معنی شعر مست و هشیار درس دوم فارسی دوازدهم ❤️+ آرایه های ادبی

معنی شعر مست و هشیار درس دوم فارسی دوازدهم ؛ در این نوشته با معنی کلمات و ارایه های قلمرو ادبی و زبانی متن درس ۲ دوم شعر مست و هشیار پروین اعتصامی کتاب ادبیات فارسی دوازدهم متوسطه دوم رشته های تجربی و ریاضی و انسانی و فنی حرفه ای آشنا می شوید. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

بعدی: معنی شعر در مکتب حقایق فارسی دوازدهم
جواب درک و دریافت شعر در مکتب حقایق فارسی دوازدهم
معنی شعر آزادی و دفتر زمانه درس سوم فارسی دوازدهم
جواب قلمرو های کارگاه متن پژوهی درس سوم فارسی دوازدهم
معنی گنج حکمت خاکریز فارسی دوازدهم

معنی و ارایه های ادبی و زبانی شعر مست و هشیار درس دوم فارسی دوازدهم

در زیر می توانید معنی و قلمروهای ادبی و زبانی شعر مست و هوشیار درس 2 دوم فارسی دوازدهم را مشاهده نمایید:

قالب و درون مایه و وزن شعر مست و هشیار پروین اعتصامی چیست؟

پاسخ: قالب شعر: قطعه / درون مایه: ترسیم فساد و تزویر اجتماع / وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)

۱- محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت / مست گفت: ای دوست این پیراهن است افسار نیست

معنی: محتسب، مأمور اجرای حکام دین، در راه مستی را دید و یقهٔ پیراهنش را گرفت. مست گفت: ای دوست، این پیراهن است که آن را گرفته‌ای، افسار نیست.

قلمرو زبانی: محتسب: ماموری که کار وی نظارت بر اجرای احکام دین بود
گریبان: یخه
افسار: عنان
«-َش» در گریبانش: نقش مضاف الیه
*افسار: تسمه و ریسمانی که به سر و گردن اسب و الاغ و … میبندند
دوست: نقش منادا و منظور محتسب

قلمرو ادبی: محتسب: نماد انسان دورو
مست: انسان یکرو، پاکدل
گریبان، پیراهن: تناسب
است، نیست: تضاد
مست، است: جناس ناهمسان
مست: واژه آرایی
ادبیات مناظره یا چالشی

پیام: اشاره به برخورد تحقیرآمیز مأموران حکومتی است با متهم.

۲- گفت: مستی زان سبب افتان و خیزان می‌روی  /  گفت: جرم راه رفتن نیست ره هموار نیست

معنی: (محتسب) گفت: تو مست هستی، به همین دلیل تلوتلوخوران راه می­ روی. (تعادل نداری) مست پاسخ داد: اشکال و گناه در راه رفتن من نیست بلکه راه هموار و صاف نیست.

قلمرو زبانی: افتان و خیزان: تلوتلو خوران
جرم: گناه، بزه
بیت: شش جمله
جملۀ پنجم: شیوۀ بلاغی و بقیۀ جملات شیوۀ عادی

قلمرو ادبی: افتان، خیزان: تضاد
گفت: واژه آرایی
هموار نبودن راه: کنایه از گستردگی فساد در جامعه

پیام: فساد اجتماعی

۳- گفت می‌باید تو را تا خانه قاضی برم  /  گفت رو صبح آی قاضی نیمه شب بیدار نیست

معنی: (محتسب) گفت باید تورا به خانه ی قاضی ببرم. پاسخ داد که برو و صبح بیا چرا که قاضی نیمه شب بیدار نیست (خود قاضی الان مست و ناهشیار است)

قلمرو زبانی: میباید: لازم است
رو و آی: هر دو فعل امر به معنای برو و بیا
بیت: هفت جمله
خانه: نقش متمم
بیدار: نقش مسند

قلمرو ادبی: صبح، شب: تضاد و تناسب
رو، آی: فعل امر، برو و بیا، تضاد
بیدار: می‌تواند ایهام داشته باشد: ۱ـ مقابل خواب، ۲ـ ناهشیار و مست

پیام: مسئولان به فکر آسایش و خوشی مردم نیستند.

۴- گفت: نزدیک است والی را سرای آن جا شویم / گفت: والی از کجا در خانه خمار نیست؟

معنی: گفت: خانه حاکم نزدیک است، آنجا برویم. گفت: از کجا معلوم که حاکم خودش در میخانه نباشد؟

قلمرو زبانی: والی: حاکم، فرماندار، استاندار
سرا: خانه، منزل
را: اضافه گسسته (سرای والی)
شویم: رویم
والی از کجا در خانه خمار نیست: از کجا معلوم که والی خود در میخانه نباشد
خمار: می‌فروش (خانه خمار، میخانه)
پرسش انکاری
بیت: شش جمله
عبارت «معلوم است» در مصراع دوم به قرینۀ معنایی (معنوی) حذف شده است
سرا: نقش نهاد.

قلمرو ادبی: جا، کجا: جناس ناهمسان
است، نیست: تضاد
خانه و سرا: تناسب و ترادف
جا و کجا: جناس ناقص افزایشی

پیام: فاسد بودن مسئولان جامعه

۵- گفت: تا داروغه را گوییم در مسجد بخواب / گفت: مسجد خوابگاه مردم بدکارنیست

معنی: مامور گفت: تا زمانی که نگهبان را خبر کنیم، تو برو و شب را در مسجد بخواب. مست گفت: مسجد جای آدم های گناهکار و مست نیست. (مسجد خانه خداست و باید پاکیزه در آن وارد شد)

قلمرو زبانی: داروغه: پاسبان و نگهبان، شب گرد
را: به معنای به = داروغه را: به داروغه
داروغه: نقش متمم
بیت: پنج جمله

قلمرو ادبی: گفت، مسجد: تکرار
بخواب، خوابگاه: هم‌ریشگی (رشته انسانی)

پیام: بی توجهی و بی احترامی به اماکن مقدس (داخل شدن مست به مسجد)

۶- گفت: دیناری بده پنهان و خود را  وارهان / گفت: کار شرع کار درهم و دینار نیست

معنی: محتسب گفت: پنهانی به من رشوه بده و خود را خلاص کن. گفت: رشوه در دین جایگاهی ندارد.

قلمرو زبانی: دینار: سکه طلا، واحد پول
وارهان: آزاد کن، نجات بده
شرع: راه دین، شریعت
درهم: سکه نقره، درم
بیت: پنج جمله

قلمرو ادبی: درهم، دینار: تناسب
دینار دادن: کنایه از رشوه
درهم و دینار: مراعات نظیر و مجاز از پول
گفت و کار و دینار: آرایۀ تکرار
واج آرایی «ر».

پیام: رواج رشوه خواری

۷- گفت از بهر غرامت جامه ات بیرون کنم / گفت: پوسیده است جز نقشی ز پود و تار نیست

معنی: (محتسب) گفت: برای تاوان، لباست را از تنت بیرون می‌آورم. مست پاسخ داد: لباس من پوسیده و نخ نما شده است و دیگر ارزشی ندارد.

قلمرو زبانی: از بهرِ: برای (بحر: دریا)
غرامت: تاوان، جبران خسارت مالی و غیر آن
غرامت: نقش متمم
جامه: نقش مفعول
«-َت» در جامه ات: نقش مضاف الیه
بیت: پنج جمله

قلمرو ادبی: جامه ات را بیرون کنم: کنایه، آن را از تو می‌گیرم
جامه، پود، تار: تناسب
پود، تار: تضاد
(جامه) جز نقشی ز پود و تار نیست: کنایه از «نخ نما بودن، فرسودگی و بی ارزشی»
گفت: آرایۀ تکرار
جامه و پود و تار: مراعات نظیر

پیام: ۱- رشوه خواری ۲- نشانه تهیدستی مردم

۸- گفت: آگه نیستی کز سر در افتادت کلاه / گفت: در سر عقل باید، بی کلاهی عار نیست

معنی: محتسب گفت: خبر نداری که کلاه از سرت افتاده است و یا خبر نداری که تعادل خودت را از دست داده‌ای. [مست] جواب داد: در سر عقل باید باشد؛ کلاه نداشتن عیب و عار نیست.

قلمرو زبانی: آگه: مخفف آگاه
(افتادت): جابه جایی ضمیر؛ کلاه از سرت افتاد، در قدیم بدون کلاه و دستار بودن ننگ و بی ادبی به شمار می‌رفت
درافتاد: افتاد
عار: ننگ، رسوایی، بدنامی
بیت: شش جمله

قلمرو ادبی: سر و کلاه: مراعات نظیر و تکرار
مصراع دوم: تمثیل
کلاه از سر افتادن: کنایه از تعادل نداشتن
مصراع دوم: ضرب المثل
سر و عقل: تناسب
کلاه از سر افتادن: ایهام: ۱ .تعادل نداشتن ۲ .رسوایی

پیام: توجه نکردن به ظاهر

۹- گفت: می ‌بسیار خوردی زان چنین بی خود شدی / گفت: ای بیهوده گو حرف کم و بسیار نیست

معنی: محتسب گفت: زیاد شراب خورده ­ای، به همین علّت مست و از خود بی­خود گشت ه­ای. گفت: ای بیهوده ­گو، بحثِ کم و زیادِ آن نیست.

قلمرو زبانی: می: باده، شراب
زان: از آن، به این خاطر
بیهوده گو: صفت فاعلی مرکب کوتاه (بیهوده گوینده)
بیت: شش جمله
می: نقش مفعول
بیخود: نقش مسند

قلمرو ادبی: کم و بسیار: تضاد
گفت: آرایۀ تکرار
بیخود شدن: کنایه از مستی بسیار

پیام: نفس خطا و حرام بودن مهم است نه مقدار ارتکاب آن

۱۰- گفت: باید حد زند هشیار مردم مست را / گفت: هشیاری بیار، اینجا کسی هشیار نیست

معنی: (محتسب) گفت:« باید مردم هوشیار، افراد مست را مجازات کنند» پاسخ داد: «یک انسان هشیار را در این جامعه نشان بده؛ در این جامعه؛ کسی هشیار و سالم نیست.»

قلمرو زبانی: حد: مجازات شرعی، تازیانه
هشیار مردم: ترکیب وصفی وارون (مردم هشیار)
بیت: شش جمله

قلمرو ادبی: مست، هشیار: تضاد
گفت و هشیار: آرایۀ تکرار

پیام: فراگیر بودن فساد

معنی کلمات درس دوم فارسی دوازدهم

محتسب: مأمور حکومتی شهر که کار او نظارت بر اجرای احکام دین و رسیدگی به اجرای احکام شرعی بود
گریبان: یقه
افسار: تسمه و ریسمانی که به سر و گردن اسب و الاغ و … می‌بندند
مستی: مست هستی
افتان و خیزان: تلوتلو خوران
می‌باید: لازم است
*والی: حاکم، فرمانروا
سرای: منزل، خانه
را فکّ اضافه: والی را سرای: سرایِ والی
شویم: برویم
خَمّار: مِیفروش
خانۀ خَمّار: میخانه
تا: تا زمانی که
داروغه: پاسبان و نگهبان، شبگَرد
دینار: واحد پول، سکّۀ طلا که در گذشته رواج داشته است. در متن درس، مطلق پول است؛ وزن و ارزش دینار در دوره ها و مناطق مختلف، متفاوت بوده است
درهم: دِرَم، مسکوک نقره، که در گذشته به عنوان پول رواج داشته و ارزش آن کسری از دینار بوده است؛ در متن درس، مطلق پول مورد نظر است
وارهان: خالص کن، نجات بده
شرع: دین، مذهب، شریعت
از بهرِ: برای
غرامت: تاوان، جبران خسارت مالی و غیر آن
پود: نخ های افقی پارچه
تار: نخ های عمودی پارچه
آگه: مخفّف آگاه
عار: ننگ، رسوایی، بدنامی
بیخود: مست
حد: کیفر و مجازات شرعی برای گناهکار و مجرم
هشیارمردم: مردمِ هوشیار

توجه: برای مشاهده پاسخ سوالات درس دوم فارسی دوازدهم، وارد لینک «جواب سوالات کارگاه متن پژوهی درس دوم فارسی دوازدهم» شوید.

قبلی: معنی و پیام گنج حکمت گمان فارسی دوازدهم
جواب کارگاه درس پژوهی درس اول فارسی دوازدهم
معنی و آرایه های درس اول شکر نعمت فارسی دوازدهم
معنی شعر ستایش ملکا ذکر تو گویم فارسی دوازدهم

توجه: شما دانش آموزان عزیز و کوشا می توانید برای دسترسی سریع تر و بهتر به مطالب کمک درسی کتاب فارسی پایه دوازدهم متوسطه دوم ، کلمه و عبارت « ماگرتا » را به همراه مطلب مورد نظر خود جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله معنی کلمات و آرایه های ادبی و زبانی شعر مست و هشیار درس 2 دوم ادبیات فارسی دوازدهم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید.