشد؛ زیرا همیشه نگران بی تاب وطن خویش است. (اغراق در توصیف وطن دوستی)

پاسخ دیگر: مضمون این بیت بر وطن دوستی استوار است.
انسان با ایمان در مقابل دشمنان برای دفاع از وطن می‌ایستد و سر فدا می‌کند. به عبارت دیگر شاعر عشق به وطن را چون آتشی می‌داند که از شعلهٔ آن انسان با ایمان در دل خود به وطن عشق می‌ورزد و جان خود را در این راه فدا می‌کند.

پاسخ دیگر: همانگونه از شعر سخنوران دوره مشروطه انتظار می‌رود این بیت درباره میهن‌دوستی و وطن است. هنگامی که میهن دوستی در دل انسان خداشناس زبانه می‌کشد وجود او را می‌سوزاند. به دیگر سخن انسان خداشناس جانش را برای میهنش فدا می‌کند.

پاسخ سوالات درس قبلی: جواب خودارزیابی درس اول علوم و فنون دوازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه دوازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و سوالات دروس کتاب علوم و فنون ادبی ۳ دوازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات خودارزیابی درس 2 دوم صفحه 26 ، 27 و 28 کتاب علوم و فنون ادبی پایه دوازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💕