جواب خودارزیابی درس ششم علوم و فنون دهم انسانی ⚜️ صفحه ۵۴ و ۵۵

جواب سوالات درس ششم «سجع و انواع آن» کتاب علوم و فنون ادبی (۱) پایه دهم انسانی که شامل خودارزیابی صفحه ۵۴ و ۵۵ می باشد را در ادامه در بخش آموزش و پرورش ماگرتا برای شما دانش آموز عزیز آماده کرده‌ایم.

پاسخ درس بعدی: جواب درس هفتم علوم و فنون دهم انسانی
و
جواب کارگاه تحلیل فصل دوم علوم و فنون دهم انسانی

جواب خودارزیابی درس ششم صفحه ۵۴ علوم و فنون دهم انسانی

۱- در اشعار و جمله‌های زیر، سجع را بیابید.

بزرگان گفته‌اند: دولت، نه به کوشیدن است؛ چاره کم جوشیدن است.
سعدی
کوشیدن و جوشیدن: سجع متوازی

الهی به شناخت تو زندگانیم، به نام تو آبادانیم، به یاد تو شادانیم و به یافت تو ناتوانیم.
خواجه عبدالله
زندگانیم و آبادانیم: سجع متوازی
شادانیم و ناتوانیم: سجع مطرف
شادانیم و آبادانیم: سجع مطرف

سِرّ عشق، نهفتنی است نه گفتنی و بساط مهر، پیمودنی است نه نمودنی.
مقامات حمیدی
نهفتنی و گفتنی: سجع مطرف
پیمودنی و نمودنی: سجع متوازی

من مانده‌ام مهجور از او، دیوانه و رنجور از او
گویی که نیشی دور از او در استخوانم می‌رود
سعدی
مهجور و رنجور: سجع متوازی
مهجور و رنجور و دور: سجع مطرف

۲- عبارت زیر را می‌توان مسجع نامید؟ دلیل خود را بنویسید.

پادشاهی او راست زیبنده، خدایی او راست در خورنده، بلندی و برتری از درگاه او جوی و بس.
جهانگشای جوینی
بله، زیرا واژه‌های «زیبنده» و «در خورنده» در پایان دو جمله، سجع مطرف‌اند (وزن یکسان ندارند). زیرا این دو واژه در پایان دو جمله به صورت قرینه آمده‌اند و در حروف پایانی نیز مشترک می‌باشند.

۳- در عبارت زیر، واژه‌های سجع کدام‌اند؟ وجه اشتراک آنها را بنویسید.

تنی چند متفق سیاحت بودند و شریک رنج راحت.
گلستان سعدی
سیاحت و راحت – وجه مشترک آنها واج‌های پایانی آن‌ها است.

۴- واژه‌های بدهد و بنهد در عبارت زیر، سجع متوازی دارند.
جوانمرد که بخورد و بدهد، به از عابد که روزه دارد و بنهد.
گلستان سعدی

۵- در هر عبارت، سجع را بیابید و نوع آن را مشخص نمایید.

محبت را غایت نیست؛ از بهر آنکه محبوب را نهایت نیست. تذکرة‌الاولیا، عطار
غایت و نهایت: مطرف

پشت و پناه سپاه من بود، در دیده دشمنان خار و بر روی دوستان خال.
خار و خال: متوازن

فلان را کرم بی شمار است و هنر بی حساب، دارای عزمی است متین و طبعی کریم.
بی شمار و بی حساب: متوازن
متن و کریم: متوازن

ظاهر درویشی، جامه ژنده است و موی سترده و حقیقت آن، دل زنده و نفس مرده.
ژنده و سترده: مطرف
زنده و مرده: متوازن

ارادت بی چون، یکی را از تخت شاهی فرو آرد و دیگری را در شکم ماهی نکو دارد.
فروآرد و دارد: مطرف

۶- در متن زیر، سجع‌ها را بیابید، نوع هر یک را مشخص نمایید و درباره ارزش موسیقایی هر یک اظهار نظر کنید.

«صیّاد بی روزی، ماهی در دجله نگیرد و ماهی بی اجل در خشک نمیرد. دو چیز مُحال عقل است: خوردن بیش از رزق مقسوم و مردن پیش از وقت معلوم. به نانهاده، دست نرسد و نهاده، هر کجا هست، برسد. هر که به تأدیب دنیا راه صواب نگیرد، به تعذیب عقبی گرفتار آید». گلستان سعدی

نگیرد و نمیرد، مقسوم و معلوم
نرسد و برسد: سجع متوازی، این نوع سجع، بیشترین ارزش موسیقایی را دارد؛ زیرا در آن ارکان سجع، وزن و واج‌های پایانی یکسانی هستند.
نگیرد و آید: سجع مطرّف ارزش موسیقایی این نوع سجع، از سجع متوازی کمتر است؛ زیرا در سجع مطرّف فقط واج‌های پایانی ارکان سجع یکسان‌اند و وزن آنها یکسان نیست.

پاسخ درس قبلی: جواب درس پنجم علوم و فنون دهم انسانی

✅ به پایان جواب خودارزیابی درس ششم صفحه ۵۴ و ۵۵ علوم و فنون دهم انسانی رسیدیم، جهت مشاهده گام به گام سایر دروستان کافیست نام آن را به همراه عبارت ماگرتا در گوگل جست و جو کنید. همچنین اگر سوالی داشتید حتما آن را از بخش نظرات بپرسید.