جواب قلمرو های کارگاه متن پژوهی درس ششم فارسی دوازدهم

جواب قلمرو های کارگاه متن پژوهی درس ششم فارسی دوازدهم ؛ در این نوشته با جواب سوالات تمرینات کارگاه متن پژوهی قلمرو های ادبی و زبانی و فکری صفحه ۴۸ و ۴۹ درس ۶ ششم نی نامه کتاب ادبیات فارسی ۳ دوازدهم متوسطه دوم رشته های تجربی و ریاضی و انسانی و فنی حرفه ای آشنا می شوید. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: معنی و آرایه های شعر نی نامه درس ششم فارسی دوازدهم

جواب قلمرو زبانی صفحه 48 درس ششم فارسی دوازدهم

۱) معنای واژه‌ «دستور» را در بیت‌های زیر مشخّص کنید.

چه نیکو گفت با جمشید دستور / که با نادان نه شیون باد و نه سور (فخرالدّین اسعد گرگانی)

پاسخ: دستور: وزیر

گر ایدونک دستور باشد کنون / بگوید سخن پیش تو رهنمون (فردوسی)

پاسخ: دستور: اجازه

۲) با توجّه به دو بیت زیر از مولوی، آیا می‌توان «دیر شدن» و «بی گاه شدن» را معادل معنایی یکدیگر دانست؟ دلیل خود را بنویسید.

مکر او معکوس و او سرزیر شد / روزگارش برد و روزش دیر شد
بی‌گاه شد بی‌گاه شد، خورشید اندر چاه شد / خورشیدِ جان عاشقان در خلوت الله شد

پاسخ: دیر شدن و بی گاه شدن هر دو به معنی سپری شدن زمان است

۳) بیت زیر را با توجّه به موارد «الف» «ب» بررسی کنید.

سرّ من از نالهٔ من دور نیست / لیک چشم و گوش را آن نور نیست

الف) کارکرد «را»: پاسخ: حرف «را» در معنای حرف اضافهٔ «برای» به کار رفته است. برای چشم و گوش آن نور نیست.

ب) نقش دستوری قسمت‌های مشخص شده: پاسخ: دور: مسند / آن نور: نهاد زیرا «نیست» به معنای وجود ندارد هست نه فعل اسنادی.

جواب قلمرو ادبی صفحه 48 و 49 درس 6 فارسی دوازدهم

۱) بیت‌های زیر را از نظر کاربرد آرایهٔ جناس تام (همسان) بررسی کنید.

الف) آتش است این بانگ نای و نیست باد / هر که این آتش ندارد نیست باد

پاسخ:

ب) نی، حریف هر که از یاری بُرید / پرده‌هایش پرده‌های ما درید

پاسخ:

۲) به بیت زیر توجّه کنید:

مستمع، صاحب سخن را بر سر کار آورد / غنچهٔ خاموش، بلبل را به گفتار آورد (صائب تبریزی)

در این بیت، مصراع دوم در حکم مصداقی برای مصراع اوّل است؛ به گونه‌ای که می‌توان جای دو مصراع را عوض کرد؛ در واقع شاعر، بر پایهٔ تشبیه، بین دو مصراع ارتباط معنایی بر قرار کرده است؛ به این نوع کاربرد شاعرانه «اسلوب معادله» می‌گویند.

توجّه: در اسلوب معادله، هر یک از دو مصراع، استقلال معنایی و نحوی دارند؛ به گونه‌ای که یکی از طرفین، معادل و مصداقی برای تأیید مفهوم طرف دیگر است.

نمونه:

عشق چون آید، برد هوش دل فرزانه را

دزد دانا می‌کشد اوّل چراغ خانه را

زیب‌النّسا

شانه می‌آید به کار زلف در آشفتگی

آشنایان را در ایّام پریشانی بپرس

سلیم طهرانی

عشق بر یک فرش بنشاند گدا و شاه را

سیل، یکسان می‌کند پست و بلند راه را

غنی کشمیری

– در کدام بیت درس، شاعر از «اسلوب معادله» بهره گرفته است؟ دلیل خود را بنویسید.

پاسخ: محرم این هوش جز بی‌هوش نیست / مر زبان را مشتری جز گوش نیست

زیرا مصراع دوم معادلی برای مصراع اول است؛ علاوه‌ بر این، هر مصراع یک مفهوم کامل دارد و وابستهٔ مصراع بعد نیست.

پاسخ قلمرو فکری صفحه 49 درس ششم فارسی دوازدهم

۱) مقصود مولوی، از «نی» و «نیستان» چیست؟

پاسخ: نی: مولوی، انسان آگاه و عارف
نیستان: عالم معنا، جوار خداوندی

۲) کدام بیت، به این سخن مشهور «کُلُّ شَیءٍ یَرْجِعُ إِلَی أصْلِهِ.» (هر چیزی سرانجام به اصل و ریشهٔ خود باز می‌گردد.) اشاره دارد؟

پاسخ: هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش / باز جوید روزگارِ وصل خویش

۳) حافظ، در هر یک از بیت‌های زیر، بر چه مفاهیمی تأکید دارد؟ بیت‌های معادل این مفاهیم را از متن درس بیابید.

الف) در ره عشق نشد کس به یقین محرم راز / هر کسی بر حسب فکر گمانی دارد

پاسخ: مفهوم: هر فردی، حقیقت عشق را نمی‌فهمد و هر کس بر شالوده تصوّر و گمان خود درباره آن سخن می‌گوید.
ارتباط با ==> هر کسی از ظنّ خود شد یار من / از درون من نجُست اسرار من

زمانه گر بزند آتشم به خرمن عمر / بگو بسوز که بر من برگ کاهی نیست

پاسخ: مفهوم: بی‌ارزش بودن عمر در صورت نبود عشق
ارتباط با ==> روزها گر رفت، گو رو باک نیست / تو بمان، ای آن که جز تو پاک نیست

۴) جدول زیر را با توجّه به مفاهیم ابیات درس کامل کنید.

مفهوم	شمارهٔ بیت
دشوار و پر خطر بودن راه عشق	سیزدهم
ظاهر نشانه‌ای از باطن است	هفتم
اشتیاقِ پایان ناپذیر عاشق	هفدهم
نقش ظرفیت وجودی افراد در تأثیرپذیری از عشق	دوازدهم
تأثیر عشق بر هستی	دهم

همچنین بخوانید: جواب تمرین های کارگاه متن پژوهی درس هفتم فارسی دوازدهم

توجه: شما دانش آموزان عزیز و کوشا می توانید برای دسترسی سریع تر و بهتر به مطالب کمک درسی کتاب فارسی پایه دوازدهم متوسطه دوم ، کلمه و عبارت « ماگرتا » را به همراه مطلب مورد نظر خود جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله جواب و پاسخ قلمرو های کارگاه متن پژوهی صفحه ۴۸ و ۴۹ درس ششم ادبیات فارسی دوازدهم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید.