جواب فعالیت های درس سوم تاریخ دوازدهم انسانی صفحه ۳۲ تا ۴۶
گام به گام درس ۳ تاریخ دوازدهم انسانی و پاسخ فعالیت و پرسش های نمونه درس سه سیاست و حكومت در عصر قاجار
جواب فعالیت های درس 3 سوم تاریخ دوازدهم انسانی : گام به گام درس یکم تاریخ ۳ ایران و جهان معاصر که شامل جواب های فعالیت های صفحه ۳۲، ۳۵، ۳۹، ۴۱، ۴۳ و ۴۴ و کاوش خارج از کلاس صفحه ۳۷ و پرسش های نمونه صفحه ۴۶ درس ۳ سیاست و حكومت در عصر قاجار از کتاب تاریخ دوازدهم رشته انسانی است. در ادامه در بخش آموزش و پرورش ماگرتا آماده کرده ایم.
بعدی: جواب فعالیت های درس چهارم تاریخ دوازدهم انسانی
جواب فعالیت ۱ صفحه ۳۲ درس ۳ تاریخ دوازدهم انسانی
بحث و گفت‌وگو
با راهنمایی دبیر و با توجه به مطالبی که در درس ۲ خوانده‌اید، دربارۀ تأثیر وقوع انقلاب‌های سیاسی و صنعتی در کشورهای اروپایی (قرن ۱۸م) بر روابط آن کشورها با ایران در دورۀ قاجار بحث و گفت‌وگو کنید.
پاسخ: انقلاب‌های سیاسی و صنعتی باعث گسترش سیاست‌های اقتصادی توسعه طلبانهٔ کشورهای اروپایی در کشورهای دیگر از جمله ایران گردید. به دلیل نیاز آنها به مواد اولیه، نیروی کار ارزان، بازار فروش محصولات و سرمایهٔ مادی فراوان، سعی نمودند در ایران امتیازات سیاسی و اقتصادی فراوان به دست آورند. از این رو به استعمار ایران روی آوردند. شاهان قاجار به دلیل ناآگاهی از تحولات جهانی، امتیازات اقتصادی و سیاسی فراوانی را به اروپاییان واگذار کردند و زیر سلطه قرار گرفتند.
پاسخ دیگر: انقلاب‌های سیاسی و صنعتی موجب گسترش سیاست‌های اقتصادی توسعه‌طلبانه کشورهای اروپایی در دیگر کشورها، از جمله ایران، شدند. این کشورها به دلیل نیاز به مواد اولیه، نیروی کار ارزان، بازار فروش محصولات و سرمایه‌های مادی فراوان، تلاش کردند تا امتیازات سیاسی و اقتصادی زیادی را در ایران به دست آورند. به همین دلیل، به استعمار ایران روی آوردند. شاهان قاجار به دلیل ناآگاهی از تحولات جهانی، امتیازات اقتصادی و سیاسی زیادی را به اروپاییان واگذار کردند و به این ترتیب تحت سلطه آنها درآمدند.
پاسخ فعالیت ۲ صفحه ۳۵ درس ۳ تاریخ دوازدهم انسانی
بررسی شواهد و مدارک
وصف قائم مقام فراهانی را از زبان یکی از شاهزادگان قاجاری بخوانید و به پرسش‌های مربوط به آن پاسخ دهید.
«از عهد کیومرث که بنای سلطنت در ایران شد، چنان وزیری با تدبیر و دستوری بی‌نظیر به نظر ارباب بصیرت نرسیده. الحق که از جمیع علوم و کمالات آراسته، در علم عربیت و حکمت الهی استاد و در علوم ریاضی رایض میدان بلاغت و استحضار… اشعار دَری و تازیش دُرّ شاهوار… باری با وجود کثرت مشاغل نهایت غرابت را دارد که شخصی به این قسم بتواند از هر علمی از علوم با بهره باشد … از هنگام حرکت محمدشاه از آذربایجان تا پنج ماه توقف در دارالخلافۀ طهران، قائم‌مقام به اقتدار گذرانیده، به طریقی که احدی بدون اذن وی قدرت رفتن خدمت شاه را نداشته و محمدشاه بدون اذن او دیناری به کسی نداده، چنانچه اگر هم مایل به بخشش بود هرآینه موجب ملامت قائم‌مقام می‌گردید. در این موارد که گرفت و گیر قائم‌مقام از حد اعتدال گذشت، جمعی دوستان بدو گفتند که این قدر بر پادشاه تنگ گرفتن و غدغن نمودن که هیچ کس نزد او آمد و رفت نکند و پادشاه معاشرت با احدی ننماید، درست نیست، عاقبت به تو کم مرحمت خواهد شد. در جواب گفته بود که این امور سلطنت را پادشاه درست مطلع نیست؛ چون که اول دولت است، می‌ترسم غافل شوم و غفلتی به هم رسد و کارهای پخته خام گردد. دلم به جهت زحمت‌های خودم خواهد سوخت» (سفرنامۀ رضاقلی میرزا نوۀ فتحعلی‌شاه، ص ۳۱-۳۲).
۱- با توجه به اینکه قائم‌مقام برای به سلطنت رساندن محمد شاه، پدر رضاقلی میرزا را از میان برداشت، آیا نویسنده انصاف را دربارۀ او رعایت کرده است؟
پاسخ: بله، در نوشته‌هایش از قائم‌مقام به خاطر کمالاتش ستایش کرده است و نیز اینکه باید او جانب اعتدال را در امور به خصوص نسبت به رفتارش با پادشاه رعایت می‌کرد.
پاسخ دیگر: بله، او در نوشته‌هایش از قائم‌مقام به خاطر کمالاتش ستایش کرده و همچنین اشاره کرده است که او باید در امور، به ویژه در رفتار با پادشاه، جانب اعتدال را رعایت می‌کرد.
۲- قضاوت و تحلیل شما از اقدام قائم‌مقام در ممانعت از دخالت ناروای شاه، حرم‌سرا و درباریان در ادارۀ امور کشور چیست؟
پاسخ: از آنجا که در دوران حساس قاجاری سیاست نمی‌بایست بازیچهٔ دست افراد سودجو و ناآگاه شود، قائم‌مقام سعی کرد برحسب وظایف و وطن دوستی رفتارهای درباریان و شخص شاه را کنترل کند و از آسیب رساندن به کشور جلوگیری کند.
پاسخ دیگر: از آنجا که در دوران حساس قاجاری سیاست نباید به بازیچه‌ای در دست افراد سودجو و ناآگاه تبدیل می‌شد، قائم‌مقام تلاش کرد تا بر اساس وظایف و وطن‌دوستی، رفتارهای درباریان و شخص شاه را کنترل کند و از آسیب رساندن به کشور جلوگیری نماید.
جواب کاوش خارج از کلاس صفحه ۳۷ درس ۳ تاریخ انسانی دوازدهم
با راهنمایی دبیر، بخشی از سفرنامه‌های ناصرالدینشاه به فرنگستان را انتخاب و گزارشی از خاطرات و بازدیدهای او در یک صفحه تهیه کنید.
پاسخ: ناصرالدینشاه قاجار در طول سلطنت خود سه بار به کشورهای اروپایی سفر کرد که اولین سفر او در سال ۱۲۹۰ هجری قمری (۱۸۷۳ میلادی) انجام شد. در این سفر، او با هدف آشنایی با پیشرفت‌های علمی و صنعتی اروپا و همچنین تقویت روابط دیپلماتیک با کشورهای اروپایی به فرنگستان رفت.
در سفر اول، ناصرالدینشاه از کشورهای مختلفی از جمله فرانسه و انگلیس بازدید کرد. او در این سفر با تأسیسات صنعتی و نظامی، معماری‌های مدرن و شیوه‌های زندگی مردم اروپایی آشنا شد. سفرنامه‌های او شامل توصیف‌های دقیق از شهرها، مردم و فرهنگ‌های مختلف است. او به ویژه به زیبایی‌های پاریس و لندن اشاره کرده و تحت تأثیر تکنولوژی و نظم اجتماعی این کشورها قرار گرفت.
در سفر دوم خود در سال ۱۲۹۵ هجری قمری (۱۸۷۸ میلادی)، ناصرالدینشاه به منظور شرکت در نمایشگاه بین‌المللی در پاریس به اروپا رفت. این سفر نیز فرصتی بود برای او تا به بررسی پیشرفت‌های صنعتی و فرهنگی کشورهای اروپایی بپردازد و تجربیات جدیدی را به ارمغان آورد.
سفرهای ناصرالدینشاه به فرنگستان نه تنها به او این امکان را داد که از نزدیک با دستاوردهای علمی و فرهنگی اروپا آشنا شود، بلکه همچنین به تقویت روابط ایران با کشورهای اروپایی کمک کرد. این سفرها تأثیرات عمیقی بر سیاست‌ها و نگرش‌های ناصرالدینشاه نسبت به مدرنیزاسیون و اصلاحات در ایران داشت و او تلاش کرد تا برخی از این تجربیات را به کشور خود منتقل کند.
در کل، سفرنامه‌های ناصرالدینشاه نشان‌دهنده‌ی تلاش او برای آشنایی با دنیای جدید و بهبود وضعیت کشورش در برابر چالش‌های داخلی و خارجی بود.
جواب فعالیت ۳ صفحه ۳۹ درس سوم تاریخ دوازدهم انسانی
بررسی شواهد و مدارک
توضیح مورگان شوستر آمریکایی دربارۀ نحوۀ عملکرد مستوفیان را بخوانید و اشکالات نظام مالیاتی را از آن استنباط و استخراج کنید.
«از نسل‌ها و ازمنۀ سالفه مردمانی در ایران می‌باشند که آنها را مستوفی می‌خوانند. پیشه و شغل اکثر آنها ارثی است که از پدر به پسر رسیده است. آنها از وضع این کتابچه‌ها [کتابچه‌های میزان مالیات هر منطقه] مسبوق و از طریقۀ پیچیده و درهمی که مالیات هر محل به وسیلۀ آن حساب یا وصول می‌شود، مطلع بودند. هر یکی از پیشکاران یا مأمورینِ جزء، کتابچه‌های مالیاتی نقاط ابواب‌جمعی خودشان را ملکِ طِلق خود می‌دانست، نه متعلق به دولت، اگر کسی می‌خواست از تفصیل آن کتابچه‌ها مسبوق شود، یا بداند که مالیات هر محل چقدر وصول شده و چقدر آن را برای خود ذخیره و پس نهاد نموده‌اند، مستوفیان مزبور متغیر و غضبناک می‌شدند» (شوستر، اختناق ایران، ص ۳۴۱).
پاسخ: مورثی بودن شغل مستوفی و عدم نظارت بر عملکرد آنها، موجب اختلاس‌های مالی توسط این گروه می‌شد. مورثی بودن مانع ورود افراد شایسته به این مقام می‌شد و در نتیجه فساد مالیاتی دامنه‌دار و مداومی در امور مالی وجود داشت.
پاسخ دیگر: وراثتی بودن شغل مستوفی و عدم نظارت بر عملکرد آنها باعث بروز اختلاس‌های مالی توسط این گروه می‌شد. این وضعیت مانع از ورود افراد شایسته به این مقام می‌گردید و در نتیجه، فساد مالیاتی گسترده و مداومی در امور مالی کشور ایجاد می‌شد.
پاسخ فعالیت ۴ صفحه ۴۱ درس سه تاریخ دوازدهم انسانی
بحث و گفت‌وگو
با توجه به این سخن ناصرالدینشاه که «… نه قشونی داریم و نه مهمات قشونی» و این گفتۀ میرزا علی‌خان امین‌الدوله که «ایران قشون منظم آبرومند می‌خواهد. ایران باید معابرش منظم باشد. هر ساعت سفارت‌خان های مراسلۀ بالا بلند به وزارت خارجه نفرستد که فلان ایل در فلان راه مال‌التجارۀ تبعۀ مرا سرقت کرد» (امین‌الدوله، خاطرات سیاسی، ص ۶۹ و ۲۵۸)، دربارۀ تأثیرات و پیامدهای داخلی و خارجی فقدان ارتش حرفهای و ثابت در دورۀ قاجار بحث و گفت‌وگو کنید.
پاسخ:– داخلی: ناامنی و در نتیجه رکود بازرگانی و کشاورزی، نابسامانی‌های اجتماعی و خونسردی‌های حکّام، گردن‌کشی ایلات، بروز آشوب‌های داخلی و …
– خارجی: نفوذ سیاسی، اقتصادی و نظامی هرچه بیشتر قدرت‌های خارجی در ایران از تصرف سرزمین‌های متعلق به کشور گرفته تا اخذ امتیازات اقتصادی، فرهنگی و حق کنسولی و …
پاسخ دیگر: در دوران سلطنت قاجار، ایران با چالش‌های داخلی و خارجی متعددی روبرو بود:
چالش‌های داخلی:
- ناامنی و در نتیجه رکود بازرگانی و کشاورزی
- نابسامانی‌های اجتماعی و بی‌تدبیری حکام
- قدرت‌طلبی و گردن‌کشی ایلات
- بروز آشوب‌های داخلی و نارضایتی‌های مردمی
چالش‌های خارجی:
- نفوذ سیاسی، اقتصادی و نظامی فزاینده قدرت‌های خارجی در ایران
- واگذاری امتیازات اقتصادی، فرهنگی و حق کنسولی به بیگانگان
- تصرف و اشغال بخش‌هایی از سرزمین‌های ایران توسط قدرت‌های خارجی
این چالش‌ها ناشی از ضعف و بی‌تدبیری حکومت قاجار، نفوذ روزافزون بیگانگان و نارضایتی مردم از وضعیت موجود بود. مجموعه این عوامل زمینه را برای بروز نارضایتی‌ها و در نهایت وقوع انقلاب مشروطه فراهم کرد.
پاسخ فعالیت ۵ صفحه ۴۳ درس سوم تاریخ دوازدهم انسانی
فکر کنیم و پاسخ دهیم
۱- با راهنمایی دبیر و با توجه به مطالبی که در درس‌های ۲ و ۳ خواندید، با یکدیگر همفکری کنید و دلایل شکست ایران از روسیه را در چارچوب محورهای مشخص شدهٔ زیر بیان کنید.
الف) نظامی: ضعف نظامی و تجهیزاتی ایران و نداشتن تاکتیک‌های درست جنگی در مقابل توان نظامی و تجهیزاتی نوین روس‌ها و ناآگاهی آنها از تحولات نظامی این کشور.
ب) سیاسی: ناتوانی فتحعلی‌شاه در تأمین تدارکات سپاه، بی‌کفایتی و سستی برخی از فرماندهان مانند آصف‌الدوله
پ) اقتصادی: ضعف اقتصاد سنتی ایران که توان پرداخت هزینه‌های سنگین لشکر ایران در مقابل نیروی مهاجم را نداشت.
ت) مناسبات خارجی: عهدشکنی‌های فرانسویان پس از قرار داد فین‌کناشتاین؛ ناپلئون فرانسوی بر خلاف تعهداتش به ایران در نبرد با روسیه کمکی نکرد و دست دوستی به سمت روس‌ها دراز کرد. همچنین به عهدی‌های انگلیسی‌ها در کمک به ایران در مقابل روس‌ها، عامل دیگری در شکست ایران از روس‌ها می‌باشد.
۲- به نقشه سرزمین‌های جدا شده از ایران در دوره قاجار نگاه کنید. چرا با اینکه سرزمین‌های جدا شده از ایران در معاهدهٔ گلداسمیت، پاریس و آخال بسیار وسیع است، دو معاهدهٔ ترکمانچای و گلستان بیشتر در ذهن مردم ایران، قبیح و ماندگار شده است؟
پاسخ: تکیه بیش از حد به قول و قرارهای دو کشور انگلیس و فرانسه که حاصلی جز نفوذ آنها به ویژه انگلیسی ها و شکست در جنگ با روسیه نداشت.
پاسخ طولانی و جامع: با وجود اینکه سرزمین‌های جدا شده از ایران در معاهدات گلداسمیت، پاریس و آخال بسیار وسیع هستند، معاهدات ترکمانچای و گلستان بیشتر در ذهن مردم ایران به عنوان معاهدات ننگین و ماندگار شناخته می‌شوند. این امر به چند دلیل اصلی برمی‌گردد:
۱. تأثیرات عمیق تاریخی: معاهدات ترکمانچای (۱۸۲۸) و گلستان (۱۸۱۳) به طور مستقیم منجر به از دست رفتن بخش‌های مهمی از سرزمین‌های ایران، از جمله قفقاز، شدند. این معاهدات نه تنها به جدایی سرزمین‌ها انجامید، بلکه احساس ملی و هویت ایرانی را تحت تأثیر قرار داد.
۲. شرایط تحمیلی: این معاهدات تحت فشار و تهدید نظامی روسیه امضا شدند و به همین دلیل، مردم ایران آنها را به عنوان نشانه‌ای از ضعف و ناتوانی حکومت قاجار در برابر قدرت‌های خارجی تلقی کردند.
۳. تداوم نارضایتی: معاهدات ترکمانچای و گلستان به دنبال خود مشکلات اقتصادی و اجتماعی زیادی به همراه داشتند و نارضایتی‌های عمومی را افزایش دادند. این نارضایتی‌ها همچنان در خاطره جمعی مردم باقی مانده است.
۴. تفاوت با سایر معاهدات: در حالی که معاهدات گلداسمیت، پاریس و آخال نیز به جدایی سرزمین‌ها انجامیدند، اما به دلیل اینکه این معاهدات در شرایط متفاوتی امضا شدند و تأثیرات آنها به اندازه معاهدات ترکمانچای و گلستان عمیق نبود، کمتر در ذهن مردم ماندگار شده‌اند.
به طور کلی، معاهدات ترکمانچای و گلستان به عنوان نمادهایی از تحقیر و از دست دادن سرزمین‌های ایران در برابر قدرت‌های خارجی در تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شوند و به همین دلیل بیشتر در ذهن مردم باقی مانده‌اند.
جواب فعالیت ۶ صفحه ۴۳ درس ۳ تاریخ دوازدهم انسانی
تحلیل و قضاوت
پاسخ ناصرالدینشاه را به اعتراض دولت انگلستان به امضای قرارداد آخال توسط ایران بخوانید و تحلیل و قضاوت خود را دربارهٔ سیاست و کشورداری ناصرالدینشاه و موقعیت بین‌المللی حکومت قاجار بیان کنید.
«باید جواب نوشت: ما چیزی به روس ندادیم. شما که انگلیس هستید در این فقره داده‌اید. اگر از اول روس را از این همه پیش آمدن به سمت آخال و ترکمان رسما و قویا مانع می‌شدید، البته روس‌ها میدان جولان بازی خودشان را کمتر می‌کردند، بلکه هیچ نمی‌توانستند داخل شوند. وقتی که مثل شما دولتی قوی نتواند سد راه و خیال روس‌ها را بکند، ما به طریق اولی نمی‌توانیم. روس آمد آخال را گرفت؛ ما چه می‌کردیم؟ بعد گفت سرحد طبیعی خراسان و ترکمان را باید معلوم بکنید و قرار بدهید؛ ما چه می‌کردیم اگر قبول نمی‌کردیم؟ به رضایت خودش همان‌طور که آخال را تصرف کرد، حد طبیعی ترکمان را هم با خراسان به زور تصرف می‌کرد. آن وقت آیا ما باید با روس‌ها جنگ کنیم، آیا شما به ما امداد قشونی و پولی و اسلحه می‌کردید یا نه؟» (نورائی، گفت‌وگوی ملکم‌خان با لرد سالیسبوری، بررسی‌های تاریخی، ص ۱۵۳-۱۵۴).
پاسخ:ناصرالدینشاه درصدد برآمد تا از رقابت انگلیسی‌ها با روس‌ها در ارادهٔ کشور بهره ببرد و مانع دست‌اندازی‌های روس‌ها به ایران شود. در ناصرالدینشاه سعی می‌کرد با رویارو قراردادن این دو قدرت در مقابل هم، تضمینی برای بقای حکومتش به دست آورد. او ناتوانی خود را از ادارهٔ کشور ابراز می‌دارد. این سیاست پشت‌گرمی به دولت‌های خارجی موجب می‌شد تا شاه کشور را از داشتن نیروی نظامی قوی بی‌نیاز بداند و دست به اصطلاحات نزند.
پاسخ دیگر: ناصرالدینشاه تلاش کرد تا از رقابت بین انگلیسی‌ها و روس‌ها در راستای منافع کشور بهره‌برداری کند و مانع از نفوذ روس‌ها به ایران شود. او سعی داشت با قرار دادن این دو قدرت در مقابل یکدیگر، تضمینی برای بقای حکومت خود به دست آورد. در عین حال، ناتوانی خود را در اداره کشور ابراز می‌کرد. این سیاست تکیه بر دولت‌های خارجی باعث می‌شد که شاه ایران را از داشتن نیروی نظامی قوی بی‌نیاز بداند و از انجام اصلاحات لازم خودداری کند.
جواب فعالیت ۷ صفحه ۴۴ درس سوم تاریخ دوازدهم انسانی
بررسی شواهد و مدارک
مفاد عهدنامه‌های مجمل و مفصل را که دبیر در اختیار شما قرار می‌دهد، بخوانید و ضمن استخراج، تلخیص و مقایسۀ تعهدات ایران و انگلستان، با توجه به محتوای درس، موارد نقض این تعهدات توسط طرفین را مشخص کنید.
پاسخ: انگلستان در هر دو عهدنامه تعهد داده بود که به ایران در مقابل تعرض کشور دیگر کمک نظامی یا مالی بکند و همچنین از کمک به سرکشان و شاهزادگانی که علیه تاج و تخت پادشاه قاجار قیام کنند، خودداری کند. در مسئلهٔ افغانستان دخالتی نکند و آن را موضوع داخلی ایران به حساب آورد، در عوض از ایران تضمین می‌خواست تا از کشورهایی که دشمن انگلیس محسوب می‌شوند پیمان نبندد و افراد نظامی استخدام نکند و مهم‌تر آنکه ایران محل عبور نیروهای رقیب انگلستان به طرف هند نشود.
ایران سعی نمود تمام بندهای این قرارداد را به اجرا در آورد مثلاً هرگونه رابطهٔ خود با فرانسویان را قطع کند و به نفع انگلستان موضع بگیرد، ولی انگلستان مفاد این قرارداد را زیرپا گذاشت و به ایران در مقابل هجوم روس‌ها به ایران کمکی نکرد، از امیران شورشی افغانستان حمایت کرد و زمینهٔ جدایی افغانستان از ایران را فراهم ساخت.
پاسخ دیگر: انگلستان در هر دو عهدنامه متعهد شده بود که به ایران در برابر تعرض کشورهای دیگر کمک نظامی یا مالی کند و همچنین از حمایت از شورشیان و شاهزادگانی که علیه تاج و تخت قاجار قیام کنند، خودداری نماید. همچنین، انگلستان خواستار عدم مداخله در امور افغانستان و در نظر گرفتن آن به عنوان موضوعی داخلی ایران بود. در عوض، از ایران تضمین می‌خواست که با کشورهایی که دشمن انگلستان محسوب می‌شوند، پیمان نبندد و افراد نظامی استخدام نکند و مهم‌تر اینکه ایران نباید به محلی برای عبور نیروهای رقیب انگلستان به سمت هند تبدیل شود.
ایران تلاش کرد تا تمام بندهای این قراردادها را به اجرا درآورد، به عنوان مثال، روابط خود با فرانسویان را قطع کرد و به نفع انگلستان موضع‌گیری کرد. با این حال، انگلستان مفاد این قراردادها را نقض کرد و به ایران در برابر تهاجم روس‌ها کمک نکرد. همچنین، از امیران شورشی افغانستان حمایت کرد و زمینه جدایی افغانستان از ایران را فراهم ساخت.
جواب پرسش های نمونه صفحه ۴۶ درس ۳ تاریخ دوازدهم انسانی
۱- شرایط سیاسی – نظامی ایران با روسیه و انگلستان در عصر قاجار چه تفاو‌ت‌های اساسی داشت؟
پاسخ: کشورهای اروپایی پس از گذراندن تحولات بزرگ سیاسی – اقتصادی مانند انواع انقلاب‌ها به خصوص انقلاب صنعتی به کشورهای قدرتمند تبدیل شدند و به سلاح‌ها روش‌های جدید نظامی دست یافتند. در نقاط مختلف جهان حضور نظامی، سیاسی و اقتصادی پیدا کردند، در حالی که کشور ایران هنوز ساختار کهن نظامی و سیاسی خود را حفظ کرده بود و نسبت به ارتش و سلاح‌های مدرن اروپایی، متکی به سپاه ایلیاتی و سنتی خود بود و از هرگونه اصلاحاتی در ساختارهای سیاسی و نظامی ناتوان بود در نتیجه مورد شکست‌های سنگین نظامی واقع شد و امتیازات زیادی را به نفع روس‌ها و انگلیسی‌ها از دست داد.
پاسخ دیگر: کشورهای اروپایی پس از تجربه تحولات بزرگ سیاسی و اقتصادی، به ویژه انقلاب‌های مختلف و به خصوص انقلاب صنعتی، به قدرت‌های بزرگ تبدیل شدند و به سلاح‌ها و روش‌های جدید نظامی دست یافتند. آنها در نقاط مختلف جهان حضور نظامی، سیاسی و اقتصادی پیدا کردند. در مقابل، ایران هنوز ساختار کهن نظامی و سیاسی خود را حفظ کرده بود و به سپاه ایلیاتی و سنتی خود متکی بود و از هرگونه اصلاحات در ساختارهای سیاسی و نظامی ناتوان بود. این وضعیت منجر به شکست‌های سنگین نظامی ایران شد و کشور امتیازات زیادی را به نفع روس‌ها و انگلیسی‌ها از دست داد.
۲- چرا شاهان قاجار قادر به اعمال کامل قدرت استبدادی خود نبودند؟
پاسخ: – نداشتن ابزارهای لازم مانند نظام اداری کارآمد و ارتش ثابت حرفهای برای اعمال قدرت
– نفوذ اجتماعی و دینی روحانیت و مراجع شیعه
– قدرت سیاسی و نظامی ایلات
– وجود قدرت‌های استعمارگر در ایران
۳- به نظر شما، مهم‌ترین آثار و پیامدهای زیانبار عهدنامهٔ ترکمانچای چه بود؟
پاسخ: دادن حق مصونیت قضایی (کاپیتولاسیون) به اتباع کشور روسیه که دست آنها را برای دخالت در امور داخلی ایران تا دهه‌ها بازگشت و جدا شدن سرزمین‌های وسیعی از ایران
۴- ایران در دورهٔ قاجار از چه جهاتی برای انگلستان اهمیت داشت؟
پاسخ: حفظ هندوستان و جلوگیری از رسیدن رقبایش به هند از طریق ایران، نفوذ و دخالت سیاسی، نظامی و اقتصادی در منطقهٔ استراتژیک خلیج فارس و جزایر آن.
۵- علت اساسی توجه فرانسه به ایران در زمان ناپلئون چه بود؟ چرا روابط ایران و فرانسه در زمان فتحعلی‌شاه به شکست انجامید؟
پاسخ: – چون ایران مناسب‌ترین راه برای دستیابی ناپلئون به هند و شکست انگلستان در این مستعمره‌اش بود.
– به دلیل عهدشکنی فرانسوی‌ها؛ چون ناپلئون اندکی بعد از قرار داد، تمام تعهدات خود در پیمان با ایران را زیر پاگذاشت و با روسیه صلح کرد؛ هیئت نظامی فرانسوی‌ها را از ایران فراخواند و حکومت قاجار را در مقابل روس‌ها تنها گذاشت.
پاسخ دیگر: – ایران به عنوان مناسب‌ترین مسیر برای ناپلئون در دستیابی به هند و شکست انگلستان در این مستعمره محسوب می‌شد.
– به دلیل عهدشکنی فرانسوی‌ها، ناپلئون پس از امضای قرارداد، تمامی تعهدات خود را نقض کرد و با روسیه صلح کرد. او هیئت نظامی فرانسوی را از ایران فراخواند و حکومت قاجار را در برابر تهدیدات روس‌ها تنها گذاشت.
۶- منابع مورد استناد در این درس را استخراج و فهرست کنید.
پاسخ: عکس‌های تاریخی از دورهٔ قاجاریه، دانشنامهٔ جهان اسلام، سفرنامهٔ رضاقلی‌میرزا، روزنامهٔ خاطرات ناصرالدینشاه، کتاب اختناق ایران از مورگان شوستر آمریکایی، کتاب تاریخ ایران مدرن نوشتهٔ آبراهامیان، خاطرات سیاسی امین‌الدوله، بررسی‌های تاریخی بخش گفت‌وگوی ملکم‌خان با لردسالیسبوری.
قبلی: جواب فعالیت های درس دوم تاریخ دوازدهم انسانی
توجه: شما دانش آموزان عزیز و کوشا می توانید برای دسترسی سریع تر و بهتر به مطالب کمک درسی کتاب تاریخ دوازدهم انسانی، کلمه و عبارت « ماگرتا » را به همراه مطلب مورد نظر خود جستجو کنید.
در انتها امیدواریم که مقاله پاسخ فعالیت های درس سوم تاریخ دوازدهم انسانی متوسطه دوم، برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد و توانسته باشید تا از آن استفاده و بهره برده باشید. همچنین اگر سوالی در رابطه با جواب فعالیت ها و پرسش های نمونه درس 3 تاریخ انسانی دوازدهم دارید آن را از قسمت دیدگاه بپرسید.
