جواب خودارزیابی درس چهارم علوم و فنون یازدهم انسانی ♨️ صفحه ۴۰ و ۴۱

جواب خودارزیابی درس چهارم علوم و فنون ادبی یازدهم انسانی ؛ در این مطلب به پاسخ و جواب سوالات خودارزیابی صفحه ۴۰ و ۴۱ درس ۴ چهارم «سبک عراقی سبک شناسی قرن‌های هفتم، هشتم و نهم» کتاب علوم و فنون ادبی ۲ پایه یازدهم رشته انسانی پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا ، همراه ما باشید.

همچنین بخوانید: جواب کارگاه تحلیل فصل اول علوم و فنون یازدهم انسانی

جواب خودارزیابی صفحه ۴۰ و ۴۱ درس ۴ چهارم علوم و فنون ادبی یازدهم

شعر زیر را بخوانید و به پرسش‌ها پاسخ دهید:

آن یکی آمد درِ یاری بزد / گفت یارش: «کیستی ای معتمد؟
گفت من؛ گفتش «برو هنگام نیست / بر چنین خوانی مقام خام نیست
خام را جز آتش هجر و فراق / کی پزد کی وارهاند از نفاق؟
رفت آن مسکین و سالی در سفر / در فراق دوست سوزید از شرر
پخته شد آن سوخته؛ پس بازگشت / باز گرد خانه‌ انباز گشت
حلقه زد بر در به صد ترس و ادب / تا بنجهد بی‌ادب لفظی ز لب
بانگ زد یارش که «بر در کیست آن؟ / گفت «بر در هم تویی ای دلستان مولوی

الف) دو مورد از ویژگی‌های زبانی ابیات بالا را بنویسید.

پاسخ: ۱- به کار بردن کلمات عربی، مثل «معتمد، فراق، نفاق»
۲- در هم آمیختگی مختصات نو و کهن، مثل کاربرد «در» به جای «اندر»، کاربرد کلماتی چون «انباز» و کاربرد ساختار فعل «بنجهد.»

ب) ویژگی فکری حاکم بر شعر چیست؟

پاسخ: مولوی در این شعر ضمن ستایش عشق، روحیه‌ عرفانی و اخلاقی را در مخاطب تقویت می‌کند و یادآور می‌شود که برای ترک خودبینی باید ریاضت کشید و رنج فراق دید تا «من» از میان برود و «او» باقی بماند.

پ) دو مورد از ویژگی‌های ادبی شعر را بنویسید.

پاسخ: ۱) استفاده از آرایه‌های علم بیان؛ مثل تشبیه (آتش هجر) و کنایه (پخته شد)
۲) بهره‌گیری از قالب مثنوی جهت ارائه‌ٔ مضامین عارفانه 

ت) بیت پایانی را تقطیع هجایی کنید و در جدول بنویسید:

پاسخ: در جدول زیر:

۲- چرا در عصر مغول و تیمور، تاریخ نویسی رواج پیدا کرد؟ توضیح دهید.

پاسخ: تاریخ‌نویسی از اوایل دوره مغول به سبب توجه آنها به زندگی اجداد خود شروع شده بود و در دورهٔ تیموری هم ادامه یافت. در تاریخ‌نویسی این دوره، توجه به نثر ساده رواج یافت تا عامهٔ مردم هم بفهمند؛ منتها باید توجه داشت که نثر سادهٔ این دوره فصیح و بلیغ نیست.

۳- ویژگی‌های زبانی ابیات فردوسی و حافظ را در مثال‌های زیر با یکدیگر مقایسه کنید:

نین گفت رستم به آواز سخت / که ای شاه شادان دل و نیک بخت
اگر جنگ خواهی و خون ریختن / بر این گونه سختی بر آویختن
بگو تا سوار آورم زابلی / که باشند با خنجر کابلی
بر این رزمگه‌شان به جنگ آوریم / خود ایدر زمانی درنگ آوریم فردوسی

کی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد / یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد
از لعل تو گر یابم انگشتری زنهار / صد ملک سلیمانم در زیر نگین باشد
غمناک نباید بود از طعن حسود ای دل / شاید که چو وابینی، خیر تو در این باشد
هرکاو نکند فهمی زین کلک خیال انگیز / نقشش به حرام‌ار خود، صورتگر چین باشد حافظ

پاسخ: زبان شعر فردوسی ساده اما زبان شعر حافظ قدری دشوار است. در شعر فردوسی، کلمه‌ کهنه و مهجور همچون «ایدر» به کار رفته؛ اما در شعر حافظ ترکیبات نو، مثل «غمناک» مشاهده می‌شود و از کلمات مهجور و کهنه به ندرت استفاده شده است؛ علاوه بر این، در شعر حافظ نوعی آمیختگی مختصات نو و کهن دیده می‌شود. زبان فردوسی حماسی و کوبنده است؛ ولی زبان حافظ نرم و لطیف و توأم با غم و اندوه است.

۴- یک مورد از ویژگی‌های فکری بیت‌های زیر را بنویسید؛ سپس تشبیه‌های موجودرا بیابید و نوع آن را مشخّص کنید.

آتش است آب دیدهٔ مظلوم / چون روان گشت، خشک و تر سوزد
تو چو شمعی از او هراسان باش / کاوّل، آتش ز شمع سر سوزد سیف فرغانی

پاسخ: ویژگی فکری: توجه به امور اخروی، امور معنوی و اخلاقی. چنانکه در ابیات فوق، شاعر مقوله‌ ظلم را مورد عنایت قرار داده و هشدار می‌دهد که از اشک مظلوم باید هراسید؛ این مضمون برآمده از اوضاع سیاسی و اجتماعی این دوره است که به جهت حمله‌ مغول ایجاد شده است.
تشبیه فشرده: آتش (مشبّه‌به) است آب دیده‌ی مظلوم (مشبّه)
تشبیه گسترده: تو (مشبّه) چو (ادات تشبیه) شمعی (مشبّه‌به) … آتش ز شمع سر سوزد (وجه شبه)

۵- ویژگی‌های فکری متن زیر را بنویسید.

بدان که شریعت، گفتِ انبیاست و طریقت، کردِ انبیاست و حقیقت، دیدِ انبیاست. سالک باید که اوّل از علم شریعت آنچه ما لابُدّ است، بیاموزد و یادگیرد و آنگاه از عمل طریقت، آنچه مالابُدّ است به جای آورد تا از انوار حقیقت به قدر سعی و کوشش وی روی نماید. عزیزالدّین بن محمّد نَسَفی

پاسخ: ویژگی های فکری: ۱) توجه به امور اخروی
۲) توجه به صفا و پالایش درون
۳) نثری عرفانی است
به طور کلی متنی عرفانی است که نویسنده در آن به بیان تفاوت شریعت، طریقت و حقیقت می‌پردازد.

ویژگی های ادبی: ۱) ارایه ی تلمیح
۲) ارایه ی کنایه
۳) ارایه ی تکرار یا واژه ارایی

ویژگی زبانی : ۱) وجود لغات عربی مثل طریقت و شریعت
۲) کمی لغات فارسی اصیل

۶- پایه‌های آوایی را در شعر فردوسی (خودآزمایی ۳) مشخّص نمایید.

پاسخ: در جدول زیر:

همچنین بخوانید: جواب خودارزیابی درس سوم علوم و فنون یازدهم انسانی

توجه: شما دانش آموز پایه یازدهم رشته علوم انسانی می توانید برای دسترسی سریع و آسان تر به جواب تمرینات و سوالات دروس کتاب علوم و فنون ادبی یازدهم متوسطه دوم ، در انتهای عنوان خود عبارت «ماگرتا» را نیز در گوگل جستجو کنید.

✅ در انتها امیدواریم که مقاله جواب سوالات خودارزیابی درس ۴ چهارم کتاب علوم و فنون ادبی پایه یازدهم متوسطه دوم ؛ برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد. شما می توانید سوالات خود را در بخش نظرات بیان کنید. 💖