جواب سوالات درس هفتم فلسفه یازدهم ☄️ ابزارهای شناخت

جواب سوالات درس هفتم فلسفه یازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات بررسی ، بیان نمونه ، مقایسه و به کار ببندیم صفحه ۵۰ ، ۵۱ ، ۵۲ ، ۵۳ ، ۵۴ و ۵۶ درس ۷ هفتم «ابزارهای شناخت» کتاب فلسفه پایه یازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: جواب سوالات درس ششم فلسفه یازدهم

جواب سوال متن صفحه ۵۰ و ۵۱ درس ۷ فلسفه یازدهم

عبارت‌های زیر را با دقت بخوانید.

۱- سرنوشت هرکس در گرو عملی است که خود انجام داده است.
۲- تاریخ بشر با حوادث تلخ و ناگوار فراوانی آمیخته است.
۳- یکی از فرشتگان الهی جبرئیل است که آوردن وحی بر پیامبران را برعهده دارد.
۴- زمین علاوه بر حرکتی که به دور خود و به دور خورشید دارد، حرکتی هم همراه با منظومه شمسی در کهکشان دارد.
۵- انسانی که واقعا خدا را مقصود خود قرار بدهد، اعمالش در جهت رسیدن به او خواهد بود.
۶- جهان برای برخی انسان‌ها حکم قفس را دارد.

آیا با جمله‌های بالا موافقید؟

پاسخ: بله موافقم

صرف نظر از اینکه با این گزاره‌ها موافق هستید یا مخالف، فکر می‌کنید گویندگان این جمله‌ها با چه ابزاری به آنها پی‌برده و آنها را پذیرفته‌اند؟

پاسخ: ابزارهایی مثل علم، رجوع به کتاب های تاریخی، تجربه و …

هر یک از این گزاره‌ها مربوط به چه حوزه‌هایی از دانش بشر می‌شود؟

پاسخ: گزاره اول، بیانگر قدرت اختیار در انسان است، یعنی یک گزاره انسان شناختی است.
گزاره دوم، یک گزاره در حوزهٔ تاریخ بشر و حوادثی است که بر او گذشته است.
گزاره سوم، یک گزاره دربارهٔ جهان غیب و ماوراءالطبیعه است.
گزاره چهارم، یک گزارهٔ علمی در حوزهٔ فیزیک و علوم طبیعی است.
گزاره پنجم، یک گزارهٔ اعتقادی و تأثیر اعتقاد بر عمل است.
گزاره ششم، یک گزارهٔ عرفانی و اخلاقی شمرده می شود.

پاسخ بررسی صفحه ۵۲ درس هفتم فلسفه یازدهم

گاهی ما در هنگام استفاده از حواس دچار خطا می‌شویم؛ مثلاً ممکن است چوب را داخلِ آب، شکسته ببینیم یا یک ساختمان بزرگ را، از فاصله دور، کوچک بپنداریم.

🟧 آیا چنین پیشامدهایی سبب سلب اعتماد ما از حواس می‌شود؟ چرا؟

پاسخ: خیر معمولا منفی است، زیرا برای همه خطای در حواس رخ داده، امّا باز هم از حواس استفاده می‌کنند. کسی نیست که به علت چند بار اشتباه در دیدن، دیگر از چشم خود استفاده نکند. او حتی برای پی بردن به خطای خود باز هم از همین حواس استفاده می‌کند. به عبارت دیگر هرکس می‌داند که ساختار دستگاه حواس ما و ادراک مربوط به حواس ما یک ساختار درست دارد و پیش آمدن خطا مربوط به ساختار دستگاه نیست.

🟧 برای اینکه به خطای خود در این موارد پی ببریم، باید از چه ابزاری استفاده کنیم؟ آیا باز هم باید از حواس کمک بگیریم؟

پاسخ: بله برای پی بردن به خطای خود باز هم از همین حواس استفاده می‌کنیم.

🟧 آیا اینکه انسان می‌تواند متوجه خطای خود شود، می‌تواند دلیلی بر توانایی حواس برای شناخت اشیا باشد؟

پاسخ: در توضیحات سوال اول پاسخ داده شده است.

حل بیان نمونه صفحه ۵۳ درس ۷ فلسفه یازدهم

آیا می‌توانید نمونه‌های دیگری از ویژگی‌ها و حالات نفس را مثال بزنید که انسان ابتدا آن را در خود یافته و سپس در موجودات دیگر مشاهده کرده است؟

پاسخ: – محبت و دشمنی
– استدلال کردن
– شادی و غم
– اخلاق و ویژگی‌های اخلاقی مانند ترس و شجاعت
– رابطهٔ علیت میان ارادهٔ انسان و افعال او
– احساس شک و تردید در برخی امور

جواب بررسی صفحه ۵۴ درس هفتم فلسفه یازدهم

آیا در علومی که از راه استدلال عقلی محض به دست می‌آیند، امکان خطا و اشتباه وجود دارد؟ با توجه به آنچه در منطق، درباره استدلال آموخته‌اید، در این باره توضیح دهید.

پاسخ: بله، زیرا اشتباه در بدیهیات اتفاق نمی‌افتد اما:
۱) در استدلال‌های تجربی به دلیل وجود خطا در حس، امکان اشتباه وجود دارد. که با تلاش و کوشش علمی و دقت در آزمایش‌ها و تجربه‌ها آن را کم می‌کنیم.
۲) در استدلال عقلی محض، چه در ریاضیات و چه در فلسفه امکان خطا وجود دارد. این خطا می‌تواند از ناحیهٔ ماده باشد و می‌تواند از ناحیهٔ صورت، یعنی شکل استدلال باشد. هر دو شکل خطا قابل تشخیص و رفع شدن است.
مثال: در باز است – باز پرنده است ؛ نتیجه: در پرنده است.
خطا حد وسط ندارد – جیوه فلز است – هر فلزی چکش خوار است ؛ نتیجه: جیوه چکش خوار است – خطا ، ماده در مقدمه دوم اشتباه است.

پاسخ مقایسه صفحه ۵۶ درس ۷ فلسفه یازدهم

با اینکه «معرفت وحیانی» و «شهود و اشراق عارفانه» قرابت و نزدیکی‌هایی با هم دارند، امّا تفاوت‌هایی اساسی نیز میان آنها وجود دارد. یکی از تفاوت‌های این دو شیوه شناخت را در جدول زیر می‌بینید. آیا می‌توانید موارد دیگری نیز به این فهرست اضافه کنید؟

حل به کار ببندیم صفحه ۵۶ درس هفتم فلسفه یازدهم

۱- وقتی ماه را در آسمان مشاهده می‌کنیم، آن را به اندازه یک توپ فوتبال می‌بینیم، در حالی که می‌دانیم قطر ماه حدود ۳۵۰۰ کیلومتر است. آیا به نظر شما، این اتفاق می‌تواند نمونه‌ای از خطای حواس به شمار بیاید؟ اصولا فاصله چه تأثیری در کوچک و بزرگی اشیا دارد؟

پاسخ: به لحاظ علمی میان بزرگی و کوچکی جسمی در هنگام دیدن و میزان فاصله آن رابطه است که خود این رابطه توسط حس و تجربه شناخته شده است؛ لذا اگر کسی جسمی را که در دور دست است به همان اندازه ای ببیند که در نزدیک است، در این جا خطا رخ داده و باید علت آن مشخص شود.

۲- حیوانات نیز مانند انسان ادراک حسی دارند حتّی در برخی از حواس از انسان‌ها نیز قوی‌تر هستند، اما شناخت حسی و تجربی آنها از جهان پیرامونی با شناخت انسان قابل مقایسه نیست. به نظر شما دلیل این میزان تفاوت میان شناخت حسّی انسان و حیوان چیست؟

پاسخ: هر قدر حس قویتر باشد، شناخت بیشتری را انجام می‌دهد. مثلا بینایی قویتر جسم ریزتری را که دیگری توانایی مشاهده آن را ندارد، مشاهده می کند. همچنین انسان یا حیوانی که حس بینایی ندارد، نمی تواند رنگ اشیا را بشناسد و از این معرفت بی بهره است. حال ممکن است حیوانی وجود داشته باشد که بتواند برخی امواج مغناطیسی یا حتی امواجی را که هم اکنون برای بشر ناشناخته است، بشناسد. همه این موارد نشان دهنده آن است که دایره شناخت حسی در افراد متفاوت است و این به معنی عدم امکان معرفت حسی نیست.

۳- برخی از فیلسوفان اعتقاد دارند شناخت و معرفت فقط در حوزه تجربه امکان‌پذیر است. به نظر شما آیا می‌توان نظر این فیلسوفان را از طریق تجربه اثبات کرد؟ نظر خود را با دلیل بیان کنید.

پاسخ: فیلسوفانی که اعتقاد دارند شناخت و معرفت فقط در حوزه تجربه امکان‌پذیر است مجاز به دادن حکم که ناظر به حوزهٔ فراتر از تجربه باشد نیستند، در حالی که این گزاره یعنی «شناخت و معرفت فقط در حوزهٔ تجربه امکان‌پذیر است» خود از تجربه به دست نیامده و نمی‌توان صحت و سقم آن را از طریق تجربه اثبات و یا رد کرد. پس این سخن در دل خود تناقض دارد و قابل پذیرش نیست.

۴- آیا می‌توان با تجربه، آنچه را که در عالم وجود دارد، شناخت؟ با هم کلاسی‌های خود مباحثه کنید.

پاسخ: خیر، اگر روش‌های دیگری برای شناخته وجود داشته باشد به طور طبیعی توانایی درک آن را ندارد و اگر در جهان اموری وجود داشته باشد که در محدوده حس و تجربه قرار نگیرد (که این چنین است)، اصولا از طریق تجربه اثبات و انگار نمی شود.

۵- با توجه به تنوع ابزارهای شناخت، درباره افراد زیر نظر دهید و بگویید که با چه اشکالاتی روبه‌رو می‌شوند؟

۱) کسی که معتقد است تنها ابزار شناخت حس است و فقط معرفت تجربی اعتبار دارد.

پاسخ: خود را از شناخت عوالم بالاتر محروم کرده است زیرا با ابزار حس به فراتر از عالم تجربه نمی‌توان دست یافت.

۲) کسی که معتقد است تنها ابزار شناخت عقل است و فقط معرفت عقلی محض اعتبار دارد.

پاسخ: سخت در اشتباه است زیرا نمی‌داند که تمام تصورات عقلیه که اموری انتزاعی هستند از معانی حسّیه انتزاع شده‌اند؛ یعنی معقولات مسبوق به ادراکات جزئیه حسّیه‌اند و کسی که برخی حواس را نداشته باشد برخی دانش‌ها را نیز نخواهد داشت به عبارت دیگر اگر فرض شود انسانی از کلیه حواس بی‌بهره باشد، از علوم نیز بی‌بهره خواهد بود. پس منشأ اصلی ادراکات حواس است که در انسان وجود دارد.

۳) کسی که معتقد است تنها ابزار شناخت قلب است و فقط شهود قلبی اعتبار دارد.

پاسخ: انسان علاوه بر شناخت‌های حسی و شناخت‌های عقلی، یک سلسله شناخت‌هایی را در وجود خود می‌یابد که نه قوهٔ حس می‌تواند این شناخت‌ها را تولید کند و نه قوهٔ عقل، بلکه این شناخت نوعی تجربه درونی است که جز خود شخص از آن گاه نیست، مانند عشق و علاقه‌ای که انسان به فرزند خود دارد. از آنجایی که این نوع شناخت قابل انتقال به دیگران نیست اگر فرد بخواهد معرفت قلبی خود را ذیل علم قرار دهد و دیگران را در آن سهیم نماید باید به زبان فلسفی و استدلالی بیان کند. لذا کسی که تنها ابزار شناخت را قلب می‌داند‌ هم خود را از دیگر معارف محروم و هم دیگران را از معرفت خودش محروم کرده است.

۴) کسی که معتقد است تنها شهود وحیانی قابل اعتبار است.

پاسخ: باید در دیدگاه خود تجدیدنظر کند زیرا آیات قرآن که پیامبر از طریق شهود وحیانی آنها را دریافت کرده است، انسان را مرتب به تفکر و تعقل دعوت می‌نماید؛ یعنی لازمهٔ شهود وحیانی معرفت عقلانی است. لذا کسی که تنها شهود وحیانی را معتبر بداند به طور ضمنی معرفت عقلانی را نیز معتبر دانسته است.

همچنین بخوانید: جواب سوالات درس پنجم فلسفه یازدهم

توجه: شما دانش آموز پایه یازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و فعالیت های دروس کتاب فلسفه یازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات درس ۷ هفتم کتاب فلسفه پایه یازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💕