جواب خودارزیابی درس دهم علوم و فنون یازدهم انسانی ☑️ صفحه ۸۶ و ۸۷
پاسخ و حل سوال های خودارزیابی صفحه 86 و 87 درس 10 ده کتاب علوم و فنون ادبی 2 پایه یازدهم انسانی
جواب خودارزیابی درس دهم علوم و فنون ادبی یازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات خودارزیابی صفحه ۸۶ و ۸۷ درس ۱۰ دهم «سبک هندی» کتاب علوم و فنون ادبی ۲ پایه یازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.
پاسخ سوالات درس بعدی: جواب خودارزیابی درس یازدهم علوم و فنون یازدهم انسانی
جواب خودارزیابی صفحه ۸۶ و ۸۷ درس ۱۰ دهم علوم و فنون ادبی یازدهم
۱- ویژگی‌های زبانی، ادبی و فکری سرودهٔ زیر را استخراج کنید:
روزگاری شد ز چشم اعتبار افتاده‌ام / چون نگاه آشنا از چشم یار افتاده‌ام
دست رغبت کس نمی‌سازد به سوی من دراز / چون گل پژمرده بر روی مزار افتاده‌ام
اختیارم نیست چون گرداب در سرگشتگی / نبض موجم، در تپیدن بی قرار افتاده‌ام
عقده‌ای هرگز نکردم باز از کار کسی / در چمن بیکار چون دست چنار افتاده‌ام
همچو گوهر گر دلم از سنگ گردد دور نیست / دور از مژگان ابر نوبهار افتاده‌ام صائب
| قلمرو زبانی | قلمرو ادبی | قلمرو فکری |
|---|---|---|
| – کاربرد فعل «شد در معنای: رفت، گذشت» | – کنایه: از چشم افتادن ← بی‌ارزش شدن عقده از کار کسی باز کردن: کنایه از مشکل کسی را حل کردن | – شعر معنی گراست نه صورت گرا |
| – جملات کوتاه و ساده – بیشتر واژگان شعر ساده‌اند: چشم، نگاه، مزار، گل و… | – تشبیه: من ← مشبّه، گل ← مشبّه‌به چون ← ادات تشبیه، پژمرده بر مزار ← وجه شبه – تشخیص (اضافه استعاری): نبض موج، دست‌چنار | – بی‌اعتباری مقام‌های مادی و دنیوی – حس نوستالوژی شاعر که از زادگاه اصلی‌اش دور گشته است. |
| – «م» در اختیارم: مفعول «م» در دلم: مضاف‌الیه | – مجاز: مژگان ← چشم | – چون از کار دیگران گره‌گشایی نکرده است؛ بنابراین وجود خود را بی‌فایده می‌داند. |
۲- بیت‌های زیر را از نظر ویژگی ادبی بررسی کنید.
الف) ای گل که موج خنده‌ات از سر گذشته است / آماده باش گریهٔ تلخ گلاب را صائب
پاسخ: – تشخیص: ای گل
نکته: هرچه غیر انسان و خدا، مورد خطاب قرار گیرد، آرایه‌ی تشخیص دارد.
ب) به یک کرشمه که در کار آسمان کردی / هنوز می‌پرد از شوق چشم کوکب‌ها صائب
پاسخ: – تشخیص (اضافه‌ی استعاری): گریه‌ی تلخ گلاب
– تشبیه موج خنده ← خنده: مشبّه موج: مشبّه‌به
۳- سبک نثر دوره هندی را با نثر دوره عراقی از نظر زبانی تحلیل کنید.
پاسخ: در هر دو سبک به علت نبودن استادان بزرگ و مراکز علمی ادبیات و نثر رو به سستی نهاد. ورود لغات ترکی و مغولی به زبان فارسی بیشتر شد. در کل نثر هر دو دوره ارزش ادبی والایی ندارد. سستی و ضعف در ساخت دستوری هر دو سبک دیده می‌شود. در هر دو دوره، اشاره به آیات و احادیث و درآمیختگی شعر و نثر یافت می‌شود. در هر دو دوره صحت و اتقان مطالب کتاب ها کاسته شد. البته نثر مصنوع سبک هندی حلاوت و فخامت نثر فنی قرن های ششم و هفتم را ندارد. از تفاوت های دیگر این دو دوره می‌توان گفت در سبک هندی به کار بردن وجه وصفی و مطابقت صفت و موصوف و تتابع اضافات بیشتر از سبک عراقی شده است و استفاده از واژگان عربی کمتر.
پاسخ دیگر: نثر در دوره‌ی هندی اگرچه ساده است؛ اما سادگی نثر سبک عراقی را ندارد. چرا که در نثر سبک عراقی نویسندگان تمایل شدیدی به ساده‌نویسی و حتی برگرداندن و بازنویسی کتاب‌های مشکل به زبان ساده داشتند. این در حالی است که سادگی نثر در سبک هندی به معنای مرسل بودن نیست؛ چرا که لغات و ترکیبات عربی، اشاره به آیات و احادیث و در آمیختگی شعر و نثر در آن فراوان است. به جهت ورود لغات بیگانه هر دو سبک پذیرایی لغات ترکی و مغولی بودند، با این تفاوت که این‌گونه لغات در سبک هندی بسامد بالاتری داشتند. ساخت دستوری جملات در سبک عراقی سست و ضعیف و در سبک هندی بیشتر پیرو دستور زبان عربی بوده است. کاربرد وجه وصفی، مطابقت صفت و موصوف به تقلید از عربی، جمع بستن واژگان فارسی و حتی ترکیب و مغولی با علامت عربی «ات» از ویژگی‌های بارز نثر سبک هندی است.
۴- در مورد دلیل نگارش کتاب‌های لغت نامه در دوره هندی تحلیل کنید.
پاسخ: آمیزش زبان فارسی با دیگر زبان‌ها مثل زبان مغولی، ترکی، عربی و… نگارش کتاب‌هایی با عنوان فرهنگ لغت را در این دوره رواج داد.
۵- بیت زیر را از نظر زیبایی شناسی تحلیل کنید:
ز منجنیق فلک سنگ فتنه می‌بارد / من ابلهانه گریزم به آبگینه حصار عرفی شیرازی
پاسخ: منجنیق فلک: تشبیه فشرده / فلک به منجنیق (سنگ‌انداز) تشبیه شده.
سنگ فتنه: تشبیه فشرده / فتنه همانند سنگ است.
شاعر فتنه‌های زمانه را چو نان سنگ دانسته که سنگ‌انداز فلک به سمت او پرتاب می‌شود و او با نادانی خود را پشت حصاری شیشه‌ای پنهان می‌سازد./ میان «سنگ» و «شیش» هم تضاد وجود دارد.
توجه: مصراع دوم بیت در کتاب درسی به اشتباه آورده شده است.
۶- وزن بیت زیر را بررسی کنید:
تو این عهدی که با من بسته بودی / مگر بهر شکستن بسته بودی طالب آملی
| پایه‌های آوایی | تُ ای نَه دی | کِ با من بَس | تِ بو دی |
| پایه‌های آوایی | مَ گَر بَه رِ | شِ کَس تن بَس | تِ بو دی |
| وزن | مفاعیلن | مفاعیلن | فَعولُن |
| نشانه‌های هجایی | U – – – | U – – – | U – – |
۷- متن زیر را از کتاب تاریخ عالم آرای عباسی از نظر ویژگی‌های زبانی و ادبی نثر این دوره (قرن‌های دهم و یازدهم) بررسی نمایید:
از طبقهٔ‌علّیهٔ‌شعرا که ناظمان مناظم سخن‌پیرایی و پیرانه‌بندان سلسلهٔ معنی آرایی‌اند در آن هنگام در اردوی معلّا و ممالک محروسه، شاعران سخنور و سخنوران بلاغت گستر بی‌شمار بودند در اوایل حال حضرت خاقانی جنّت مکانی توجّه تمام به حال این طبقه بود. اسکندر بیگ ترکمان
پاسخ: از نظر سبکی، سبک این کتاب ساده، اما از نوع نثر ساده‌ی سبک هندی است که لغات و ترکیبات عربی در آن فراوان‌اند. کاربرد فراوان لغات عربی مثل معلّا، محروسه، علَیه؛ آوردن تتابع اضافات در مقام تعریف و تمجید مثل ناظمان مناظم سخن‌پیرایی، پیرایه‌بندان سلسله‌ی معنی‌آرایی، شاعران سخنور و سخنوران بلاغت‌گستر از دیگر ویژگی‌های زبانی این متن است.
به لحاظ ادبی، متن حاضر نکته‌ی قابل ذکر ندارد؛ زیرا همانند دیگر آثار منثور دوره‌ی هندی به زبان عامیانه نزدیک است و ساختار ادبی آن تنها در قالب ترکیبات تصنعی متکلّفی چون: طبقه‌ی علّیه، ناظمان مناظم، پیرایه‌بندان سلسله‌ی معنی‌آرایی، اردوی معلّا، حضرت خاقانی جنّت مکانی نمایان شده است.
بازگردانی: شاعران نظم دهندگان قواعد شعری و پیرایشگر معنا یند. در آن هنگام در اردوی شاه و کشور ایران، از گروه والای شاعران سخنور و سخنوران بلاغت گستر زیاد بودند. در اوایل پادشاهی حضرت شاه که جایگاهش در بهشت باد توجّه زیادی به حال شاعران می‌شد.
پاسخ سوالات درس قبلی: جواب کارگاه تحلیل فصل سوم علوم و فنون یازدهم انسانی
و
جواب خودارزیابی درس نهم علوم و فنون یازدهم انسانی
توجه: شما دانش آموز پایه یازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و سوالات دروس کتاب علوم و فنون ادبی یازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.
✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات خودارزیابی درس 10 دهم صفحه 86 و 87 صفحه کتاب علوم و فنون ادبی پایه یازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💖
