جواب خودارزیابی درس دهم علوم و فنون یازدهم انسانی ☑️ صفحه ۸۶ و ۸۷

جواب خودارزیابی درس دهم علوم و فنون ادبی یازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات خودارزیابی صفحه ۸۶ و ۸۷ درس ۱۰ دهم «سبک هندی» کتاب علوم و فنون ادبی ۲ پایه یازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: جواب کارگاه تحلیل فصل سوم علوم و فنون یازدهم انسانی

جواب خودارزیابی صفحه ۸۶ و ۸۷ درس ۱۰ دهم علوم و فنون ادبی یازدهم

۱- ویژگی‌های زبانی، ادبی و فکری سرودهٔ زیر را استخراج کنید:

روزگاری شد ز چشم اعتبار افتاده‌ام / چون نگاه آشنا از چشم یار افتاده‌ام
دست رغبت کس نمی‌سازد به سوی من دراز / چون گل پژمرده بر روی مزار افتاده‌ام
اختیارم نیست چون گرداب در سرگشتگی / نبض موجم، در تپیدن بی قرار افتاده‌ام
عقده‌ای هرگز نکردم باز از کار کسی / در چمن بیکار چون دست چنار افتاده‌ام
همچو گوهر گر دلم از سنگ گردد دور نیست / دور از مژگان ابر نوبهار افتاده‌ام صائب

۲- بیت‌های زیر را از نظر ویژگی ادبی بررسی کنید.

الف) ای گل که موج خنده‌ات از سر گذشته است / آماده باش گریهٔ تلخ گلاب را صائب

پاسخ: – تشخیص: ای گل
نکته: هرچه غیر انسان و خدا، مورد خطاب قرار گیرد، آرایه‌ی تشخیص دارد.

ب) به یک کرشمه که در کار آسمان کردی / هنوز می‌پرد از شوق چشم کوکب‌ها صائب

پاسخ: – تشخیص (اضافه‌ی استعاری): گریه‌ی تلخ گلاب
– تشبیه موج خنده ← خنده: مشبّه موج: مشبّه‌به

۳- سبک نثر دوره هندی را با نثر دوره عراقی از نظر زبانی تحلیل کنید.

پاسخ: در هر دو سبک به علت نبودن استادان بزرگ و مراکز علمی ادبیات و نثر رو به سستی نهاد. ورود لغات ترکی و مغولی به زبان فارسی بیشتر شد. در کل نثر هر دو دوره ارزش ادبی والایی ندارد. سستی و ضعف در ساخت دستوری هر دو سبک دیده می‌شود. در هر دو دوره، اشاره به آیات و احادیث و درآمیختگی شعر و نثر یافت می‌شود. در هر دو دوره صحت و اتقان مطالب کتاب ها کاسته شد. البته نثر مصنوع سبک هندی حلاوت و فخامت نثر فنی قرن های ششم و هفتم را ندارد. از تفاوت های دیگر این دو دوره می‌توان گفت در سبک هندی به کار بردن وجه وصفی و مطابقت صفت و موصوف و تتابع اضافات بیشتر از سبک عراقی شده است و استفاده از واژگان عربی کمتر.

پاسخ دیگر: نثر در دوره‌ی هندی اگرچه ساده است؛ اما سادگی نثر سبک عراقی را ندارد. چرا که در نثر سبک عراقی نویسندگان تمایل شدیدی به ساده‌نویسی و حتی برگرداندن و بازنویسی کتاب‌های مشکل به زبان ساده داشتند. این در حالی است که سادگی نثر در سبک هندی به معنای مرسل بودن نیست؛ چرا که لغات و ترکیبات عربی، اشاره به آیات و احادیث و در آمیختگی شعر و نثر در آن فراوان است. به جهت ورود لغات بیگانه هر دو سبک پذیرایی لغات ترکی و مغولی بودند، با این تفاوت که این‌گونه لغات در سبک هندی بسامد بالاتری داشتند. ساخت دستوری جملات در سبک عراقی سست و ضعیف و در سبک هندی بیشتر پیرو دستور زبان عربی بوده است. کاربرد وجه وصفی، مطابقت صفت و موصوف به تقلید از عربی، جمع بستن واژگان فارسی و حتی ترکیب و مغولی با علامت عربی «ات» از ویژگی‌های بارز نثر سبک هندی است.

۴- در مورد دلیل نگارش کتاب‌های لغت نامه در دوره هندی تحلیل کنید.

پاسخ: آمیزش زبان فارسی با دیگر زبان‌ها مثل زبان مغولی، ترکی، عربی و… نگارش کتاب‌هایی با عنوان فرهنگ لغت را در این دوره رواج داد.

۵- بیت زیر را از نظر زیبایی شناسی تحلیل کنید:

ز منجنیق فلک سنگ فتنه می‌بارد / من ابلهانه گریزم به آبگینه حصار عرفی شیرازی

پاسخ: منجنیق فلک: تشبیه فشرده / فلک به منجنیق (سنگ‌انداز) تشبیه شده.
سنگ فتنه: تشبیه فشرده / فتنه همانند سنگ است.
شاعر فتنه‌های زمانه را چو نان سنگ دانسته که سنگ‌انداز فلک به سمت او پرتاب می‌شود و او با نادانی خود را پشت حصاری شیشه‌ای پنهان می‌سازد./ میان «سنگ» و «شیش» هم تضاد وجود دارد.
توجه: مصراع دوم بیت در کتاب درسی به اشتباه آورده شده است.

۶- وزن بیت زیر را بررسی کنید:

تو این عهدی که با من بسته بودی / مگر بهر شکستن بسته بودی طالب آملی

۷- متن زیر را از کتاب تاریخ عالم آرای عباسیاز نظر ویژگی‌های زبانی و ادبی نثر این دوره (قرن‌های دهم و یازدهم) بررسی نمایید:

از طبقهٔ‌علّیهٔ‌شعرا که ناظمان مناظم سخن‌پیرایی و پیرانه‌بندان سلسلهٔ معنی آرایی‌اند در آن هنگام در اردوی معلّا و ممالک محروسه، شاعران سخنور و سخنوران بلاغت گستر بی‌شمار بودند در اوایل حال حضرت خاقانی جنّت مکانی توجّه تمام به حال این طبقه بود. اسکندر بیگ ترکمان

پاسخ: از نظر سبکی، سبک این کتاب ساده، اما از نوع نثر ساده‌ی سبک هندی است که لغات و ترکیبات عربی در آن فراوان‌اند. کاربرد فراوان لغات عربی مثل معلّا، محروسه، علَیه؛ آوردن تتابع اضافات در مقام تعریف و تمجید مثل ناظمان مناظم سخن‌پیرایی، پیرایه‌بندان سلسله‌ی معنی‌آرایی، شاعران سخنور و سخنوران بلاغت‌گستر از دیگر ویژگی‌های زبانی این متن است.

به لحاظ ادبی، متن حاضر نکته‌ی قابل ذکر ندارد؛ زیرا همانند دیگر آثار منثور دوره‌ی هندی به زبان عامیانه نزدیک است و ساختار ادبی آن تنها در قالب ترکیبات تصنعی متکلّفی چون: طبقه‌ی علّیه، ناظمان مناظم، پیرایه‌بندان سلسله‌ی معنی‌آرایی، اردوی معلّا، حضرت خاقانی جنّت مکانی نمایان شده است.

همچنین بخوانید: جواب خودارزیابی درس نهم علوم و فنون یازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه یازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و سوالات دروس کتاب علوم و فنون ادبی یازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات خودارزیابی درس 10 دهم صفحه 86 و 87 صفحه کتاب علوم و فنون ادبی پایه یازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💖