معنی شعر مهر و وفا درس ششم فارسی دهم + قلمرو ادبی و زبانی

معنی شعر مهر و وفا درس ششم فارسی دهم ؛ در این مقاله معنی لغات و واژگان و معنی و قلمرو و آرایه های ادبی ، زبانی و فکری شعر مهر و وفا درس ۶ ششم صفحه ۴۷ کتاب ادبیات فارسی دهم انسانی ، تجربی و ریاضی و هنرستان را قرار داده ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: جواب سوالات قلمرو زبانی ، ادبی و فکری درس ششم فارسی دهم

معنی و ارایه های ادبی و زبانی شعر مهر و وفا درس ششم فارسی دهم

قالب: غزل
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مختص رشته انسانی)
نوع ادبی: ادبیات غنایی (عاشقانه)

هر آنکه جانب اهل وفا نگه دارد / خداش در همه حال از بلا نگه دارد

معنی (قلمرو فکری): هر کس از اهل وفا و محبت جانبداری کند، در هر حالی که هست خدا او را از بلا محفوظ می دارد.

قلمرو ادبی: قالب: چامه یا غزل / وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (رشته انسانی)/ جانب کسی را نگه داشتن: کنایه، پشتیبانی کردن / نگه دارد: ردیف / هر، در: جناس / واج آرایی «ا»

قلمرو زبانی: هرآن که: اسم مبهم، هر کسی که / جانب: سمت، جهت / اهل وفا: وفاداران، کسانی که به پیمان دوستی پایبند هستند، مردان خدا، عارفان و اولیاءالله = حافظ جای دیگر می‌گوید: نشان اهل وفا عاشقی است با خوددار / که در مشایخ شهر این نشان نمی‌بینم / نگه دارد: در مصراع اول مضارع التزامی ولی در مصراع دوم مضارع اخباری / خداش: خدایش: خدا او را

حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست / که آشنا سخن آشنا نگه دارد

معنی (قلمرو فکری): سخن از عشق گفتن جز در درگاه یار سزاوار نیست چرا که دوست راز دوست را فاش نمی کند.

قلمرو ادبی: تضمین شعر سعدی / واژه آرایی: دوست، آشنا

قلمرو زبانی: حدیث: ماجرا، روایت، سخن / مگر: جز / حضرت: حضور، محضر، آستانه، درگاه / آشنا: دوست / مفعول: حدیث دوست، سخن آشنا /نگویم: مضارع اخباری نمی‌گویم / نگه دارد: مضارع اخباری نگه می‌دارد/ نگه داشتن سخن: رازداری

دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای / فرشته‌ات به دو دست دعا نگه دارد

معنی (قلمرو فکری): ای دل چنان زندگی کن که اگر لغزش و خطایی از تو سر زد فرشته آسمانی برای بخشوده شدن گناه تو دست به دعا بلند کند و تو را از گزند گناهان و حوادث حفظ کند.

قلمرو ادبی: دلا: ای دل، جانبخشی / دل: مجاز از انسان / بلغزد پای: کنایه از خطا کند، دچار کژروی شود / دل، پا، دست: تناسب / واج آرایی: «د»

قلمرو زبانی: معاش: زندگی، زیست، زندگانی کردن / بلغزد پای: سرخوردن / دلا: ندا و منادا / معاش کن: فعل امر / پای: نهاد «ات»: ضمیر شخصی پیوسته، مفعول (فرشته به دو دست دعا، نگه داردت / تو را نگه دارد.)

گرت هواست که معشوق نگسلد پیمان / نگاه دار سر رشته تا نگه دارد

معنی (قلمرو فکری): اگر در آرزوی آن هستی که معشوق به عهد و پیمان خود وفا کند، به پیمان و محبت خود پای بند باش تا او نیز چنین کند.

قلمرو ادبی: سر رشته را نگه دار: کنایه از وفاداری کن / دار، دارد: همریشگی (رشته انسانی) / گر، سر: جناس / واج آرایی: «گ»، «ر

قلمرو زبانی: هوا: آرزو، امید / «ـَ ت» در «گرت»: ضمیر هوای تو، مضاف الیه/ نگسلد: پاره نکند، جدا نکند (مضارع التزامی از گسیختن یا گسستن)، نگسلد پیمان: پیمان شکنی نکند / معشوق: نهاد / رشته: مهر و محبت / نهاد است: معشوق نگسلد پیمان

صبا بر آن سر زلف ار دل مرا بینی / ز روی لطف بگویش که جا نگه دارد

معنی (قلمرو فکری): ای باد صبا! وقتی به حریم یار من راه یافتی و در زلف او پیچیدی، به دل من که در زلف او آشیان دارد، سفارش کن که آن پناهگاه امن را از دست ندهد.

قلمرو ادبی: ای صبا: جانبخشی / سر: ایهام تناسب، ۱- نوک ۲- کله (در معنای دوم با زلف و روی تناسب دارد) / دل را سر زلف دیدن: کنایه از عاشق زلف یار دیدن / روی: ایهام تناسب، ۱- به خاطر ۲- چهره (در معنای دوم با زلف و سر تناسب دارد) / جا نگه دارد: وفادار باشد، حق دوستی را ادا کند / دل، زلف: تناسب / واج آرایی: «ر»

قلمرو زبانی: صبا: نام بادی است که از شمال شرقی وزد، باد بهاری؛ در ادبیات فارسی نماد پیک و قاصدی است میان عاشق و معشوق / اَر: اگر / زروی لطف: از راه مهربانی و لطف / «ـَ ش» در «بگویش»: متمم = به او بگو / صبا: منادا (ای صبا) / که جا نگه دارد: مفعول برای فعل «بگو».

چو گفتمش که دلم را نگاه دار، چه گفت؟ / ز دست بنده چه خیزد، خدا نگه دارد

معنی (قلمرو فکری): چون به او گفتم نگهبان دل من باش، پاسخ داد که از دست بنده کاری ساخته نیست، خدا آن را نگه دارد.

قلمرو ادبی: دلم را نگاه دار: کنایه از وفادار باش، دلم را نشکن / گفتم، گفت: همریشگی (همریشگی) / دست: مجاز از توان و نیرو / خاستن: بلند شدن (بن ماضی: خاست؛ بن مضارع:‌ خیز) / ز دست بنده چه خیزد: پرسش انکاری/ خدا نگه دارد: تلمیح به «توکلّتُ علی الله» / دست، دل: تناسب

قلمرو زبانی: «ـَ ش» در «گفتمش»: متمم = به او / «چه» در مصراع دوم: نهاد / دل: مفعول برای «نگاه دار» و «نگه دار» برای بار دوم: حذف به قرینۀ لفظی / از دست بنده چه خیزد؟: استفهام انکاری، ازتوان بنده خارج است

سر و زر و دل و جانم فدای آن یاری / که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد

معنی (قلمرو فکری): تمام هستی و وجودم فدای آن یار عزیزی باد که حق دوستی و وفاداری را رعایت می کند.

قلمرو ادبی: سر: مجاز از جان / زر: مجاز از دارایی / سر و زر و دل و جانم: مجاز از همه هستی ام / سر، زر: جناس / سر، دل، جان: تناسب / مهر: ایهام تناسب (مهر و وفا نام دو دلداده در داستان‌های عاشقانه) / حق صحبت نگه دارد: کنایه، وفادار باشد

قلمرو زبانی: زر، دل، جان: معطوف / مصراع اوّل: حذف فعل به قرینۀ معنوی (فدای آن یاری باد /باشد…) / حق صحبت مهر و وفا: گروه مفعولی / صحبت: همنشینی

غبار راهگذارت کجاست تا حافظ / به یادگار نسیم صبا نگه دارد

معنی (قلمرو فکری): غبار راهی که آن قدم نهاده ای کجاست تا حافظ آن را به عنوان یادگاری از باد صبا نگاه دارد.

قلمرو ادبی: غبار راهت کجاست: کنایه از ارزشمندی یار / واج آرایی: «ا»، «ر»

قلمرو زبانی: راهگذر: گذرگاه، معبر / است: فعل غیر اسنادی / به یادگار: به عنوان یادگاری / «ـَ ت» مضاف الیه / غبار راهگذر: نهاد برای جملۀ اوّل و مفعول محذوف برای جملۀ دوم / نسیم صبا: باد صبا، نسیم صبحگاهی

معنی کلمات و واژه های سخت درس ششم فارسی دهم

اهل وفا: باوفایان، وفاداران
خداش: خدا او را، جهش ضمیر
بلا: گرفتاری
حدیث: ماجرا، روایت، سخن
مگر: جز

حضرت: جناب
که: زیرا
معاش: زندگانی کردن
الف در دلا: الف حرف ندا
فرشته ات: فرشته تو را

گرت: اگر تو را
هوا: میل و آرزو
نگسلد: نشکند، پاره کردن (بن ماضی: گسست، بن مضارع: گسل)
رشته: ریسمان
صبا: بادی که از شمال شرقی می‌وزد، باد بهاری

زلف: موی بلند جلوی سر
ار: اگر
از روی: به خاطر، همراه با
لطف: ملایمت و نرمی و مهربانی
چو: هنگامی که

خیزد: بلند می‌شود
زر: طلا
یار: دلبر
مهر: عشق، مهربانی
راهگذار: رهگذر، محل عبور
حافظ: تخلّص، نام هنری

همچنین بخوانید: معنی و آرایه های شعر درس پنجم فارسی دهم

توجه: شما دانش آموز پایه دهم رشته های نظری ریاضی ، تجربی و انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به معنی کلمات و جواب سوالات تمرین درس های کتاب ادبیات فارسی دهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله معنی و قلمرو ادبی و زبانی شعر مهر و وفا درس ششم ادبیات فارسی دهم تجربی ، انسانی و ریاضی ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 😉