جواب درس ۶ تاریخ یازدهم انسانی ☑️ امویان بر مسند قدرت

جواب درس ۶ تاریخ یازدهم انسانی ؛ گام به گام درس ششم تاریخ (۲) از بعثت پیامبر اسلام تا پایان صفویه پایه یازدهم رشته انسانی که شامل جواب فعالیت ها و پرسش های نمونه درس 6 ششم امویان بر مسند قدرت از فصل دوم ظهور اسلام، حرکتی تازه در تاریخ بشر در صفحه های ۵۵ ،‌ ۵۷ ، ۵۸ ، ۶۰ ،‌ ۶۳ و ۶۵ است را در ادامه در بخش آموزش و پرورش ماگرتا آماده کرده ایم.

همچنین بخوانید: جواب درس ۵ تاریخ یازدهم انسانی

جواب فعالیت ۱ صفحه ۵۵ درس ۶ تاریخ یازدهم انسانی

بررسی نقشه تاریخی
با مقایسه ی نقشه های صفحه های ۴۸ و ۵۶، سرزمین ها و مناطقی را که در دوران بنی امیه فتح شد، فهرست نمایید.

پاسخ: قبرس – سمرقند – سودان – طرابلس – پنجاب و ….

جواب فعالیت ۲ صفحه ۵۷ درس ششم تاریخ انسانی یازدهم

بررسی شواهد و مدارک

متن های زیر را بخوانید و به صورت گروهی به پرسش های مربوط به آن پاسخ مناسب دهید.
متن ۱: در كوفه یكی از بزرگان آن شهر هنگام بیعت با معاویه گفت: «سلام بر تو، ای پادشاه»، معاویه به خشم آمد و گفت: «چرا مرا امیرالمؤمنین خطاب نكردی؟»، پاسخ آن شخص چنین بود: «آن در صورتی بود كه ما تو را امیر كرده باشیم، ولی تو خود به این كار اقدام كرده ای» (یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۱۴۴).
متن ۲: معاویه در نخستین خطابه ی خود در مدینه پس از رسیدن به خلافت، گفت: « … اما بعد، من، به خدا قسم، خلافت را به وسیله ی محبتی كه از شما سراغ داشته باشم، یا به رضایت شما به دست نیاورده ام، بلكه با همین شمشیر با شما مبارزه كرده ام …»
(احمدبن محمدبن عبدربه، الِعقدالفرید، ج ۴، ص ۱۴۷).
متن ۳: عمَروبن بحَر جاحظ، یكی از اندیش مندان و نویسندگان برجسته ی قرن سوم هجری در ارزیابی خلافت معاویه می نویسد: «آن گاه كه معاویه به ملُک [پادشاهی] نشست، بر بقیه ی شورا و جماعت مسلمانان اعم از انصار و مهاجران غلبه نمود. [آن سال را] سال جماعت نامیده اند، لیكن جماعت نبود و برعكس سال تفرقه، زور، اجبار و غلبه بود…» (رسائل جاحظ، رسائل كلامیه، ص ۲۴۱). 

۱- شواهد فوق چه دلالتی بر شیوه ی تأسیس خلافت اموی دارد؟

پاسخ: پیمان برادری که وابسته به قومیت و اشرافیت نمی باشد.

۲- نکته ی مشترک سه متن بالا چیست؟

پاسخ: پیمان نامه عمومی مدینه نیز فارغ از تاثیر قومیت و اشرافیت تهیه شده است.

۳- شواهد دیگری را در تأیید یا رد ادعای شواهد فوق ارائه دهید.

پاسخ: بر عهده دانش آموزان

پاسخ فعالیت ۳ صفحه ۵۸ درس ششم تاریخ یازدهم انسانی

جست و جوی شواهد و مدارک
با رجوع به درس ۴، شواهدی ارائه کنید که دلالت بر مخالفت سنت پیامبر با قومیت گرایی دارد.

پاسخ:

جواب فکر کنیم و پاسخ دهیم صفحه ۵۸ درس ۶ تاریخ یازدهم انسانی

به نظر شما گرفتن جزیه از نو مسلمانان نشانه ی چه ویژگی حکومت اموی بود؟ این اقدام چه آثار سیاسی و اجتماعی می توانست داشته باشد؟

پاسخ: جزیه گرفتن از تو مسلمانان در دوران حکمت اموی (بر خلاف رسوم صریح اسلام و پیامبر)‌برای تامین کمبودهای مالی و پر شدن خزانه دولت صورت می گرفت و علاوه بر بحران اقتصادی و بحران مشروعیت در حکومت اموی، نشانه تبعیض و برتری طلبی قومی و نژادی امویان بود.

آثار: این اقدام، هم سبب نارضایتی نو مسلمانان از حاکمیت اموی شد و هم باعث شد تا میان نو مسلمانان با غیر مسلمانان که هر دو جزیه می دادند، هیچ تفاوتی از نظر پرداخت مالیات وجود نداشته باشد. در نتیجه این نگاه تبعیض آمیز و سایر فشارهای اقتصادی و اجتماعی،‌ میزان گرایش ایرانیان به اسلام و در دوران اموی کاهش چشمگیری یافت و موالی نیز به یکی مهم ترین مخالفان این حکومت بدل شدند.

پاسخ فعالیت ۴ صفحه ۶۰ درس ۶ تاریخ انسانی یازدهم

استنباط و تحلیل تاریخی

مطلب زیر را بخوانید و به صورت گروهی به پرسش های مربوط به آن پاسخ دهید.
۱- از بدو تأسیس خلافت، کسانی که به عنوان خلیفه ی مسلمین زمام جامعه ی اسلامی را بر عهده می گرفتند، هم زمان به امور حکومتی و امور دینی رسیدگی می کردند. آنان علاوه بر قدرت سیاسی، دارای مرجعیت دینی نیز بودند و به عنوان نماینده ی رسمی آیین اسلام در جامعه به شمار می رفتند.
۲- یزیدبن معاویه، خلیفه ای بود که نه تنها به ظواهر اسلامی اعتنایی نداشت و آشکارا احکام دینی را زیر پا می گذاشت؛ بلکه نسبت به نبوّت پیامبر و حقانیّت دین اسلام خدشه وارد می کرد و آن را به برتری جویی خاندان بنی هاشم در مقابل بنی امیه نسبت می داد. این موضوع در زمان معاویه به صراحت بیان نمی شد، اما یزید می خواست انتقام شکست بنی امیه از بنی هاشم در دوران رسول خدا را از طریق بی پایه و اساس جلوه دادن صحت ادعای پیامبری حضرت محمد (ص) بگیرد.
۳- چنین روندی می توانست به محو کامل اسلام منجر شود. چون وقتی کسی که در جایگاه مدافع رسمی یک مکتب قرار دارد، آن را باطل می شمارد، دیگر دلیل و حجتی برای پایبندی سایر مردم به آن مکتب باقی نمی ماند.
۴- امام حسین (ع)، آخرین بازمانده ی پنج تن آل عبا (اهل بیت پیامبر) بود که در میان مردم جایگاه علمی، دینی و اخلاقی بسیار برجسته ای داشت. از این رو، آن حضرت بهترین فردی بود که می توانست اعلام کند یزید از صلاحیت و مشروعیّت برای به دست گرفتن زمام امور جامعه ی اسلامی برخوردار نیست و تصدّی او بر حکومت غاصبانه است.این عدم صلاحیت، هم جنبه ی حکومتی و هم مشروعیّت دینی یزید را دربر می گرفت. یزید گرچه با نیرنگ و زور بر مسلمانان حاکم شده بود، اما از جنبه ی دینی، هیچ مقبولیت، حقانیت و مشروعیتی نداشت.
۵- با قیام امام حسین (ع)، مشروعیت دینی از حکومت یزید سلب شد و او چنان در موضع ذلّت و ضعف قرار گرفت که نتوانست اهداف خود را عملی سازد. از سوی دیگر در دراز مدت زمینه ای فراهم شد که نو مسلمانان و جست و جو گران حقیقت با ورود به دنیای اسلامی، در جست و جوی حافظان راستین دین و مدافعان حقیقی اسلام برآیند و معارف دینی را از آنان اخذ نمایند.
۶- بدین ترتیب، امام حسین (ع) در کوتاه مدت با سلب مشروعیت از حکومت غاصبانه ی بنی امیه در یک بزنگاه بسیار مهم تاریخی، روند تضعیف و نابودی اسلام را متوقف کرد و در دراز مدت، زمینه ساز حرکت اصلاحی پیشوایان دینی پس از خود در راستای احیای اسلام ناب محمّدی و نشر معارف اسلامی در جهان بشریت شد.

۱- چرا گفته می شود که بقای اسلام، نتیجه ی قیام امام حسین (ع) است؟ اگر آن امام قیام نمی کرد اسلام از بین می رفت؟

پاسخ: واقعه کربلا محک و معیاری برای شناخت واقعی راه و هدف اسلام است و این معیار باعث می شود اسلام واقعی از غیر واقعی شناخته شود.

۲- چرا امام حسن (ع) و امام حسین (ع) در زمان معاویه قیام نکردند؟

پاسخ: به دلیل اینکه می خواستند مردم شخصیت عوام فریب معاویه را بشناسند و از سوی دیگر به دلیل جنگ های پیاپی مردم از جنگ استقبال نمی کردند.

۳- چرا امامان شیعه پس از امام حسین (ع) مانند ایشان علیه حکومت های زمان خود قیام نکردند؟

پاسخ: زیرا اهمیت آگاهی بخشی را مهمتر می دانستند و معتقد بودند اگر درک و آگاهی مردم افزایش یابد می توان بر ظالمان پیروز شد.

جواب کاوش خارج از کلاس صفحه ۶۰ درس ششم تاریخ یازدهم انسانی

با رجوع به کتاب خانه ی مدرسه یا محله ی خود، یکی از کتاب های نویسندگان معاصر درباره ی قیام کربلا را انتخاب و معرفی کنید.

پاسخ: کتاب طوفان بلا در کربلا – نوشته غلامرضا ادبی

فلسفه این کتاب جمع کردن مجموعه ای از نیازهای یک شخص در ماه محرم است؛ یک مجموعه کوچک و کاربردی. کتاب از دو بخش تشکیل می شود. بخشی در مورد ابعاد مختلف قضیه عاشورا و بخشی در مورد خود قضیه عاشورا و یاران و اتفاقات آن روز.

در بخش اول هرچیزی که لازم است درباره عزاداری دانسته شود را نویسنده به سرعت و اختصار مطرح کرده؛ و البته مستدل و منطقی و عالمانه. کتاب با فلسفه عزاداری شروع می شود و با بحثی تاریخی در مورد تاریخچه عزاداری ادامه پیدا می کند. از عزاداری قبل از خلقت حضرت آدم (ع) تا عزاداری حضرت رسول )ص) و عزاداری ائمه اطهار (علیهم السلام) بعد از شهادت ایشان.

در فصل بعدی به صورت خیلی کوتاه به آفات عزاداری بدون غر زدن اضافی پرداخته می شود! و بعد احکام عزاداری بنابر فتاوای علما مطرح می گردد؛ از شبیه خوانی تا علم برداری و سینه زنی و آرایش خانم ها. مختصر و مفید!

و بعد هم بحث گریه و برکات و آثار آن بر مصیبت حضرت سیدالشهدا (ع) و البته در ذیل هر کدام از این مباحث فصل هایی کوتاه که بحث را از جهات گوناگون باز می کنند.

بخش دوم کتاب به صورت روز شمار دهه محرم و به تبع هر روز، شخصی از یاران را مطرح می کند و البته بدون ماندن در لایه تاریخی در ضمن هربحث. مباحث متفاوت اخلاقی و علمی نیز مطرح می شوند.

کتاب عاشورا – نوشته صفائی حایری

در این کتاب با توجه به این نکته که زندگی صحنه پیکارها و میدان مبارزه هاست، به اشکال مختلف، انگیزه ها، هدف ها، نیازها و سدها و مانع های جهاد و مبارزه می پردازد. و در نهایت با بررسی تحلیل های مختلف در رابطه با قیام و حرکت امام حسین (ع)، نویسنده خود به تحلیلی از قیام اباعبدالله (ع) می پردازد.

عاشورا!

از این داستان خون تا به حال تحلیل هایی شده است. تحلیل هایی نه چندان نزدیک و همدم، بلکه در برابر و مخالف با هم. شهادت،شفاعت، امر به معروف، جلوگیری از ظلم، انقلاب و تشکیل حکومت.

کتاب “عاشورا” بر آن است تا فهم دورهای نزدیک و بزرگ های فشرده را برای ما آسان تر کند.

کتاب آذرخش کربلا – نوشته علامه مصباح

ین کتاب بخشی از سخنرانی‏های استاد مصباح یزدی است که در ایام محرم سال ۱۴۲۱ ایراد گردیده است. برخی از محورهای مورد بحث عبارت است از:

شبهاتی پیرامون عاشورا و بزرگداشت آن: در این قسمت از علل گرامی‏داشت عاشورا و عزاداریِ امام حسین علیه‏ السلام و روش‏های عزاداری بحث می‏‌شود.

زمینه‏ های قیام عاشورا: در مباحث این بخش پیشینه تاریخی واقعه عاشورا و زمینه‏های اجتماعی انحراف جامعه و عوامل انحراف عمل‏کرد معاویه و علل انفعال جامعه در برابر فعالیت‏ های معاویه بررسی شده است.

هدف قیام: در این بخش پس از بحث از مفهوم اصلاح و تصریح به این حقیقت که هدف اصلی قیام امام حسین علیه‏ السلام اصلاح مفاسد بوده است، درباره اموری چون اصلاح مطلوب و امر به معروف مطالبی عرضه شده است.

پاسخ کاوش خارج از کلاس صفحه ۶۳ درس ۶ تاریخ یازدهم انسانی

با استفاده از منابعی که دبیر معرفی می کند، مطالبی را در پاسخ به پرسش های زیر، گردآوری و در کلاس ارائه نمایید.

ابومسلم كه بود؟ چرا و چگونه به جنبش عباسی پیوست؟ تأثیر و نقش او در موفقیت آن جنبش چه بود؟

پاسخ: بهزادان پور ونداد هرمزد ملقب به اَبومُسْلِمِ خُراسانی فرمانده نظامی ایرانی و رهبر جنبش سیاه‌جامگان بود. ابومسلم خراسانی احتمالاً در سال ۱۰۰ هجری قمری در مرو یا اصفهان متولد شد.

در منابع تاریخی مربوط به زندگی ابومسلم، فردی به نام‌های موسی سَرّاج یا ابوموسی سراج یا عیسی بن موسی سراج دیده می‌شود که مقیم کوفه بود. او در کار زین و لگام اشتغال داشت و ابومسلم شاگرد یا کارگر او بوده است. این فرد از طرفداران یا داعیان بنی‌عباس بوده و ابومسلم از طریق او یا در سفر با او، با دیگر داعیان عباسی در عراق به خصوص کوفه آشنا گشت.

دوران جوانی ابومسلم خراسانی با دوران خلافت مروان بن محمد مقارن بود. در این دوران، ظلم، فساد و تفرقه زیادی در بین حکام اموی رواج یافته بود و به‌طور خاص، مردم خراسان تحت فشار و ستم فراوانی قرار داشتند.

ابومسلم برای مدتی دعوت خود را به گونه مخفیانه انجام داد تا اینکه ابراهیم امام به او فرمان داد تا آن را علنی کند. ابومسلم در ۱۲۶ خورشیدی (۱۲۹ قمری) دعوت خود را در خانه سلیمان بن کثیر در روستای سفیدنج در نزدیکی مرو علنی کرد. پیروان او جامه‌های سیاه به تن کردند، که یا به نشانه سوگواری برای خانواده پیامبر که کشته شده بودند، یا به نشانه برافراشتن بیرق پیامبر، که سیاه بود، بر ضد امویان، بود. در طول یک شب، ساکنین شصت روستا به او می‌پیوندند که همگی جامه‌های سیاه بر تن داشتند و چوب‌دستی‌های‌شان را کافرکُش و خرهایشان را «مروان» می‌نامیدند.

ابومسلم برای شروع نهضت خود از پرچم سیاه به عنوان نماد نهضت استفاده کرد و به سپاهیان خود نیز دستور داد تا جامه‌های سیاه بر تن کنند و به همین دلیل، طرفداران وی با نام سیاه‌جامگان و قیام وی تحت عنوان جنبش سیاه‌جامگان شناخته شد. از آنجا که امویان دارای پرچم‌های سبز بودند و لباس‌های سبز می‌پوشیدند، انتخاب رنگ دیگری به جز سبز، به عنوان رنگ نماد این گروه مورد توجه ابومسلم قرار گرفت. علت انتخاب رنگ سیاه نیز این بود که ابومسلم خود و گروهش را در عزای زید بن علی و فرزندش یحیی بن زید می‌دانست.

شروع جنبش سیاه‌جامگان در حالی بود که در مرو، دو قبیله ازدی (یمانی) و مضری با یکدیگر در حال جنگ بودند؛ یمانی‌ها به سرکردگی جدیع کرمانی و مضری‌ها به سرکردگی نصر بن سیار، حاکم خراسان. گروه مستقلی از خوارج نیز به رهبری شیبان بن سلمه در این منطقه دارای قدرت و نفوذ بود. ابومسلم از این فرصت برای گرد آوردن طرفداران خود استفاده می‌کرد و در عین حال، با ارسال نامه‌هایی برای سران یمانی‌ها و خوارج، هر دو را به دوستی و اتحاد با خود دعوت می‌کرد. وی تلاش می‌کرد مانع از اتحاد این قبیله‌ها با یکدیگر شود.

جواب پرسش های نمونه صفحه ۶۵ درس ۶ تاریخ یازدهم انسانی

۱- عملکرد معاویه نسبت به تعهداتش در صلح با امام حسن را بیان کنید.

پاسخ: برخی از تعهدات معاویه: ۱) از دشنام به امام علی (ع) و آزار شیعیان او بیرهیزد
۲) جانشینی برای خود تعیین نکند.
۳) بر اساس سنت نبوی عمل کند.
اما پس از هجرت امام به مدینه معاویه تمام تعهدات را زیر پا گذاشت و شیعیان را اذیت نمود.

۲- ترفندها و اقدام های تبلیغاتی و سیاسی معاویه را برای دست یابی به قدرت و تأسیس خلافت اموی فهرست کنید.

پاسخ: معاویه برای رسیدن به قدرت، خود را خون خواه و وارث عثمان می دانست و همچنین با وعده حکومت شهرها و بذل و بخشش، عده ای از سیاستمداران زیرک همجون عمروعاص را همراه خود کرد و باعث رهایی او از جنگ صفین شدند.

۳- زمینه های سیاسی قیام ها و جنبش های عصر اموی را با ذکر مثال شرح دهید.

پاسخ: در عصر اموی، سپاهیان مسلمان، مناطق وسیعی را در شرق و غرب قلمرو خلافت گشودند. یکی از مهم ترین فتوحات مسلمانان در زمان بنی امیه، فتح اسپانیا (اَندَلُس) به دست سردارانی چون طارِق بن زیاد و موسی بن نُصَیر بود. سپاهیان اسلام حتی مناطقی از جنوب فرانسه را تصرف کردند، اما سرانجام در نبردی بزرگ از مسیحیان شکست خوردند و به اسپانیا عقب نشستند.

یکی از اقدام های برجسته ی امویان توسعه ی نیروی دریایی و گسترش فتوحات در دریا بود. معاویه این اقدام را به منظور فتح جزایر دریای مدیترانه و پایان دادن به حاکمیت مطلق رومیان بر آن دریا، انجام داد.

مهم ترین تحولی که با خلافت خاندان اموی پدید آمد، فاصله گرفتن حکومت از اصول و ارزش های انسانی و اخلاقی مورد تأکید قرآن و پیامبر اسلام و تبدیل خلافت دینی به سلطنت بود.

۴- دو مورد از دلایل موفقیت جنبش عباسیان را توضیح دهید.

پاسخ: تبلیغات آنها بسیار زیرکانه بود. آنها ابتدا مشکلات و معایب حکومت بین امیه را می گفتند و پس از آن بدون اسم بردن از کسی مردم را به حکومت آل محمد دعوت می کردند.

۵- منابع و تحقیقاتی را که در این درس مورد استناد قرار گرفته است، استخراج و فهرست کنید.

پاسخ: یعقوبی (تاریخ یعقوبی) ابن قتية (الامامه و السياسه) – ابن هشام (سیره نبوی) – بلاذری (انساب الأشراف)

همچنین بخوانید: جواب درس ۴ تاریخ یازدهم انسانی

🟢 اگر سوالی در رابطه با جواب پرسش های نمونه و فعالیت های درس ۶ ششم کتاب تاریخ انسانی یازدهم دارید آن را از قسمت دیدگاه بپرسید. همچنین جهت مشاهده گام به گام سایر درس های کتاب کافیست شماره درس را به همراه عبارت ماگرتا در گوگل جست و جو کنید.