ادبیاتفرهنگ و هنر

معنی شعر پرورده عشق درس ششم فارسی یازدهم ❤️+ آرایه ها

گام به گام معنی متن و لغات و ارایه های قلمرو ادبی و زبانی و فکری شعر پرورده عشق درس 6 ششم ادبیات فارسی یازدهم

معنی شعر پرورده عشق درس ششم فارسی یازدهم ؛ در این نوشته با معنی کلمات و آرایه های قلمرو ادبی و زبانی و فکری شعر درس ۶ ششم پرورده عشق کتاب ادبیات فارسی یازدهم متوسطه دوم رشته های تجربی و ریاضی و انسانی و فنی حرفه ای آشنا می شوید. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: جواب قلمرو زبانی و ادبی و فکری درس ششم فارسی یازدهم

معنی شعر پرورده عشق درس ششم فارسی یازدهم
معنی شعر پرورده عشق درس ششم فارسی یازدهم

معنی و ارایه های ادبی شعر پرورده عشق درس 6 ششم فارسی یازدهم

در زیر می توانید معنی و قلمرو ادبی و زبانی شعر پرورده عشق درس ۶ ششم ادبیات فارسی یازدهم را مشاهده نمایید:

۱- چون رایت عشق آن جهانگیر / شد چون مه لیلی آسمان گیر

معنی: زمانی که آوازه‌ی عشق مجنون همانند زیبایی لیلی در جهان پیچید و معروف شد.

قلمرو زبانی: چون نخست: هنگامی‌که
رایت: درفش، پرچم، بیرق
جهانگیر: گیرنده جهان، فتح کننده دنیا، منظور مجنون است
چون دوم: مانند
مه: ماه

قلمرو ادبی: قالب: مثنوی
وزن: مفعول مفاعلن فعولن (رشته انسانی)
رایت عشق: اضافه تشبیهی
«چون» نخست و دوم: جناس همسان
چون مه لیلی: تشبیه
مه: استعاره از جمال و کمال لیلی
آسمان گیر: کنایه از پرآوازه
موقوف المعانی
درون مایه شعر: سختی های عشق

پیام: عشق مجنون

۲- هر روز خَنیده نام‌تر گشت / در شیفتگی تمام تر گشت

معنی: مجنون هر روز معروف‌تر می‌شد و عشق و شیفتگی‌اش نسبت به لیلی افزایش می‌یافت.

قلمرو زبانی: خنیده: مشهور، معروف، نامدار
خنیده نام تر گشتن: مشهورتر شدن، پرآوازه تر گردیدن
شیفتگی: عاشقی

قلمرو ادبی: واج آرایی: «ر»
گشت: واژه آرایی، ردیف
جناس: هر، در

پیام: کمال عشق مجنون

۳- برداشته دل ز کار او بخت / درمانده پدر به کار او سخت

معنی: (حتی) بخت و اقبال هم در کار او ناامید شده بود و پدرش نيز به شدت در کار او گرفتار شده بود (نمی دانست برای حل مشکل او چه کاری انجام بدهد).

قلمرو زبانی: درمانده: درمانده شده
سخت: به سختی

قلمرو ادبی: بخت دل ز کار او برداشته: جانبخشی، کنایه از ناامید شدن
بخت، سخت:‌ جناس
واژه آرایی: کار، او

پیام: ناامیدی از درمان مجنون

۴- خویشان همه در نیاز با او / هر یک شده چاره‌ساز با او

معنی:

قلمرو زبانی: خویشان: ج خویش، اقوام
نیاز: دعا
چاره‌ساز: چاره یاب

قلمرو ادبی: ردیف: با او
واج‌آرایی: «آ»

پیام: چاره جویی برای حل مشکل

۵- بیچارگی  ورا  چو  دیدند / در چاره‌گری زبان کشیدند

معنی: بستگان و خویشاوندان مجنون با پدر مجنون دعا می‌کردند و در فکر راه چاره بودند.

قلمرو زبانی: بیچارگی: درماندگی، بدبختی
ورا: وی را (مجنون)
چاره‌گری: تدبیر، مصلحت اندیشی، چاره یابی
زبان کشیدن: سخن گفتن

قلمرو ادبی: کنايه: «زبان کشیدن» کنایه از سخن گفتن
واج‌آرایی: واج «ر»

پیام: چاره جویی برای حل مشکل

۶- گفتند به اتفاق یک سر / کز کعبه گشاده گردد این در

معنی: همگی به اتّفاق گفتند که مشکل او فقط با رفتن به زیارت کعبه حل می‌شود.

قلمرو زبانی: به اتفاق: همه با هم
یک سر: همه، سراسر، تماما
کز: که از
گشاده: باز

قلمرو ادبی: در گشاده گردیدن: کنایه از مشکل حل شدن

پیام: متوسل شدن به کعبه

۷- حاجت گـه جمله جهان اوست / محراب زمین و آسمان اوست

معنی: کعبه محل برآورده شدن خواسته همه جهانیان و عبادتگاه همه مردم است.

قلمرو زبانی: حاجت گه: محل برآورده شدن حاجت
جمله: همه، سراسر‌‌
محراب: قبله گاه، جای ایستادن پیش نماز در مسجد

قلمرو ادبی: جهان: مجاز از مردم جهان
زمین، آسمان: مجاز از همه موجودات، تضاد.

پیام: برآورده شدن دعا در کعبه

۸- چون موسم حج رسید برخاست / اشتر طلبید و محمل آراست

معنی: وقتی زمان حج فرا رسید، پدر مجنون شتری آماده کرد و کجاوه‌ای بر روی آن گذاشت.

قلمرو زبانی: موسم: زمان، هنگام
برخاست: بلند شد (بن ماضی: برخاست، بن مضارع: برخیز)
اشتر: شتر
محمل: کجاوه که بر شتر بندند، مهد
آراستن: آماده کردن، (بن ماضی: آراست، بن مضارع: آرا)

قلمرو ادبی: مصراع اول یک جمله مرکب و مصراع دوم دو جمله ساده است
کنایه: «محمل آراستن» و «اشتر طلبيدن» کنايه از آمادۀ سفر شدن
تناسب: «اشتر»، «محمل»
واج‌آرایی: «س»، «ت»

پیام: آماده سفر حج شدن

۹- فرزند عزیز را به صد جهد / بنشاند چو ماه در یکی مهد

معنی: فرزند گرامی خود (مجنون) را با تلاش فراوان، مانند ماه بر کجاوه‌ای نشاند (سوار کرد).

قلمرو زبانی: صد: مجاز از بسیار
جهد: کوشش، تلاش، سعی
مهد: کجاوه
یکی مهد: مهدی

قلمرو ادبی: چو ماه: تشبیه
مهد، جهد: جناس ناهمسان

پیام: آماده سفر شدن

۱۰- آمد سوی کعبه سینه پر جوش / چون کعبه نهاد حلقه بر گوش

معنی: پدر با سینه‌ای پر از درد و ناله، به سوی کعبه آمد و خانه خدا را همچون غلامی حلقه به گوش در آغوش کشید و به آن متوسل شد.

قلمرو زبانی: پرجوش: نگران، پر تب و تاب
نهادن: گذاشتن (بن ماضی: نهاد، بن مضارع: نه)

قلمرو ادبی: سینه: مجاز از دل
چون کعبه: تشبیه
حلقه بر گوش نهادن: کنایه از بندگی کردن
سینه، گوش: تناسب
جناس: جوش، گوش
جانبخشی: درِ کعبه، حلقه‌ای دارد و شاعر در دنیای خیال خود، کعبه را مانند غلامی می داند که حلقه بر گوش دارد به نشانهٔ بندگی و تسلیم بی چون و چرا در برابر ارادهٔ پروردگار خود.

پیام: توسل جستن به کعبه

۱۱- گفت ای پسر این نه جای بازی است / بشتاب که جای چاره سازی است

معنی: پدر به مجنون گفت: فرزندم این جا محل شوخی نیست. تلاش کن تا چاره‌ای برای درد خود بیابی.

قلمرو زبانی: بشتاب: عجله کن، (بن ماضی: شتافت، بن مضارع: شتاب)

قلمرو ادبی: نه جای بازیست: کنایه از اینکه شوخی نیست
واژه آرایی: جا، است

پیام: پند دادن به پسر

۱۲- گو یا رب از این گزاف کاری / توفیق دهم به رستگاری

معنی: فرزندم پروردگار خود را صدا بزن و از او بخواه که از این کار بیهوده عشق نجاتت دهد و توفیق رستگاری ارزانی‌ات کند.

قلمرو زبانی: گو: بگو
یا رب: پروردگارا
گزاف: زیاده روی، بیهوده کاری
توفیق: کسی را در کاری یاری کردن
توفیق دهم: به من توفیق بده
رستگاری: نجات

قلمرو ادبی: بیت سه جمله دارد
کنایه: «گزاف‌کاری» کنایه از عشق
واج‌آرایی: مصوت بلند «آ»

پیام: دعا برای رهایی از عشق

۱۳- دریاب که مبتلای عشقم / آزاد کن از بلای عشقم

معنی: بگو خدایا گرفتار عشق هستم. با عنایت و لطف خود، مرا از این بلا رها کن.

قلمرو زبانی: دریاب: رسیدگی کن
که: زیرا
مبتلا: بیمار

قلمرو ادبی: بلای عشق: اضافه تشبیهی
بلای عشقم: جهش ضمیر (من را از بلای عشق …)

پیام: دعای پدر برای رهایش از عشق

۱۴- مجنون چو حدیث عشق بشنید / اوّل بگریست پس بخندید

معنی: وقتی که مجنون از عشق سخنی شنيد، ابتدا گريه کرد و سپس خنديد.

قلمرو زبانی: حدیث: سخن
گریستن: گریه کردن (بن ماضی: گریست، بن مضارع: گری)

قلمرو ادبی: بگریست، بخندید: تضاد

پیام: گفتگو از عشق

۱۵- ز جای چو مار حلقه برجست / در حلقه زلف کعبه زد دست

معنی: مجنون مانند مار چنبره زده پرید و حلقه در خانه خدا را به دست گرفت.

قلمرو زبانی: حلقه: چنبره زده
برجست: پرید، جهید، (بن ماضی: جست، بن مضارع: جه)

قلمرو ادبی: چو مار: تشبیه
زلف کعبه: جانبخشی، اضافه استعاری
زلف، دست: تناسب

پیام: توسل جستن به کعبه

۱۶- می‌گفت گرفته حلقه در بر / کامروز منم چو حلقه بر در

معنی: مجنون در حالی که حلقه‌ کعبه را در دست گرفته بود ‌گفت: امروز به کعبه متوسل شده‌ام.

قلمرو زبانی: بر: آغوش

قلمرو ادبی: بیت ذو قافیتین دارد (در، بر/ بر، در)
حلقه در برگرفتن: کنایه از متوسل شدن
بر، در: جناس ناهمسان
«بر» نخست و «بر» دوم: جناس همسان
چو حلقه: تشبیه
واژه آرایی: حلقه
«در» نخست و «در» دوم: جناس همسان

پیام: توسل جستن به کعبه

۱۷- گویند ز عشق کن جدایی / این نیست طـریق آشنایی

معنی: خدایا، به من می‌گویند که از عشق دوری کن! اما این راه و رسم عاشقی نیست.

قلمرو زبانی: طریق: راه
آشنائی: دوستی و عشق

قلمرو ادبی: تضاد: آشنایی، جدایی
واژه دوتلفظی: «آشنایی»
بیت سه جمله دارد

پیام: جدایی ناپذیری از عشق

۱۸- پرورده عشق شد سرشتم / جز عشق مباد سرنوشتم

معنی: جان من با عشق پرورش یافته است و (آرزو دارم) سرنوشتم بجز عشق نباشد.

قلمرو زبانی: پرورده: پرورش یافته
سرشت: فطرت، آفرینش، طبع
مباد: فعل دعایی

قلمرو ادبی: جانبخشی
واژه آرایی: عشق
واج آرایی «ش»

پیام: جدایی ناپذیری از عشق

۱۹- یارب به خدایی خداییت / وانگه به کمال پادشاییت

معنی: پروردگارا تو را به مقام خداوندیت سوگند می‌دهم؛ همچنین به کامل بودن پادشاهی ات تو را سوگند می‌دهم.

قلمرو زبانی: یارب: پروردگارا
به: در معنای سوگند
خدائیت: خدایی ات
کمال: کامل بودن
موقوف المعانی
وانگه: و آن گاه
فعل در جمله دوم و سوم به قرینه معنایی حذف شده است. [سوگند می دهم]

قلمرو ادبی: واژه آرایی: خدایی
واج آرایی: «ا»

پیام: سوگند دادن خداوند

۲۰- کز عشق به غایتی رسانم / کاو ماند اگر چه من نمانم

معنی: مرا در راه عشق به جایی برسان که عشق بماند، هر چند که من نابود شوم.

قلمرو زبانی: غایت: پایان، فرجام، نهایت
کو: که او
رسانم: من را برسان

قلمرو ادبی: واج آرایی «ن»

پیام: جانفشانی برای عشق

۲۱- گرچه ز شراب عشق مستم / عاشق‌تر ازین کنم که هستم

معنی: خدایا، هر چند وجودم از عشق سرشار است، اما از این هم مرا عاشق‌تر و سر‌مست‌تر کن.

قلمرو زبانی: کنم: (من را کن)

قلمرو ادبی: شراب عشق: اضافه تشبیهی
مستم، هستم: جناس ناهمسان

پیام: دعا برای افزونی عشق

۲۲- از عمر من آنچه هست بر جای / بستان و به عمر لیلی افزای

معنی: هر چه از عمر من باقی مانده است بگیر و به عمر لیلی اضافه کن.

قلمرو زبانی: بستان: بگیر (بن ماضی: ستاند، بن مضارع: ستان)
افزای: اضافه کن (بن ماضی: افزود، بن مضارع: افزای)

قلمرو ادبی: واژه آرایی: عمر
تضاد: بستان، افزای

پیام: دعا برای تندرستی دلبر

۲۳- می‌داشت پدر به سوی او گوش / کاین قصه شنید گشت خاموش

معنی: پدر که به رازها و نیازهای عاشقانه مجنون گوش می‌داد، ساکت شد.

قلمرو زبانی: گوش می‌داشت: گوش می‌کرد
خاموش: ساکت

قلمرو ادبی: واج آرایی: «ش»

پیام: ناامیدی پدر

۲۴- دانست که دل اسیر دارد / دردی نه دوا پذیر دارد

معنی: فهمید که دل مجنون اسیر عشق است و درد او دردی است که درمانی ندارد.

قلمرو زبانی: اسیر: بندی

قلمرو ادبی: واج آرایی: «د»
واژه آرایی: دارد
تضاد: دوا، درد

پیام: درمان ناپذیری عشق

معنی کلمات و واژه های درس ششم فارسی یازدهم پرورده عشق

رایت: علامت
خنیده: معروف
شیفتگی: عاشقی
بخت: طالع
چاره‌گری: تدبیر و تأمل

محراب: عبادتگاه
موسم: وقت و زمان
اشتر: شتر
محمل: کجاوه، (محمل بستن = آماده کردن کاروان برای حرکت)
جهد: تلاش

مهد: کجاوه
گزاف کاری: زیاده روی
توفیق: کامیابی و پیروزی
رستگاری: رهایی و فلاح
دریاب: به من کمک کن

مبتلا: گرفتار
حدیث: سخن
زلف: موی سر
طریق: راه و روش
پرورده: پرورش یافته

سرشت: خوی و طینت
سرنوشت: آنچه از روز ازل برای انسان مقدر شده است. بخت
کمال: بالاترین مرتبه چیزی
غایت: فرجام و نهایت

همچنین بخوانید: جواب کارگاه متن پژوهی درس هفتم فارسی یازدهم

توجه: شما دانش آموزان عزیز و کوشا می توانید برای دسترسی سریع تر و بهتر به مطالب کمک درسی کتاب فارسی پایه یازدهم متوسطه دوم ، کلمه و عبارت « ماگرتا » را به همراه مطلب مورد نظر خود جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله معنی و آرایه های ادبی و زبانی شعر پرورده عشق درس ۶ ششم کتاب ادبیات فارسی یازدهم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید.

زنجیران

هم‌بنیانگذار ماگرتا ، عاشق دنیای وب و ۷ سالی ست که فعالیت جدی در حوزه اینترنت دارم. تخصص من تولید محتوایی‌ست که مورد نیاز مخاطبان است. مدیر ارشد تیم شبکه های اجتماعی سایت هستم. به قول ماگرتایی‌ها وقت بروز شدنه !

‫13 دیدگاه ها

    1. واقعا خیلی ممنون و خسته نباشید میگم به عاملان این سایت که بهترین سایت در همه زمینه های درسی هستین

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پنج × دو =