معنی شعر پرورده عشق درس ششم فارسی یازدهم ❤️+ آرایه ها

معنی شعر پرورده عشق درس ششم فارسی یازدهم ؛ در این نوشته با معنی کلمات و آرایه های قلمرو ادبی و زبانی و فکری شعر درس ۶ ششم پرورده عشق کتاب ادبیات فارسی یازدهم متوسطه دوم رشته های تجربی و ریاضی و انسانی و فنی حرفه ای آشنا می شوید. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

بعدی: معنی و آرایه گنج حکمت مردان واقعی فارسی یازدهم
معنی و آرایه های درس هفتم باران محبت فارسی یازدهم
جواب کارگاه متن پژوهی درس هفتم فارسی یازدهم
معنی شعر آفتاب حسن فارسی یازدهم

معنی و ارایه های ادبی شعر پرورده عشق درس 6 ششم فارسی یازدهم

در زیر می توانید معنی و قلمرو ادبی و زبانی شعر پرورده عشق درس ۶ ششم ادبیات فارسی یازدهم را مشاهده نمایید:

۱- چون رایت عشق آن جهانگیر / شد چون مه لیلی آسمان گیر

معنی: زمانی که آوازه‌ی عشق مجنون همانند زیبایی لیلی در جهان پیچید و معروف شد.

قلمرو زبانی: چون نخست: هنگامی‌که
رایت: درفش، پرچم، بیرق
جهانگیر: گیرنده جهان، فتح کننده دنیا، منظور مجنون است
چون دوم: مانند
رایت: بیرق، پرچم، دِرَفش
مَه: مخفّف ماه
چون در مصراع اول: وقتی که
بیت: یک جمله به شیوه بالغی
رایت: نقش نهاد
مَه: نقش متمم
آسمان گیر: نقش مسند.

قلمرو ادبی: قالب: مثنوی
وزن: مفعول مفاعلن فعولن (رشته انسانی)
رایت عشق: اضافه تشبیهی
«چون» نخست و دوم: جناس همسان
چون مه لیلی: تشبیه
مه: استعاره از جمال و کمال لیلی
آسمان گیر شدن: کنایه از مشهور شدن و اغراق
موقوف المعانی
درون مایه شعر: سختی های عشق
جهانگیر: کنایه از مجنون
مَه و آسمان: تناسب
چون و چون: جناس تام
لیلی: ایهام تناسب: ۱ .لیلی خانم ۲ .یک شب (که با ماه و آسمان تناسب دارد)

پیام: عشق مجنون

۲- هر روز خَنیده نام‌تر گشت / در شیفتگی تمام تر گشت

معنی: مجنون هر روز معروف‌تر می‌شد و عشق و شیفتگی‌اش نسبت به لیلی افزایش می‌یافت.

قلمرو زبانی: خنیده: مشهور، معروف، نامدار
خنیده نام تر گشتن: مشهورتر شدن، پرآوازه تر گردیدن
شیفتگی: عاشقی
تمام تر:کامل تر

قلمرو ادبی: واج آرایی: «ر»
گشت: واژه آرایی، ردیف
جناس: هر، در
خنیده نام تر گشتن: کنایه از مشهور تر شدن

پیام: کمال عشق مجنون

۳- برداشته دل ز کار او بخت / درمانده پدر به کار او سخت

معنی: (حتی) بخت و اقبال هم در کار او ناامید شده بود و پدرش نيز به شدت در کار او گرفتار شده بود (نمی دانست برای حل مشکل او چه کاری انجام بدهد).

قلمرو زبانی: درمانده: درمانده شده
سخت: به سختی
بیت: دو جمله
بخت و پدر: نقش نهاد
سخت: نقش قید.

قلمرو ادبی: بخت دل ز کار او برداشته: جانبخشی، کنایه از ناامید شدن
بخت، سخت:‌ جناس
واژه آرایی: کار، او
درماندن: کنایه از ناتوان شدن
بخت و سخت: جناس ناقص اختلافی
بخت از کاری دل بردارد: تشخیص و استعاره
کار در مصراع دوم: استعاره از عشق
مصراع اول: کنایه از بدشانسی.

پیام: ناامیدی از درمان مجنون

۴- خویشان همه در نیاز با او / هر یک شده چاره‌ساز با او

معنی: همه قوم و خویش‌ها برای همراهی پدر، هر کدام به فکر راه چاره‌ای برای مشکل او بودند.

قلمرو زبانی: خویشان: ج خویش، اقوام
نیاز: دعا
چاره‌ساز: چاره یاب
بیت: یک جمله به شیوه بالغی
همه: نقش بدل.

قلمرو ادبی: ردیف: با او
واج‌آرایی: «آ»
کنایه: در نیاز بودن یا کسی کنایه از همراهی و همدلی کردن با فرد.

پیام: چاره جویی برای حل مشکل

۵- بیچارگی  ورا  چو  دیدند / در چاره‌گری زبان کشیدند

معنی: بستگان و خویشاوندان مجنون با پدر مجنون دعا می‌کردند و در فکر راه چاره بودند.

قلمرو زبانی: بیچارگی: درماندگی، بدبختی
ورا: وی را (مجنون)
چاره‌گری: تدبیر، مصلحت اندیشی، چاره یابی
زبان کشیدن: سخن گفتن
بیت: دو جمله
بیچارگی: مفعول.

قلمرو ادبی: کنايه: «زبان کشیدن» کنایه از سخن گفتن
واج‌آرایی: واج «ر»
بیچارگی و چاره گری: مراعات نظیر

پیام: چاره جویی برای حل مشکل

۶- گفتند به اتفاق یک سر / کز کعبه گشاده گردد این در

معنی: همگی به اتّفاق گفتند که مشکل او فقط با رفتن به زیارت کعبه حل می‌شود.

قلمرو زبانی: به اتفاق: همه با هم
یک سر: همه، سراسر، تماما
کز: که از
گشاده: باز
بیت: دو جمله
به اتّفاق و یکسر: نقش قید و رابطه ترادف

قلمرو ادبی: در گشاده گردیدن: کنایه از مشکل حل شدن
در: استعاره از مشکل عشق مجنون
کعبه: مجاز از زیارت خانه کعبه
واج آرایی «د»

پیام: متوسل شدن به کعبه

۷- حاجت گـه جمله جهان اوست / محراب زمین و آسمان اوست

معنی: کعبه محل برآورده شدن خواسته همه جهانیان و عبادتگاه همه مردم است.

قلمرو زبانی: حاجت گه: محل برآورده شدن حاجت
جمله: همه، سراسر‌‌
محراب: قبله گاه، جای ایستادن پیش نماز در مسجد
بیت: دو جمله

قلمرو ادبی: جهان: مجاز از مردم جهان
زمین، آسمان: مجاز از همه موجودات، تضاد.
واج آرایی«ج»

پیام: برآورده شدن دعا در کعبه

۸- چون موسم حج رسید برخاست / اشتر طلبید و محمل آراست

معنی: وقتی زمان حج فرا رسید، پدر مجنون شتری آماده کرد و کجاوه‌ای بر روی آن گذاشت.

قلمرو زبانی: موسم: زمان، هنگام
برخاست: بلند شد (بن ماضی: برخاست، بن مضارع: برخیز)
اشتر: شتر
محمل: کجاوه که بر شتر بندند، مهد
آراستن: آماده کردن، (بن ماضی: آراست، بن مضارع: آرا)
بیت: چهار جمله

قلمرو ادبی: مصراع اول یک جمله مرکب و مصراع دوم دو جمله ساده است
کنایه: «محمل آراستن» و «اشتر طلبيدن» کنايه از آمادۀ سفر شدن
واج‌آرایی: «س»، «ت»
مصراع دوم: کنایه از آماده شدن
محمل و اشتر: مراعات نظیر (تناسب)

پیام: آماده سفر حج شدن

۹- فرزند عزیز را به صد جهد / بنشاند چو ماه در یکی مهد

معنی: فرزند گرامی خود (مجنون) را با تلاش فراوان، مانند ماه بر کجاوه‌ای نشاند (سوار کرد).

قلمرو زبانی: صد: مجاز از بسیار
جهد: کوشش، تلاش، سعی
مهد: کجاوه
یکی مهد: مهدی
بیت: یک جمله
فرزند: نقش مفعول
ماه: نقش متمم
عزیز: نقش صفت

قلمرو ادبی: چو ماه: تشبیه
مهد، جهد: جناس ناهمسان
فرزند مانند ماه: تشبیه
مهد و جهد: جناس ناقص اختلافی
صد: نماد کثرت، مجاز از زیادی و اغراق
واج آرایی «د»

پیام: آماده سفر شدن

۱۰- آمد سوی کعبه سینه پر جوش / چون کعبه نهاد حلقه بر گوش

معنی: پدر با سینه‌ای پر از درد و ناله، به سوی کعبه آمد و خانه خدا را همچون غلامی حلقه به گوش در آغوش کشید و به آن متوسل شد.

قلمرو زبانی: پرجوش: نگران، پر تب و تاب
نهادن: گذاشتن (بن ماضی: نهاد، بن مضارع: نه)
بیت: دو جمله
حلقه: نقش مفعول

قلمرو ادبی: سینه: مجاز از دل
چون کعبه: تشبیه
حلقه بر گوش نهادن: کنایه از بندگی کردن
سینه، گوش: تناسب
سینه پُرجوش: کنایه از دردمند
جناس: جوش، گوش
جانبخشی: درِ کعبه، حلقه‌ای دارد و شاعر در دنیای خیال خود، کعبه را مانند غلامی می داند که حلقه بر گوش دارد به نشانهٔ بندگی و تسلیم بی چون و چرا در برابر ارادهٔ پروردگار خود.
حلقه: ایهام: ۱.حلقه درِ خانه کعبه ۲.حلقه بندگی غلامان
پدر مجنون مانند کعبه – کعبه مانند غلام: تشبیه
حلقه به گوش بودن کعبه: تشخیص و استعاره

پیام: توسل جستن به کعبه

۱۱- گفت ای پسر این نه جای بازی است / بشتاب که جای چاره سازی است

معنی: پدر به مجنون گفت: فرزندم این جا محل شوخی نیست. تلاش کن تا چاره‌ای برای درد خود بیابی.

قلمرو زبانی: بشتاب: عجله کن، (بن ماضی: شتافت، بن مضارع: شتاب)
بیت: پنج جمله
این: منظور کعبه
پسر: نقش منادا

قلمرو ادبی: نه جای بازیست: کنایه از اینکه شوخی نیست
واژه آرایی: جا، است

پیام: پند دادن به پسر

۱۲- گو یا رب از این گزاف کاری / توفیق دهم به رستگاری

معنی: فرزندم پروردگار خود را صدا بزن و از او بخواه که از این کار بیهوده عشق نجاتت دهد و توفیق رستگاری ارزانی‌ات کند.

قلمرو زبانی: گو: بگو
یا رب: پروردگارا
گزاف: زیاده روی، بیهوده کاری
توفیق: کسی را در کاری یاری کردن
توفیق دهم: به من توفیق بده
رستگاری: نجات
بیت: سه جمله
رب: نقش منادا
توفیق: نقش مفعول
«-َم» در دهم: مفعول یا مضاف الیه.

قلمرو ادبی: کنایه: «گزاف‌کاری» کنایه از عشق
واج‌آرایی: مصوت بلند «آ»
رب و توفیق و رستگاری: مراعات نظیر (تناسب)

پیام: دعا برای رهایی از عشق

۱۳- دریاب که مبتلای عشقم / آزاد کن از بلای عشقم

معنی: بگو خدایا گرفتار عشق هستم. با عنایت و لطف خود، مرا از این بلا رها کن.

قلمرو زبانی: دریاب: رسیدگی کن
که: زیرا
مبتلا: بیمار
بیت: سه جمله
مبتلا و آزاد: نقش مسند
عشق: نقش مضاف الیه
«-َم» در مصراع اول فعل اسنادی به معنای «هستم»
«-َم» در مصراع دوم نقش مفعول دارد (مرا آزاد کن)

قلمرو ادبی: بلای عشق: اضافه تشبیهی
بلای عشقم: جهش ضمیر (من را از بلای عشق …)
مبتلا و آزاد: تضاد

پیام: دعای پدر برای رهایش از عشق

۱۴- مجنون چو حدیث عشق بشنید / اوّل بگریست پس بخندید

معنی: وقتی که مجنون از عشق سخنی شنيد، ابتدا گريه کرد و سپس خنديد.

قلمرو زبانی: حدیث: سخن
گریستن: گریه کردن (بن ماضی: گریست، بن مضارع: گری)
بیت: سه جمله به شیوه عادی
حدیث: نقش مفعول
عشق: نقش مضاف الیه

قلمرو ادبی: بگریست، بخندید: تضاد
حدیث و بشنید – مجنون و عشق: مراعات نظیر (تناسب)

پیام: گفتگو از عشق

۱۵- ز جای چو مار حلقه برجست / در حلقه زلف کعبه زد دست

معنی: مجنون مانند مار چنبره زده پرید و حلقه در خانه خدا را به دست گرفت.

قلمرو زبانی: حلقه: چنبره زده
برجست: پرید، جهید، (بن ماضی: جست، بن مضارع: جه)
بیت: دو جمله
حلقه در مصراع اول: نقش صفت
حلقه در مصراع دوم: نقش متمم

قلمرو ادبی: چو مار: تشبیه
زلف، دست: تناسب
زلف کعبه: اضافه استعاری و تشخیص
دست: مجاز از پنجه دست
حلقه و حلقه: جناس تام
دست در حلقه زدن: کنایه از پناه بردن و متوسّل شدن

پیام: توسل جستن به کعبه

۱۶- می‌گفت گرفته حلقه در بر / کامروز منم چو حلقه بر در

معنی: مجنون در حالی که حلقه‌ کعبه را در دست گرفته بود ‌گفت: امروز به کعبه متوسل شده‌ام.

قلمرو زبانی: بر: آغوش
کامروز: مخفّف که امروز
بیت: دو جمله
حلقه در بر و امروز: نقش قید
چو حلقه بر در: نقش مسند

قلمرو ادبی: بیت ذو قافیتین دارد (در، بر/ بر، در)
حلقه در برگرفتن: کنایه از متوسل شدن
بر، در: جناس ناهمسان
«بر» نخست و «بر» دوم: جناس همسان
چو حلقه: تشبیه
واژه آرایی: حلقه
«در» نخست و «در» دوم: جناس همسان
حلقه: آرایه تکرار

پیام: توسل جستن به کعبه

۱۷- گویند ز عشق کن جدایی / این نیست طـریق آشنایی

معنی: خدایا، به من می‌گویند که از عشق دوری کن! اما این راه و رسم عاشقی نیست.

قلمرو زبانی: طریق: راه
آشنائی: دوستی و عشق
بیت: سه جمله
جدایی: مفعول
طریق: مسند

قلمرو ادبی: تضاد: آشنایی، جدایی
واژه دوتلفظی: «آشنایی»
بیت سه جمله دارد
آشنایی: مجاز از عشق
عشق: مجاز از لیلی

پیام: جدایی ناپذیری از عشق

۱۸- پرورده عشق شد سرشتم / جز عشق مباد سرنوشتم

معنی: جان من با عشق پرورش یافته است و (آرزو دارم) سرنوشتم بجز عشق نباشد.

قلمرو زبانی: پرورده: پرورش یافته
سرشت: فطرت، آفرینش، طبع
مباد: فعل دعایی به معنای امیدوارم نباشد
بیت: دو جمله
«-َم»: نقش مالیه

قلمرو ادبی: جانبخشی
واژه آرایی: عشق
واج آرایی «ش»
سرشت: مجاز از وجود و ذات

پیام: جدایی ناپذیری از عشق

۱۹- یارب به خدایی خداییت / وانگه به کمال پادشاییت

معنی: پروردگارا تو را به مقام خداوندیت سوگند می‌دهم؛ همچنین به کامل بودن پادشاهی ات تو را سوگند می‌دهم.

قلمرو زبانی: یارب: پروردگارا
به: در معنای سوگند
خدائیت: خدایی ات
کمال: کامل بودن
موقوف المعانی
وانگه: و آن گاه
فعل در جمله دوم و سوم به قرینه معنایی حذف شده است. [سوگند می دهم]وانگه: مخفّف و آنگاه
بیت: سه جمله
«-َت» در هر دو مصراع: نقش مضاف الیه
رب: منادا

قلمرو ادبی: واژه آرایی: خدایی
واج آرایی: «ا»

پیام: سوگند دادن خداوند

۲۰- کز عشق به غایتی رسانم / کاو ماند اگر چه من نمانم

معنی: مرا در راه عشق به جایی برسان که عشق بماند، هر چند که من نابود شوم.

قلمرو زبانی: غایت: پایان، فرجام، نهایت
رسانم: من را برسان
کز: مخفّف که از
کاو: مخفّف که او (منظور لیلی)
من: منظور مجنون
بیت: سه جمله
«-َم» در رسانم: نقش مفعول (مرا برسان)
«-َم» در نمانم: شناسه فعل
عشق و غایت: نقش متمم

قلمرو ادبی: واج آرایی «ن»
مانَد و نمانَم: تضاد و اشتقاق
واج آرایی «م»

پیام: جانفشانی برای عشق

۲۱- گرچه ز شراب عشق مستم / عاشق‌تر ازین کنم که هستم

معنی: خدایا، هر چند وجودم از عشق سرشار است، اما از این هم مرا عاشق‌تر و سر‌مست‌تر کن.

قلمرو زبانی: کنم: (من را کن)
بیت: سه جمله
مست و عاشق تر: نقش مسند
«-َم» در مستم: فعل اسنادی «هستم»
«-َم» در کنم: نقش مفعول (مرا عاشقتر کن)

قلمرو ادبی: شراب عشق: اضافه تشبیهی
مستم، هستم: جناس ناهمسان
عشق و عاشق: تناسب و اشتقاق
شراب و مست: تناسب

پیام: دعا برای افزونی عشق

۲۲- از عمر من آنچه هست بر جای / بستان و به عمر لیلی افزای

معنی: هر چه از عمر من باقی مانده است بگیر و به عمر لیلی اضافه کن.

قلمرو زبانی: بستان: بگیر (بن ماضی: ستاند، بن مضارع: ستان)
افزای: اضافه کن (بن ماضی: افزود، بن مضارع: افزای)
برجای: باقی
بیت: سه جمله
عمر در هر دو مصراع: نقش متمم
من و لیلی: نقش مضاف الیه

قلمرو ادبی: واژه آرایی: عمر
تضاد: بستان، افزای
عمر: آرایه تکرار

پیام: دعا برای تندرستی دلبر

۲۳- می‌داشت پدر به سوی او گوش / کاین قصه شنید گشت خاموش

معنی: پدر که به رازها و نیازهای عاشقانه مجنون گوش می‌داد، ساکت شد.

قلمرو زبانی: گوش می‌داشت: گوش می‌کرد
خاموش: ساکت
کاین: مخفّف که این
بیت: سه جمله
قصّه: مفعول
خاموش: مسند

قلمرو ادبی: واج آرایی: «ش»
سوی کسی گوش داشتن: کنایه از شنیدن
خاموش گشتن: کنایه از سکوت
قصّه: استعاره از راز و نیاز عاشقانه مجنون

پیام: ناامیدی پدر

۲۴- دانست که دل اسیر دارد / دردی نه دوا پذیر دارد

معنی: فهمید که دل مجنون اسیر عشق است و درد او دردی است که درمانی ندارد.

قلمرو زبانی: دانست: فهمید، آگاه شد
اسیر: گرفتار
نه دواپذیر: درمان ناپذیر
بیت: سه جمله
دل و درد: نقش مفعول
اسیر: نقش مسند

قلمرو ادبی: دل اسیر داشتن: کنایه از عاشق شدن
درد: استعاره از عشق
درد و دوا: تضاد و تناسب
واج آرایی «د» و «ر».
واژه آرایی: دارد
تضاد: دوا، درد

پیام: درمان ناپذیری عشق

معنی کلمات و واژه های درس ششم فارسی یازدهم پرورده عشق

رایت: علامت
خنیده: معروف
شیفتگی: عاشقی
بخت: طالع
چاره‌گری: تدبیر و تأمل

محراب: عبادتگاه
موسم: وقت و زمان
اشتر: شتر
محمل: کجاوه، (محمل بستن = آماده کردن کاروان برای حرکت)
جهد: تلاش

مهد: کجاوه
گزاف کاری: زیاده روی
توفیق: کامیابی و پیروزی
رستگاری: رهایی و فلاح
دریاب: به من کمک کن

مبتلا: گرفتار
حدیث: سخن
زلف: موی سر
طریق: راه و روش
پرورده: پرورش یافته

سرشت: خوی و طینت
سرنوشت: آنچه از روز ازل برای انسان مقدر شده است. بخت
کمال: بالاترین مرتبه چیزی
غایت: فرجام و نهایت

توجه: برای مشاهده پاسخ سوالات درس ششم فارسی یازدهم، وارد لینک «جواب قلمرو زبانی و ادبی و فکری درس ششم فارسی یازدهم» شوید.

قبلی: جواب درک و دریافت تا غزل بعد صفحه ۴۹ فارسی یازدهم
معنی کلمات و آرایه های روان خوانی تا غزل بعد فارسی یازدهم
جواب سوالات کارگاه متن پژوهی درس پنجم فارسی یازدهم
معنی و آرایه های درس پنجم فارسی یازدهم

توجه: شما دانش آموزان عزیز و کوشا می توانید برای دسترسی سریع تر و بهتر به مطالب کمک درسی کتاب فارسی پایه یازدهم متوسطه دوم ، کلمه و عبارت « ماگرتا » را به همراه مطلب مورد نظر خود جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله معنی و آرایه های ادبی و زبانی شعر پرورده عشق درس ۶ ششم کتاب ادبیات فارسی یازدهم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید.