جواب درس دوم دین و زندگی دوازدهم انسانی صفحه ۱۹ ، ۲۲ ، ۲۳ ، ‍‍۲۴ ، ۲۵ و ۲۶

جواب درس دوم دینی دوازدهم انسانی : در این مطلب از بخش آموزش و پرورش ماگرتا با پاسخ و جواب سوالات تدبر در قرآن ، دانش تکمیلی ، هم اندیشی و اندیشه و تحقیق صفحه ۱۹ ، ۲۲ ، ۲۳ ، ‍‍ ، ۲۴ ، ۲۵ و ۲۶ درس ۲ دوم یگانه بی همتا دین و زندگی ۳ پایه دوازدهم ادبیات و علوم انسانی آشنا می شوید. در ادامه با ما همراه باشید.

بعدی: جواب درس سوم دین و زندگی دوازدهم انسانی

جواب جاهای خالی صفحه ۱۹ درس ۲ دینی دوازدهم انسانی

۱- توحید در خالقیت

توحید در خالقیت عبارت از این است که معتقد باشیم خداوند تنها مبدأ و خالق جهان است، موجودات همه مخلوق او هستند و در کار آفرینش شریک و همتایی ندارد.

الَلهُ خالِقُ کُلِّ شَیءٍ _{[سورهٔ زمر / ۶۲]}
خدا آفرینندهٔ هر چیزی است …

۲- توحید در مالکیّت

از آنجا که خداوند تنها خالق جهان است پس تنها مالک آن نیز هست، زیرا هر کس که چیزی را پدید می‌آورد، مالک آن است.

وَ لِلّٰهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الاَرضِ… ؛ _{[سورهٔ آل عمران / ۱۰۹]}
و آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است از آنِ خداست،

۳- توحید در ولایت

هر کس مالک چیزی باشد حق تصرف و تغییر در آن چیز را دارد، اما دیگران بدون اجازهٔ وی نمی‌توانند در آن تصرف یا از آن استفاده کنند. به این حق تصرف، ولایت و سرپرستی می‌گویند.

ما لَهُم مِن دونِهٰ مِن وَلِیٍّ وَ لا یُشرِکُ فی حُکمِهٰ اَحَدًا _{[سورهٔ کهف / ۲۶]}
آنها هیچ ولی [سرپرستی] جز او ندارند و او در فرمانرواییِ خویش کسی را شریک نمی‌سازد.

جواب تدبر در قرآن صفحه ۲۲ و ۲۳ درس دوم دین و زندگی دوازدهم انسانی

الف) با توجه به اهمیت سورهٔ توحید و جایگاه آن در قرآن کریم، در آیات این سوره تدبّر کنید و پیام‌های آن را به دست آورید.

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ * قُل هُوَاللّٰهُ اَحَدٌ (۱) اَللّٰهُ الصَّمَدُ (۲) لَم یَلِد وَ لَم یولَد (۳) وَ لَم یَکُن لَهو کُفُوًا اَحَدٌ (۴)

۱- بگو خداوند یگانه و یکتا است
۲- خدای بی‌نیاز
۳- (هرگز) نزاد، و زاده نشد
۴- و برای او هیچ گاه شبیه و مانندی نبوده است.

پیام آیات: ۱- خداوند در ذات خود یگانه و یکتاست. (اصل توحید)
۲- همهٔ موجودات به خداوند نیازمندند در حالی که خدا از هر موجودی بی‌نیاز است.
۳- خداوند نه فرزندی دارد و نه پدر و مادری
۴- برای خداوند هیچ مشابه و همتایی وجود ندارد. (اصل توحید)

ب) بعد از ترجمهٔ آیه ۱۶ سورهٔ رعد، به سؤالات زیر پاسخ دهید:

قُل مَن رَبُّ السَّماواتِ وَ الاَرضِ قُلِ اللّٰهُ قُل اَ فَاتَّخَذتُم مِن دونِه اَولِیاءَ لا یَملِکونَ لِاَنفُسِهِم نَفعًا وَ لا ضَرًّا قُل هَل یَستَوِی الاَعمیٰ وَ البَصیرُ اَم هَل تَستَوِی الظُّلُماتُ وَ النّورُ اَم جَعَلوا لِلّٰهِ شُرَکاءَ خَلَقوا کَخَلقِهٰ فَتَشابَهَ الخَلقُ عَلَیهِم قُلِ اللّٰهُ خالِقُ کُلِّ شَیء وَ هُوَ الواحِدُ القَهّار
بگو پروردگار آسمان‌ها و زمین کیست؟ بگو خدا است، بگو آیا غیر از او سرپرستانی گرفته‌اید که [حتّی] اختیار سود و زیان خود ندارند؟ بگو آیا نابینا و بینا برابر است؟ یا تاریکی‌ها و روشنایی برابرند؟ یا آنها شریک‌هایی برای خدا قرار داده‌اند که [آن شریکان هم] مثل خداوند آفرینشی داشته‌اند و در نتیجه [این دو] آفرینش بر آنان مشتبه شده است [و از این رو شریکان را نیز مستحق عبادت دیده‌اند؟!] بگو خالق همه چیز خداست و او یکتای مقتدر است.

۱- کسی را می‌توانیم به عنوان ربّ خود انتخاب کنیم که پروردگار آسمان‌ها و زمین و مالک سود و زیان خود باشد.

۲- کسی که اختیار سود و زیان خودش را هم ندارد نمی‌تواند بر دیگران ولایت داشته باشد.

۳- در چه صورت جا داشت که مردم در اعتقاد به توحید در شک بیفتند؟

پاسخ: در صورتی که خدایانی که به جای خداوند انتخاب می‌شوند توانایی خلقت داشته باشند یا حداقل اختیار سود و زیان خویش را داشته باشند امّا ندارند.

ج) مراتب توحید یا شرک را در آیات صفحه قبل مشخص کنید.

پاسخ: اصل توحید: قُل هُوَاللّٰهُ اَحَدٌ (توحید، ۱) وَ لَم یَکُن لَهو کُفُوًا اَحَدٌ (توحید، ۴) وَ هُوَ الْواحِدُ الْقَهَّارُ (رعد، ۱۶)
توحید در خالقیت: الَلهُ خالِقُ کُلِّ شَیءٍ (رعد، ۱۶)
توحید در ربوبیت: قُل مَن رَبُّ السَّماواتِ وَ الاَرضِ … (رعد، ۱۶)
شرک در ولایت: قُل اَ فَاتَّخَذتُم مِن دونِه اَولِیاءَ لا یَملِکونَ لِاَنفُسِهِم نَفعًا وَ لا ضَرًّا (رعد، ۱۶)
شرک در خالقیت: اَم جَعَلوا لِلّٰهِ شُرَکاءَ خَلَقوا کَخَلقِهٰ فَتَشابَهَ الخَلقُ عَلَیهِم  (رعد، ۱۶)

پاسخ هم اندیشی صفحه ۲۴ درس دوم دین و زندگی دوازدهم انسانی

به نظر شما، چرا دقیقاً در زمانی که مسلمانان در پرتو بیداری اسلامی، در حال معرفی اسلام حقیقی به مردم جهان بودند و حتی جمعیت کشورهای صنعتی به سرعت در حال تغییر به نفع مسلمانان بود، چنین جریانی شکل گرفت؟

پاسخ: سیاستمداران کشور های غربی و ایالات متحده امریکا و به طور کل مستکبران جهانی، از آنجا که این بیداری را به ضرر منافع خود می دیدند، چنین جریانی را راه انداختند و از آن پشتیبانی کردند تا بیداری در جهان اسلام شکل نگیرد.

پاسخ دیگر: دشمنان از گسترش اسلام و ترویج بیش از پیش آن در دنیا ترس و واهمه داشتند، بنابراین در چنین فضایی، جریان‌های افراطی و تکفیری را به راه انداختند تا چهرهٔ اسلام را در اذهان ملت‌های مختلف مخدوش کنند. این گروه‌ها با اعمال خود درصدد نمایش چهره‌ای ضد بشری و هولناک از اسلام هستند. همچنین همواره تلاش نموده‌اند که با کوبیدن طبل تفرقه و شکاف بین مسلمانان، در امت اسلام تفرقه و اختلاف ایجاد کنند.

پاسخ دانش تکمیلی صفحه ۲۴ درس ۲ دینی دوازدهم انسانی

جریان «تکفیری» که این روزها گروه‌های مختلف با نام‌های گوناگونی را شامل می‌شود، ریشه در یک جریان تاریخی در تاریخ اسلام دارد. برای شناخت ریشه‌های تاریخی این جریان، متن زیر را بخوانید.

پاسخ: ریشه‌های تاریخی جریان تکفیری

«احمد بن تیمیه» که به ابن تیمیه معروف است، در سال ۶۶۱ هجری قمری در حران (شهری در شام) به دنیا آمد. امروزه اندیشه‌ها و دیدگاه‌های او در بسیاری از اعتقادات تکفیری‌ها وجود دارد. ابن تیمیه به دلیل نظرات افراطی و نامناسبش با مبانی اسلامی، از سوی اکثر علمای اهل سنت زمان خود طرد شد و بارها به زندان افتاد تا اینکه در سال ۷۲۸ قمری در زندان فوت کرد. احتمالاً خود او نیز تصور نمی‌کرد که دیدگاه‌های افراطی‌اش قرن‌ها بعد توسط محمدبن عبدالوهاب تئوریزه و دوباره زنده شوند و در قرن بیست و یکم طرفداران زیادی پیدا کنند که بر بخش‌هایی از دنیای اسلام تأثیر بگذارند. امروزه، افراطی‌ترین گروه‌های مسلمان پیرو جریانی هستند که دیدگاه‌های ابن تیمیه منبع آن‌هاست.

از جمله نظرات و بدعت‌های او که در زمان خودش با مخالفت‌های زیادی از سوی علمای مختلف مواجه شد، می‌توان به شرک دانستن تبرک جستن اشاره کرد. برای مثال، او مسح و بوسیدن قبور پیامبر، انبیا و صالحان و زیارت قبور آن‌ها را شرک می‌دانست. همچنین، وی سفرهای زیارتی را معصیت و ساخت هر نوع پناه یا سایبان بر قبور را حرام اعلام کرد. ابن تیمیه به شدت با شیعه مخالف بود و با الفاظ زشت آن‌ها را مورد توهین قرار می‌داد. او در کتابش «منهاج السنه» احادیث مربوط به مناقب علی بن ابی‌طالب (ع) و خاندان او را انکار کرده و آن‌ها را جعلی می‌دانست.

نکته مهم این است که قبل از ابن تیمیه، قرآن و سنت در دسترس هزاران عالمان قرار داشت، اما هیچ‌یک از آن‌ها به استنباط‌های تند و افراطی نپرداختند. علمای شیعه و بسیاری از علمای اهل سنت از زمان ابن تیمیه تا کنون کتاب‌های زیادی علیه او نوشته‌اند و به نقد دیدگاه‌هایش پرداخته‌اند.

یکی دیگر از رهبران فکری گروه‌های تکفیری که پنج قرن پس از ابن تیمیه ظهور کرد، محمدبن عبدالوهاب بود. او در دوران نوجوانی به مطالعه آثار ابن تیمیه اهمیت زیادی می‌داد و به همین دلیل می‌توان او را مرجع فکری خود دانست. با تشکیل فرقه وهابیت در قرن دوازدهم هجری قمری در شبه جزیره عربستان، اختلافات بزرگی در جهان اسلام ایجاد شد. دستیابی حامیان سعودی به ثروت عظیم نفتی نیز موجب قدرت‌یابی آن‌ها گردید.

برخی از عقاید محمدبن عبدالوهاب عبارتند از:

1. حرام بودن برگزاری مجالس یادبود برای گذشتگان حتی پیامبران و ائمه.
2. حرام بودن ساخت گنبد یا هر نوع بنا بر روی آرامگاه انبیاء.
3. حرام بودن زیارت انبیا و ائمه و توسل به آن‌ها.

پیروان وی که به نام «وهابی» شناخته می‌شوند، مسلمانان را به خاطر توسل به پیامبر اسلام یا ساخت گنبد بر قبور اولیا تکفیر می‌کنند.

علاقه به تخریب آثار بزرگان، مقابله با کتاب‌های شیعه، تحریف متون حدیثی و تفسیری اهل سنت، مختصر کردن کتاب‌ها (به گونه‌ای که بخش‌هایی که با عقایدشان همخوانی ندارد حذف شود)، و تهمت زدن به شیعه از جمله اقدامات مهم وهابی‌هاست که موجب نزدیکی آن‌ها با تکفیری‌ها شده است. محمد بن عبدالوهاب در رساله «کشف الشبهات» بارها مسلمانان را مشرک، کافر، بت‌پرست، مرتد و منکر توحید خوانده است. او و پیروانش معتقدند که همه مسلمانان بعد از ایمان آوردن کافر شده‌اند و بنابراین قتل آن‌ها واجب است.

به طور کلی باید گفت که اساس مذهب محمدبن عبدالوهاب بر کافر شمردن همه مسلمانان استوار است؛ این موضوع اساس اندیشه تکفیری‌ها را تشکیل می‌دهد و موجب پیوند نزدیک آن‌ها با محمدبن عبدالوهاب می‌شود، چرا که آن‌ها نیز معتقدند سایر مسلمانان کافر هستند.

جواب دانش تکمیلی صفحه ۲۵ درس دوم دینی دوازدهم انسانی

آیا تبرک جستن به قبور یا بارگاه اولیای الهی شرک به حساب می‌آید؟

پاسخ: «تبرک» به معنای مبارک شدن و برکت پیدا کردن است و ریشه‌ای قرآنی دارد. زمانی که حضرت یعقوب به خاطر فراق یوسف نابینا شد، طبق قرآن، او لباس یوسف را بر چشمانش نهاد و بینایی‌اش را باز یافت. این عمل به عنوان نمونه‌ای از تبرک به چیزی که به اولیای الهی نسبت دارد، شناخته می‌شود و تأیید قرآن بر این داستان نشان‌دهنده مشروعیت آن است.

در زمان حیات پیامبر اسلام نیز چنین رفتارهایی مشاهده می‌شود. بر اساس روایات معتبر، اصحاب پیامبر هنگام وضو گرفتن او، برای کسب برکت، به دنبال قطره‌ای از آب وضوی ایشان بودند. در سیره اصحاب، تبرک جستن به ظروف غذای پیامبر و چاه‌هایی که او از آن‌ها آب نوشیده بود، رایج بود.

اگر تبرک جستن به آب وضو یا ظرف غذای پیامبر شرک و حرام بود، وظیفه پیامبر این بود که اصحاب را از این عمل نهی کند. از منظر عقلانی نیز می‌توان گفت که هر کسی که شخصی را دوست داشته باشد، آثار او را نیز دوست دارد. برای مثال، کسی که پدرش را از دست داده و به او عشق می‌ورزیده، آثار باقی‌مانده از او مانند سجاده و تسبیح را گرامی می‌دارد. این علاقه ناشی از انتساب آن اشیا به صاحبشان است.

بنابراین، نسبت داشتن یک شیء به محبوب باعث می‌شود که آن شیء نزد ما ارزشمند شود. در نهایت، عشق و محبت ما به پیامبران و اولیای الهی نیز باعث می‌شود که آثار منسوب به آن‌ها برای ما دوست‌داشتنی باشد. کسی که به پیامبر اسلام و خاندان او عشق می‌ورزد، آثار منسوب به آن‌ها را نیز گرامی می‌دارد. بوسیدن ضریح امامان نه تنها نشان‌دهنده عشق به آن‌هاست بلکه بیانگر اعتقاد ما به مقام والای ایشان نزد خداوند است. در واقع، احترام ما به ایشان ناشی از نزدیکی‌شان به خداوند و عنایت خاص پروردگار است.

بنابراین، بوسیدن ضریح یا تبرک جستن به آثار اولیای الهی نشانه‌ای از عشق و محبت نسبت به آن‌هاست و نباید به عنوان شرک تلقی شود.

جواب اندیشه و تحقیق صفحه ۲۶ درس ۲ دینی دوازدهم انسانی

باور به توحید در خالقیّت، مالکیّت، ولایت و ربوبیّت چه تأثیری در زندگی ما می‌گذارد؟

پاسخ:  باور به این مراتب توحید موجب می شود انسان، در آفرینش جهان کسی را برای خداوند شریک قرار ندهد و مالکیت آسمان ها و زمین را فقط از آن خدا بداند و حق تغییر، تصرف و تدبر جهان را تنها شایسته خداوند بداند.\

قبلی: جواب درس اول دین و زندگی دوازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموزان عزیز پایه دوازدهم انسانی متوسطه دوم اگر می خواهید به راحتی به تمام مطالب آموزشی کتاب دین و زندگی (۳) پایه دوازدهم رشته علوم انسانی دسترسی داشته باشید، تنها کافیه جواب درس مورد نظرتان را به همراه عبارت « ماگرتا » در گوگل جست و جو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله جواب فعالیت های درس دوم کتاب دین و زندگی پایه دوازدهم انسانی متوسطه دوم ، برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد و توانسته باشید تا از آن استفاده و بهره برده باشید.