تحقیق درباره قالب شعری مستزاد‌ ⚜️ + موضوع و انواع آن

مقاله دانش آموزی درباره ویژگی های قطعات مستزاد به همراه نمونه هایی از آن

تحقیق درباره قالب شعری مستزاد‌ و انواع آن : مستزاد در لغت به معنی افزون شده است. در این نوع شعر به آخر رباعی، غزل، قطعه، نیم مصراع اضافه می‌شود که به آن مستزاد می‌گویند. در حقیقت مستزاد قالب شعری است که در آخر هر مصراع یا بیت جمله‌ای کوتاه و دارای وزن اضافه می‌شود که کامل کننده مصراع است.

در این نوع قالب شعری همه مصراع‌ها دارای وزن هستند اما وزن هر مصراع مخصوص به خود آن است. مستزاد بیشتر در مرثیه‌های مذهبی و شعرهای سیاسی استفاده می‌شود و در دوران معاصر برای موضوع‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی از این قالب شعری استفاده شده است. با بخش تحقیق ماگرتا همراه باشید.

انواع قالب شعری مستزاد

اولین کسی که مستزاد سرود مسعود سعد سلمان بود و از دیگر شعرایی که در این قالب شعر سروده اند می‌توان به خواجو، عطار، مولوی، مل الشعرای بهار، میرزاده عشقی، جلال الدین همایی، سید اشرف الدین حسینی گیلانی و یغما اشاره کرد. از انواع این قالب شعری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مستزاد به صورت یک مصراع بعد از یک بیت می‌اید به شکل زیر:

هرگز دل ما از تو به کامی نرسید
وصلت چو رسید، جز به خامی نرسید
درد دل ما به دست او بازت داد
هرگز نفسی به پیش ما ننشستی
کاندر پَیَت از خانه غلامی نرسید
برخیز و بیا که خواجه آوازت داد

مستزاد به آخر مصراع اضافه می‌شود به شکل زیر:

هر لحظه به شکلی بتِ عَیار بر آمد
دل بُرد و نهان شد
هر دم به لباس دگر آن یار بر آمد
گه پیر و جوان شد
گه نوح شد و کرد جهانی به دعا غرق
خود رفت به کشتی
گه گشت خلیل و به دلِ نار بر آمد
آتش گُل از آن شد

مستزاد به آخر بیت اضافه می‌شود به شکل زیر:

صد حلقه عنبرین بند اندر بند
دلدار ز بهر فتنه بر دوش افکند
مانند کمند

ویژگی های قطعات مستزاد

وزن قطعه اضافه شده به مصراع یا بیت با وزن خود مصراع و بیت متفاوت است.
قطعات مستزاد کامل کننده معنای شعر هستند.
قطعات مستزاد می‌تواند در قافیه وز مصراع اصلی تبعیت کند اما با آن تفاوت داشته باشد.

نمونه‌ای از مستزاد

از مستزاد «مجلس چهارم» از میرزاده عشقی
(این مستزاد را درباره مجلس چهارم مشروطیت سروده است):

این مجلس چارم به خدا ننگ بشر بود!
دیدی چه خبر بود؟!
هر کار که کردند، ضرر روی ضرر بود
دیدی چه خبر بود؟!
این مجلس چارم «خودمانیم » ثمر داشت؟
والله ضرر داشت
صد شکر که عمرش، چو زمانه به گذر بود
دیدی چه خبر بود؟!

قسمتی از مستزاد «از ماست که بر ماست» از ملک الشعرای بهار:

این دود سیه فام که از بام وطن خاست
از ماست که بر ماست
وین شعله سوزان که برآمد ز چپ و راست
از ماست که بر ماست
جان گر به لب ما رسد، از غیر ننالیم
با کس نسگالیم
از خویش بنالیم که جان سخن اینجاست
از ماست که بر ماست
اسلام گر این روز چنین زار وضعیف است زین قوم شریف است
نه جرم ز عیسی نه تعدی زکلیساست از ماست که بر ماست
ده سال به یک مدرسه گفتیم وشنفتیم تا روز نخفتیم
و امروز بدیدیم که آن جمله معماست از ماست که بر ماست
گوییم که بیدار شدیم این چه خیالی است بیداری ما چیست
بیداری طفلی است محتاج به لالاست از ماست که بر ماست
گویند بهار از دل وجان عاشق غربی است یا کافر حربی است
ما بحث نرانیم درآن نکته که پیداست از ماست که بر ماست