گرمازدگی زمانی رخ می دهد که سیستم تنظیم حرارت بدن توسط عوامل خارجی خسته شده و باعث افزایش دمای داخلی فرد می شود و بدن نمی تواند گرمای اضافی خود را دفع کند، در نتیجه دمای بدن خیلی افزایش می یابد که می تواند اندام های اصلی را تخریب کند.
تشخیص گرمازدگی
پزشک علائم شما را بررسی کرده و میزان فشارخون و دمای بدن شما را اندازه می گیرد. دماسنج مقعدی بیشتر از دماسنج دهانی در این موارد کاربرد دارد. در این حالت پزشک نمونه ادرار و خون شما را با تجویز آزمایش های مربوطه بررسی می کند.
نکاتی مهم درباره گرمازدگی
- از آنجا که فرد گرمازده اشتهای زیادی برای خوردن آب سرد و یخ دارد، باید وی را تشویق کرد تا به تدریج و آهسته مایعات را بنوشد تا معده وی دچار تحریک و درد نشود.
- هنگام گرمازدگی از گرفتن دوش آب سرد به جهت ایجاد شوک، از قرار گرفتن در معرض باد مستقیم کولر به دلیل ایجاد عفونت‌های تنفسی و از نوشیدن سریع مایعات بسیار سرد به جهت به هم خوردن وضعیت سیستم ایمنی و گوارشی بدن خودداری کنید.
- با استفاده از حوله خنک در بدن فرد گرمازده، وی را به حالت طبیعی بازگردانید. میوه هایی مانند آلبالو، خیار و هندوانه نقش به سزایی در تنظیم درجه حرارت بدن دارند.
با شخصی که غش کرده چه کنیم؟
لازم نیست فردی که بر اثر گرمازدگی دچار غش شده است را بیدار کنید. مرحله اولی که در بالا گفتیم را انجام داده و اجازه دهید فرد دراز بکشد. سپس او را به سمت چپ یعنی جایی که قلب او قرار داده، بگردانید و پای چپ او را به سمت بالا خم کنید. دهان شخص گرمازده را باز کنید تا اگر دچار استفراغ شد، راه تنفسی او گرفته نشود. دمای بدن فرد به فاصله هر ده دقیقه از مقعد اندازه‌گیری کنید. مواظب باشید که دمای بدن او به ۳۷ درجه نرسد. خنک کردن بدن شخص گرمازده را تا زمانی که حس کردید، بدن او خنک نشده ادامه دهید. اگر بدن شخص گرمازده خنک شد و دوباره گرم شد، مراحل خنک کردن بدن او را دوباره تکرار کنید.
انواع گرمازدگی
کاهش آب
علائم، عبارتند از:تشنگی بیش از حد، ضعف، سردرد، و از دست دادن هوشیاری.
کاهش نمک
علائم شامل تهوع و استفراغ، گرفتگی عضلات و سرگیجه می باشند.گرچه گرما زدگی به دلیل گرمای شدید نیست، اما این چیزی نیست که به راحتی انجام شود بدون مداخله مناسب، گرما زدگی می تواند تا سکته پیش رود، که ممکن است به مغز و سایر ارگان های حیاتی آسیب برساند و حتی باعث مرگ شود.
گرمازدگی شدید
تعریف این وضعیت از لحاظ پزشکی اینست که درجه حرارت مرکزی بدن از 40 درجه سانتیگراد بیشتر شود. علائم آن بصورت تهوع، تشنج، کاهش سطح هوشیاری و کما است. سریعا با اورژانس تماس بگیرید. بیمار را در یک وان یخ قرار دهید. تمام لباسهای او را درآورید. تکه های یخ را در زیر بغل، کشاله ران و گردن بیمار قرار دهید.
گرمازدگی خفیف
علائم گرما زدگی خفیف شامل درد در شکم، بازو و ساق است و به علت کمبود آب و املاح در اثر تعریق زیاد بوجود میاید. برای درمان آن باید ورزش را متوقف کرد، عضلات دردناک را به آرامی کشش داد و آب خنک حاوی املاح نوشید.
گرمازدگی متوسط
علائم گرما زدگی متوسط شامل ضعف، احساس خستگی شدید و از حال رفتن است. احساس تشنگی شدید، سردرد، تهوع، استفراغ و گیجی هم از دیگر علائم آن است. این عارضه بیشتر در چند روز اول اوقاتی پیش می آید که فرد در یک هوای گرم کار و فعالیت جدیدی را که به آن عادت ندارد شروع میکند. اگر بعد از یک تعریق شدید فقط آب بدون املاح استفاده کنیم احتمال ایجاد این وضعیت زیاد است.
فرد را به یک محل خنک منتقل کنید. لباس های او را درآورید. اگر هوشیار است به او آب خنک که حاوی املاح است بدهید. با پنکه و حوله خیس او را خنک کنید. بیمار را به پزشک ببرید.
علائم گرمازدگی
علائم روحی و روانی گرمازدگی
علائمی که نشان می دهد در معرض گرمازدگی هستید
کمکهای اولیه برای گرمازدگی
ابتدا باید وی را به مکانی خنک مثل زیرسایه بان یا اتاق برده ، لباس های وی را از بدن خارج نمود سپس مصدوم را وادار به دراز کشیدن کرده و پاهای او را بالا بیاورید.
بوسیله پارچه مرطوب و باد زدن و یا هر وسیله دیگر مصدوم را خنک کنید . از روشهای متداول برای خنک کردن فرد گرمازده استفاده از یک ملحفه نازک مرطوب است بهتر است ابتدا ملحفه را خیس کرده و روی بدن وی کشیده و هر چند دقیقه یکبار ملحفه را مرطوب کرده و یا تکان دادن ملحفه مرطوب موجب پائین آمدن دمای بیمار شوید تا بتدریج بدن فرد گرما زده خنک شود
اگر مصدوم هوشیار بوده و استفراغ ننمی کند به آن محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر بدهید و او را سریعا به مرکز درمانی منتقل سازید.
چه زمانی برای درمان گرمازدگی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر احساس گرما زدگی می کنید باید تمام فعالیت ها را متوقف کنید و استراحت کنید پس به مکانی خنک تر بروید آب خنک یا نوشیدنی های خنک دارای قند بنوشید.
اگر علائم شما بدتر شد یا در طی یک ساعت بهبود نیافت با پزشک خود تماس بگیرید .
استفاده از داروهای تب بر در اینگونه موارد هیچگونه اثری نمی گذارد چرا که در این افراد سیستم تنظیم مرکزی دما مشکلی ندارد و در واقع بالا بودن دمای بدن ناشی از محیط است .
به هنگام ضرورت باید از کپسول اکسیژن استفاده نمود و در نبود اکسیژن ، اگر لازم شد به مریض تنفس مصنوعی بدهید .
درمان خانگی گرمازدگی
رفع گرمازدگی با آب پیاز
دو راه برای استفاده از آب پیاز در درمان گرمازدگی وجود دارد:
- با دیدن علایم گرمازدگی و برای کاهش دمای بدنتان آب پیاز را در پشت گوش، زیر پا و روی قفسه‌ی سینه‌ی خود بمالید.
- بعد از گرمازدگی یک قاشق چای خوری آب پیاز را با یک قاشق چایخوری عسل مخلوط کرده و میل کنید.
بهتر است که این مخلوط را تا چند روز بعد از گرمازدگی هم مصرف کنید تا کاملا علائم برطرف بشوند. آب پیاز به عنوان یکی از درمان‌های طبیعی در گرمازدگی استفاده می‌شود اما مکانیزم دقیق عملکردش هنوز شناخته شده نیست.
رفع گرمازدگی با تمبر هندی
تمبر هندی را برای چند دقیقه بجوشانید و عصاره‌ی آن را با شکر یا عسل مخلوط و استفاده کنید. میوه‌ای با طبیعت سرده و برای رفع تشنگی و از بین بردن تب بسیار مفید است. حتی استفاده از تمبر هندی تهوع را هم از بین می‌برد.
رفع گرمازدگی با هندوانه
هندوانه یک میوه تابستانی لطیف، آبدار، خنک کننده، آرام بخش و مسکن التهابات درونی است که اصولا برای رفع عطش در اوج گرمای تابستان مصرف می‌شود و مورد پسند بسیاری از مردم است. طبیعت هندوانه سرد و تر است و برای افراد گرم مزاج بسیار مطلوب است. مربای پوست هندوانه برای رفع حرارت بدن، رفع تشنگی و گرمازدگی بسیار مفید است.
رفع گرمازدگی با گلاب
بنابر اعلام دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، برای معالجه اشخاص گرمازده، بهترین راه خوراندن گلاب همراه با مقداری یخ است، به قدری که باعث استفراغ شده و صفرا را خارج کند. نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین می‌برد و بدن را تقویت میکند. بوییدن گلاب برای تقویت قلب و رفع بیهوشی و تقویت حواس باطنی مفید است.
رفع گرمازدگی با ماست
مصرف ماست با آب برای مقابله با گرمازدگی بسیار مفید است و پیشنهاد می‌شود برای درمان گرمازدگی ماست بخورید. دو قاشق ماست را با کمی نمک و پودر زیره در آب حل کرده و بنوشید. با نوشیدن 1 الی 2 لیوان دوغ در روزهای گرم می‌توانید تا حد زیادی از گرمازدگی جلوگیری کنید.
ماست به دلیل داشتن آب باعث طراوت و سرد شدن بدنتان می‌شود. همچنین ماست شامل پروبیوتیک‌ها، پروتئین‌ها، مواد معدنی و ویتامین است که مواد مورد نیاز بدن شما را نیز تامین میکند.
رفع گرمازدگی با خیار
خیار حاوی آب بسیار بالایی است و در رفع گرمازدگی و تنظیم آب بدن بسیار مفید است. شما می توانید در فصل گرما با نوشیدن مایعات،سالاد هم مصرف کنید. خیار را به ظرف سالاد خود اضافه کرده و از بروز علائم گرمازدگی جلوگیری کنید.
رفع گرمازدگی با بـه لیمو
به لیمو گیاهی به صورت درختچه است که از برگ آن استفاده می‌شود. این گیاه از قدیم در طب سنتی ایران به عنوان آرام بخش، ضد تشنج، ادرارآور، رفع کننده سرگیجه و تپش قلب مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز از آن استفاده می‌شود.
رفع گرمازدگی با استفاده از عناب و شکر
برای رفع گرمازدگی بهتر است عناب را در آب جوشانده و با کمی شکر به صورت خنک میل کنید. همچنین خوردنی‌های سرد و تر مانند گل بنفشه، خاکشیر، هندوانه و تخم خیارین (خیار، کدو، هندوانه و خربزه) نیز توصیه می‌شود. البته بهترین دارو برای رفع گرمازدگی دم کرده عناب و زرشک است که همراه با مقداری شکر میل می‌شود.
[su_label type=”black”]قرص برای درمان گرمازدگی[/su_label]
در درمان گرمازدگی معمولا روش های خانگی و مصرف نوشیدنی و مواد غذایی مناسب می تواند بهترین راهکار باشد. البته در موارد اورژانسی و زمانی که شدت گرمازدگی بسیار بالا باشد، درمان های اورژانسی برای رفع سریع گرمازدگی انجام می شود. این درمان ها می تواند به صورت سرم و یا قرص های تجویزی برای تنظیم آب بدن و جبران کم آبی باشد.
توصیه می شود هیچ دارویی را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید زیرا برخی از قرص ها و داروها ممکن است سبب بروز مشکلات و حتی افزایش دمای بدن شود.
پیشگیری از گرمازدگی
اولین گام جهت پیشگیری این است که خطرات بازی یا کار کردن در شرایط بسیار گرم را بدانید و در صورت قرار گرفتن در معرض گرما، موارد زیر را رعایت کنید:
گرمازدگی نوزاد
به طور کلی باید گفت که کودکان و نوزادان قدرت بدنی کمتری نسبت به هوای بسیار گرم دارند و ممکن است در فصل گرما با کاهش آب بدن مواجه شوند. به طور معمول، آب و املاح بدن در گرمای زیاد بیشتر از بین رفته و نوزادان هم از این مورد مستثنی نیستند. چنانچه آب تبخیر شده، مجددا وارد بدن نوزاد نشود، مشکلات و خطرات زیادی برای نوزاد ایجاد شده و حتی ممکن است سبب تشنج و یا تهدید کننده زندگی نوزاد باشد.
به همین دلیل، با تغذیه نوزادان با شیر مادر، دوری از گرما و نوشیدن مایعات و انواع میوه ها در کودکان بالای یک سال، می توانید از بروز گرمازدگی در کودکان جلوگیری کنید. علاوه بر این، شما می توانید با کم کردن لباس نوزاد در فصل گرما و تنظیم حرارت بدن او، مانع از گرمازدگی نوزاد شوید. به خاطر داشته باشید که نوزادان نسبت به بزرگسالان به گرمای زیاد بسیار حساس بوده و باید مراقبت بیشتری از آن ها به عمل آید.
راه‌های درمان گرمازدگی کودک
1- کودک را در محلی خنک مانند اتاقی که جریان هوا در آن برقرار است بگذارید.
2- لباس‌ها را از تن کودک خارج کنید.
3- با اسفنج یا پارچه مرطوب بدن کودک را به‌ویژه قسمت سر گردن و تنه او را، مرطوب کنید.
4- در صورتی که کودک هوشیار است به او نوشیدنی خنک بدهید.
5- در صورت افت هوشیاری فورا او را به مراکز درمانی انتقال دهید.
6- در صورتی که پس از 30 دقیقه، این اقدامات درمانی تأثیر‌گذار نبود، کودک را به بیمارستان انتقال دهید.
7- دمای بدن بالای 40 درجه زنگ خطر بوده و درصورت بروز آن فورا کودک را به بیمارستان انتقال دهید.
روش های جلوگیری از گرمازدگی
1.لباس های شل و شبک بپوشید
2.محافظت در برابر آفتاب سوختگی
3.به مقدار زیاد مایعات بنوشید
4.در صورت نیاز دارو مصرف کنید
5.هرگز در در ماشین پارک شده که پنچره های آن بسته است نمانید
6.در ساعات بسیار گرم روز بیرون نروید
7.اگر در معرض خطر بیشتری هستید احتیاط کنید
