جواب درس ۸ تاریخ یازدهم انسانی ▶️ اسلام در ایران

جواب درس ۸ تاریخ یازدهم انسانی ؛ گام به گام درس هشتم تاریخ (۲) از بعثت پیامبر اسلام تا پایان صفویه پایه یازدهم رشته انسانی که شامل جواب فعالیت ها و پرسش های نمونه درس 8 هشتم اسلام در ایران ؛ زمینه های ظهور تمدن ایرانی – اسلامی از فصل سوم ایران از ورود اسلام تا پایان صفویه در صفحه های ۸۰ ، ۸۱ ، ۸۲ ، ۸۳ ، ۸۶ ، ۸۷ و ۸۸ است را در ادامه در بخش آموزش و پرورش ماگرتا آماده کرده ایم.

همچنین بخوانید: جواب درس ۷ تاریخ یازدهم انسانی

جواب فکر کنیم و پاسخ دهیم صفحه ۸۰ درس ۸ تاریخ یازدهم انسانی

مورخان در یک تقسیم بندی معروف، تاریخ ایران را به دو دوره ی باستان و اسلامی تقسیم کرده اند.

الف) به نظر شما مبنای این تقسیم بندی چیست؟

پاسخ: ورود اسلام به ایران

ب) با هم فکری، چند ویژگی مشترک و متفاوت جامعه ی ایران را در این دوره به یاد بیاورید.

پاسخ: شکل گیری آداب و روسوم بر مبنای دین جدید. آمیخته شدن رسوم باستان و آیین جدید

کاوش خارج از کلاس صفحه ۸۱ درس هشتم تاریخ انسانی یازدهم

با رجوع به منابعی که دبیر معرفی می نماید درباره ی سلمان فارسی تحقیق کنید و به پرسش های زیر درباره ی او پاسخ کتبی دهید.

الف) با چه انگیزه و هدفی و چگونه به مدینه رفت و مسلمان شد؟

پاسخ: سلمان در سال اول هجری و به روایتی در ماه جمادی‌ الاولی اسلام آورد. او از آخرین راهبی که با او ملازمت داشت، شنیده بود که نشانه‌های پیامبر (ص) سه چیز است: ۱- صدقه نمی‌خورد ۲- هدیه را می‌پذیرد ۳- بین دو کتفش خاتم نبوت وجود دارد.

وی همراه با کاروانی به سمت سرزمین عرب حرکت کرد، اما اهل کاروان در وادی القری به سلمان ظلم کرده، با تصاحب اموالش، او را به عنوان برده به فردی یهودی فروختند. آن یهودی نیز سلمان را به یهودی دیگری از بنی‌قریظه فروخت و سلمان با او به مدینه رفت و در نخلستانش به کار گرفته شد.

با گذشت اتفاقاتی، پیامبر سلمان را خریداری کرد و او مسلمان شد و همراه پیامبر در جنگ ها شرکت کرد.

ب) چه خدماتی به اسلام در مدینه کرد؟

پاسخ: سلمان فارسی در جنگ‌های صدر اسلام شرکت داشت و پس از غزوه خندق هیچ جنگی از او فوت نشد. پس از رحلت رسول خدا او فرماندار مدائن شد. مطابق نقل یاقوت حموی، نویسنده معجم البلدان، پس از فتح اصفهان به دست مسلمانان، سلمان به آنجا رفت و مسجدی را در زادگاهش بنا نمود. اکنون نیز در منطقه جی اصفهان بقایای مسجدی کهن وجود دارد.

پ) در جریان فتح ایران چه مأموریتی را به عهده گرفت؟

پاسخ: سلمان فارسی در فتح مداین نقش ویژه ای داشت. هنگامی که مسلمانان وارد مداین شدند و قصرها را یک به یک می‌گشودند، نگهبانان یکی از قصرها در برابرشان مقاومت کردند. در این کاخ سرداران چابک و نیرومندی بودند که نمی‌خواستند به سادگی تسلیم شوند.

سلمان نزد ‌آنان رفت و به زبان پارسی خطاب به ایشان گفت: انسان تا زمانی با جان و مال خویش می‌جنگد که رهایی یابد؛ در حالی که برای شما نجاتی نمی‌بینم؛ زیرا کسرا در مقابل ارتش اسلام عقب‌‌نشینی کرده و متواری شده است و بر مقر حکومتش دست یافته‌اند؛ چنان‌‌که سربازی از او در مداین باقی نمانده است. ایسته است با دست خود، خویشتن را به هلاک نیافکنید و تسلیم شوید.

آنان از این سخن سلمان خشمگین شده، به سویش تیراندازی کردند. آنگاه از او پرسیدند: تو که هستی؟! او ماجرای زندگی خویش و چگونگی آشنایی با رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) را برایشان بازگو کرد و از کرامت‌های اخلاقی و فضایل آن حضرت سخن‌ها گفت. ایرانیان تسلیم گردیدند و دروازه‌های قصر را گشودند و از آن خارج شدند.

جواب فعالیت ۱ صفحه ۸۲ درس هشتم تاریخ یازدهم انسانی

بررسی شواهد و مدارک
متن زیر را بخوانید و برداشت و تحلیل خود را از آن بیان کنید.

مُثنی بن حارثه، رئیس یکی از قبیله های عرب که در حمله به مرزهای ایران خیلی فعال بود، گفت: «در جاهلیت و اسلام با عرب و عجم جنگ کردم، به خدا به روزگار جاهلیت یک صد عجم پرتوان تر از هزار عرب بود و اکنون یک صد عرب پرتوان تر از هزار عجم است» (طبری، تاریخ طبری، ج ۴، ص ۱۶۱۷)

پاسخ: بیانگر قدرت ایمان، اعتقاد و روحیه جنگجویی اعراب می باشد که در گذشته امیال مادی انگیزه جنگ آنها بود. ولی در زمان مثنی هدف اشاعه آیین اسلام بر مبنای اعتقادات دینی بود.

پاسخ فعالیت ۲ صفحه ۸۳ درس ۸ هشتم تاریخ یازدهم انسانی

بررسی شواهد و مدارک؛ صلح نامه ها
صلح نامه های میان ایرانیان و اعراب، حاوی نکات مهمی درباره چگونگی فتح ایران و برخوردهای فاتحان و مغلوبان است.
قسمت هایی از چند صلح نامه را به دقت بخوانید و به پرسش های مربوط به آن ها، پاسخ دهید.
صلح نامه ی نهاوند: «[فرمانده سپاه عرب] جان ها و مال ها و زمین هایشان را امان می دهد که کسی دینشان را تغییر ندهد و از انجام [ترتیبات دینشان منع نکند، مادام که هر سال به عامل خویش جزیه دهند. مادام که ره مانده را رهنمایی کنند، راه ها را اصلاح کنند و هر کس از سپاه مسلمانان را که به آن ها گذر کند [یک شبانه روز] مهمان کنند و مادام که نیک خواهی کنند. اگر خیانت کردند ذمه ی ما از آن ها بری باشد» (طبری، تاریخ طبری، ج ۵، ص ۱۹۶۰).
صلح نامه ی ری: «[یکی از بزرگان شهر] پانصد هزار درهم بداد تا تازیان کسی از ایشان را نکشند و به اسیری نبرند و آتش کده ای را ویران نکنند، و نیز خواستند که مقدار خراج ایشان برابر خراج اهل نهاوند باشد» ( بلاذری، فتوح البلدان، ص ۱۲۰).
صلح نامه ی آذربایجان: «مرزبان بر همه آذربایجان از حُذَیفةبن یمَان [فرمانده سپاه مسلمانان] طلب صلح کرد و بر آن شد که هشت صد هزاردرهم بپردازد به آن شرط که حذیفه کسی را نکشد یا به اسیری نگیرد و آتش کده ای را ویران نسازد. اهل شیز (نواحی کوهستانی البرز، منطقه ماوراء النهر و بخش های شرقی فلات ایران مانند زابل و کابل، بعدها در زمان امویان فتح شد.) را از پای کوبی در روزهای عید و انجام مراسم دیگر باز ندارد» (همان، ص ۱۶۳).

الف) تعهدات ایرانیان و اعراب مسلمان را در قراردادهای صلح فوق فهرست نمایید.

پاسخ: تعهدات اعراب: ۱) جان و مال ایرانیان در امان بماند. ۲) در پذیرش دین اسلام اجباری وجود نداشته باشد. ۳) ایرانیان در انجام آیین های دین زرتشت آزاد گذاشته شوند و آتشکده های ایرانیان تخریب نشود.

تعهدات ایرانیان: ۱) پرداخت جزیه در قبال ماندن در دین زرتشتی ۲) مهمان کردن سپاهیان مسلمان که از آن شهر می گذرند. ۳) اصلاح راه ها ۴) خیانت نکردن به پیمان صلح

ب) تعهدات اعراب مسلمان در این صلح نامه ها، دلالت بر چه مسائلی دارد؟

پاسخ: نبود اجبار در پذیرش دین اسلام و دادن آزادی عمل به ایرانیان برای ماندن در دین گذشتگان – حفظ مال و جان مردم سرزمین های فتح شده در قبال پرداخت جزیه – تسلط کامل اعراب بر سرزمین ایران

جواب فعالیت ۳ صفحه ۸۶ درس ۸ تاریخ یازدهم انسانی

مطالب جدول بالا را به دقت بخوانید و پاسخ پرسش های زیر را از آن استخراج و استنباط نمایید.

۱- از نظر دینی و مذهبی، جنبش های مذکور چه وجه مشترکی داشتند؟

پاسخ: رهبران آن ها یا خود را فرستاده زرتشت و یا موعد و منجی دین زرتشتی می دانستند و به دنبال برپایی دین پیشین ایرانیان بودند و مسلمانان و اعراب را در ایران دشمن و بیگانه تلقی می کردند.

۲- به لحاظ سیاسی، نکته ی مشترک جنبش های فوق چیست؟

پاسخ: خونخواهی ابومسلم و مبارزه با سلطه اعراب؛ بیشتر این جنبش ها در خراسان، سیستان و آذربایجان به وقوع پیوست که آمادگی مردم این مناطق را برای قیام علیه اعراب مسلمان نشان می دهد.

پاسخ فکر کنیم و پاسخ دهیم صفحه ۸۷ درس هشتم تاریخ یازدهم انسانی

صلح نامه هایی که میان ایرانیان و اعراب مسلمان در جریان فتح ایران منعقد شد، حاوی چه شواهدی درباره ی روند اسلام پذیری مردم ایران هستند؟

پاسخ: توضیح آن‏که مسلمانان در هنگام رویارویی با ایرانیان از آن‏جا که آن‏ها را مجوس و ملحق به اهل کتاب مى‏ دانستند، سه پیشنهاد قبول اسلام، پرداخت جزیه و بالاخره آماده شدن برای جنگ را مى‏ دادند. در مورد سرزمین‏ هایى همانند قادسیه، نهاوند و جلولا و… که از راه جنگ گشوده مى‏ شدند، صلح ‏نامه ‏اى وجود نداشت. هم‏چنین سرزمین‏ هایى مانند قزوین که قبول اسلام مى ‏نمودند، (6) مسلمانان با آن‏ها همچون برادران خود برخورد کرده و نیازی به انعقاد صلح ‌نامه نمى‏ دیدند و صلح ‏نامه تنها با مردمی منعقد مى ‏شد که از سویى جنگ را رها کرده و از سوى دیگر حاضر به پذیرش اسلام نبودند.

جواب فعالیت ۴ صفحه ۸۷ درس هشتم تاریخ یازدهم انسانی

بررسی شواهد و مدارک
متن زیر را بخوانید و توضیح دهید که چه برداشتی از آن دربارهٔ روند مسلمان شدن ایرانیان در فارس دارید؟

ابواسحاق ابراهیم بن محمد اصطخری (استخری) (۳۴۶ ق) از مردم استخر فارس در کتاب جغرافیایی مسالک و ممالک در خصوص دین مردم فارس می نویسد: «در پارس گبرکان (زرتشتیان) و ترسا آن (مسیحیان) و جُهودان (یهودیان) باشند، و غلبه گبرکان دارند. و جهودان اندکی باشند، و کتاب های گبرکان و آتش کده ها و آداب گبرکی هنوز در میان پارسیان هست. و به هیچ ولایت اسلام چندان گبر نباشد کی در ولایت پارس – کی دار مُلک ایشان بودست» (اصطخری، مسالک و ممالک، ص ۱۲۱)

پاسخ: بیانگر این مطلب است که در اغلب ولایت های ایران در سال ۳۴۶ قمری توسعه پیدا کرده بود، به جز در فارس. از نظر نویسنده علت امر آم بود که فارس مقر حکومت ساسانیان و مذهب زرتشت بوده است.

جواب پرسش های نمونه صفحه ۸۸ تاریخ انسانی یازدهم

۱- زمینه های سیاسی شکست حکومت ساسانیان از اعراب مسلمان را شرح دهید.

پاسخ: از عوامل شکست قادسیه می توان به اختلاف های داخلی ایرانیان نا امیدی رستم فرخزاد، فرمانده سپاه ساسانی از پیروزی و همکاری برخی دهقانان و قبیله های عرب ساکن با مسلمان اشاره کرد. ضمن آنکه خبر پیروزی خیره کننده اعراب مسلمان بر رومیان در شام موجب تقویت روحیه و انگیزه جنگاوران عرب در قادسیه شد.

۲- روند فتح ایران پس از جنگ نهاوند، چگونه پیش رفت؟

پاسخ: پیروزی اعراب مسلمان در جنگ نهاوند سرنوشت حکومت ساسانی را قطعی کرد. فاتحان این پیروزی را فتح الفتوح نامیدند، به دنبال آن سپاهیان مسلمان از هر سوی داخل ایران پیش تاختند و تا دوران خلافت عثمان بیشتر شهرها و ولایت های مختلف را به جنگ یا صلح گشودند.

۳- علل جنبش های اجتماعی و سیاسی ایرانیان را در دوران خلافت امویان توضیح دهید.

پاسخ: خلافت اموی در حقیقت یک دولت عرب گرا بود و نسبت به غیر عرب ها خشونت و نفرت خاصی نداشت و به تحقیر آنان می پرداخت. ایرانیان به خصوص مسلمانان ایرانی که موالی خوانده می شدند در برابر رفتارهای تحقیر آمیز بنی امیه در دو بعد سیاسی نظامی و اجتماعی فرهنگی به مقابله و مبارزه پرداختند.

۴- چرا روند گروش ایرانیان به اسلام در سده ی نخست هجری کُند بود؟

پاسخ: از اشاره های کوتاه منابع تاریخی می توان فهمید که در خلال فتح ایران عده کمی از ایرانیان به اسلام گرویدند. تعدادی از دهقانان و برخی از بزرگان محلی و بخشی از جنگجویان در جریان فتح ایران به اسلام گرویدند. به عنوان مثال در جنگ قادسیه دسته ای از سپاه ساسانیان به دین اسلام در آمدند، ساکنان شهر پادگان قزوین نیز یکجا مسلمان شدند اما در زمان خلافت بنی امیه روند پذیرش اسلام کم شد و به دلیل رفتار غیر اسلامی حاکمان بود و آنها مسلمانان غیر عرب از بخشی از حقوق اجتماعی محروم می کردند و گرفتن جزیه از کسانی که تازه مسلمان شده بودند.

۵- منابع تاریخی که در این درس مورد استناد قرار گرفته است، فهرست نمایید.

پاسخ: نهج البلاغه – ابن هشام السيره النبويه – كتاب الخراج – فتوح البلدان بلاذری

۶- نمودار خط زمان دو قرن اول هجری را ترسیم نمایید و رویدادهایی را که در این درس به آن ها اشاره شده است، بر روی آن نشان دهید.

پاسخ: ۱) ۱۴ هجری: جنگ پل
۲) ۱۴ هجری: جنگ قادسیه
۳) ۱۶ هجری: فتح تیسفون و جنگ جلولا

همچنین بخوانید: جواب درس ۶ تاریخ یازدهم انسانی

✅ اگر سوالی در رابطه با جواب پرسش های نمونه و فعالیت های درس ۸ هشتم کتاب تاریخ انسانی یازدهم دارید آن را از قسمت دیدگاه بپرسید. همچنین جهت مشاهده گام به گام سایر درس های کتاب کافیست شماره درس را به همراه عبارت ماگرتا در گوگل جست و جو کنید.