معنی و آرایه های ادبی شعر چشمه و سنگ فارسی پنجم + خوانش و فهم صفحه ۱۲۹

معنی کلمات و آرایه های ادبی شعر چشمه و سنگ فارسی کلاس پنجم ؛ در این نوشته به معنی کلمات و لغات هم خانواده و مخالف متضاد، قالب شعر ، ارایه های ادبی و نکات دستوری ، جواب سوال های خوانش و فهم بخوان و حفظ کن ، معنی و پیام شعر چشمه و سنگ صفحه ۱۲۹ کتاب فارسی کلاس پنجم دبستان پرداخته ایم. در ادامه با بخش آموزش و پرورش ماگرتا همراه ما باشید.

بعدی: معنی کلمات ، شعر و هم خانواده درس هفدهم فارسی پنجم
و
جواب درست و نادرست و درک مطلب درس هفدهم فارسی پنجم
و
جواب درک و دریافت صفحه ۱۳۷ فارسی پنجم

معنی متن و آرایه های ادبی شعر چشمه و سنگ فارسی پنجم دبستان

در این بخش به آرایه های ادبی ، نکات دستوری و معنی شعر چشمه و سنگ صفحه 129 کتاب فارسی کلاس پنجم دبستان پرداخته ایم:

جدا شد یکی چشمه از کوهسار / به ره گشت، ناگه به سنگی دچار
معنی: یک چشمه آب از کنار آبی جریان یافت (جاری شد) و در راه خود به سنگی برخورد که مانع رفتن او شد.

به نرمی، چنین گفت با سنگ سخت: / «کرم کرده، راهی ده، ای نیک بخت!»
معنی: چشمه با مهربانی به سنگ محکم گفت: ای خوشبخت، لطفی کن و راه را باز کن تا من عبور کنم.

آرایه ها: حرف زدن چشمه با سنگ: جان بخشی
نکته دستوری: گفت: فعل گذشته (ماضی) / راهی ده: جمله ی امری

گران سنگ تیره دل سخت سر / زدش سیلی و گفت: « دور ای پسر
معنی: سنگ بزرگ و سنگین نامهربان و لجباز، به او (چشمه) سیلی زد و گفت: ای پسر، دور شو.

آرایه ها: سنگ، سیلی زد و گفت: جان بخشی (تشخیص)
نکته دستوری: سنگ گران و (سنگ) تیره دل و (سنگ) سخت سر: ترکی های وصفی هستند / دور شو: یک جمله ی امری است که فعلش حذف شده است. / ای پسر: یک جمله ندا و منادا / کل بیت از چهار جمله تشکیل شده / مصراع اول: نهاد

نجنبیدم از سیل زورآزمای / که ای تو، که پیش تو جنبم ز جای؟»
معنی: من در برابر سیل قدرتمند، تکان نخوردم؛ تو کی هستی که من مقابل تو از جایم حرکت کنم؟

نکته دستوری: سیل زورآزمای: ترکیب وصفی / که ای تو: یک جمله ی پرسشی = تو، که: چه کسی، ای: هستی؟ (در جمله ی «که ای تو» منادا وجود ندارد.) / در مصراع دوم واژه های «که» به ترتیب، ضمیر پرسشی و حرف ربط هستند.

نشد چشمه از پاسخ سنگ، سرد / به کندن در استاد و ابرام کرد.
معنی: چشمه از جواب سنگ ناامید نشد و با ایستادگی و پافشاری به رفتنش ادامه داد.

آرایه ها: چشمه، ابرام کرد: تشخیص / سرد نشد: کنایه از ناامید نشد.

بسی کند و کاوید و کوشش نمود / کز آن سنگ خارا رهی برگشود…
معنی: (چشمه) بسیار کند و با تلاش و جست و جوی بسیار توانست، سنگ سخت را سوراخ کند و راهی برای ادامه ی حرکت خودش باز کرد.

نکته دستوری: سنگ خارا: ترکیب وصفی (سنگ: موصوف ، خارا: صفت) / رهی: مفعول / برگشود: فعل ماضی (گذشته)

برو کارگر باش و امیدوار / که از یأس، جز مرگ، ناید به بار
معنی: برو تلاش کن و به زندگی امیدوار باش، زیرا ناامیدی، سبب مرگ انسان می شود.

نکته دستوری: این بیت از چهار جمله تشکیل شده است / بعد از واژهی «امیدوار» فعل «باش» حذف شده است.

گرت پایداری است در کارها / شود سهل، پیش تو دشوارها.
معنی: اگر در کارها صبر و استقامت داشته باشی، تمام سختی ها و دشواری ها به آسانی برطرف می شوند.

نکته دستوری: بیت از دو جمله تشکیل شده است. / پایداری: نهاد / دشوارها: نهاد

قالب شعر چشمه و سنگ چیست :

قالب شعر چشمه و سنگ مثنوی می باشد. محمدتقی بهار مختلص به ملک الشعرای از شاعران نامی کشورمان است که شعر چشمه و سنگ از میان آثار این هنرمند بزرگ انتخاب شده است.

پیام شعر چشمه و سنگ چیست :

سرگذشت چشمه، در شعر چشمه و سنگ به ما یاد می دهد که باید در مقابل سختی ها امید خود را از دست ندهیم و به تلاش و پشتکار خود ادامه بدهیم.

یا به طور خلاصه پیام شعر چشمه و سنگ : ۱) پایداری و استقامت کردن در کارها، ۲) در راه رسیدن به هدف ناامید نشدن، ۳) در راه رسیدن به هدف تلاش و کوشش نمودن.

معنی کلمات سخت شعر چشمه و سنگ فارسی کلاس پنجم

ره: مخفف راه
کوهسار: کوهستان
کرم: لطف، مهربانی
گران سنگ: در این شعر به معنی سنگ بزرگ و سنگین
تیره دل: بدخواه، سیاه دل، نا مهربان، بد اندیش

سخت سر: مقاوم، سر سخت، لجباز
نجنبیدم: تکان نخوردم، از جایم حرکت نکردم
زورآزمای: کسی که زور خودش را به دیگران نمایان می‌کند.
دراستادن: در ایستادن، پا فشاری کردن، اصرار ورزیدن
ابرام: پافشاری و اصرار کردن

گرت: اگر تو را، اگر برای تو
کاوید: جست و جو کرد، تلاش کرد
سنگ خارا: سنگ سخت، نوعی سنگ
یأس: نا امیدی
سهل: آسان

کلمات هم خانواده و مخالف شعر چشمه و سنگ فارسی پنجم

کلمات هم‌خانواده:

چشمه: چشمه‌ها

کوهسار: کوه
گشت: گشتن
ناگه: ناگهانی
کرم: کرامت
راهبرد: راه
نیک: نیکویی
گران: گرانبها
زورآزما: زور
نجنبیدم: جنبیدن
پاسخ: پاسخگو
کوشش: کوشیدن
امیدوار: امید
پایداری: پایدار

کلمات مخالف:

جدا ≠ پیوسته
سخت ≠ نرم
گران ≠ سبک
تیره ≠ روشن
پاسخ ≠ سکوت
سرد ≠ گرم
کندن ≠ پر کردن
امیدوار ≠ ناامید
پیش ≠ پس
سهل ≠ دشوار
دور ≠ نزدیک
یأس ≠ امید

جواب سوالات خوانش و فهم شعر چشمه و سنگ صفحه ۱۲۹ فارسی پنجم

سوال ۱) در متن شعر، «چشمه» و «سنگ» با چه ویژگی هایی توصیف شده‌اند؟

پاسخ: چشمه: مهربان، بااراده، امیدوار، پرتلاش، نرمی، سخت کوش، ایستادگی و مقاومت
سنگ: سختی، گران، تیره دل، سخت سر (خودپسند، نامهربان)

سوال ۲) خوانش بیت دوم و چهارم چه تفاوتی با هم دارد؟ چرا؟

پاسخ: بله تفاوت دارند، چون بیت دوم از زبان چشمه با حالت مهربانی و لطف خوانده می شود، ولی بیت چهارم از زبان سنگ با حالت سختی و دل تیرگی (درشتی و خشم) خوانده می شود.

قبلی: جواب درک مطلب درس ۱۶ شانزدهم فارسی پنجم
و
معنی کلمات درس ۱۶ شانزدهم فارسی پنجم ابتدایی
و
معنی حکایت حکمت فارسی پنجم ابتداییم

توجه: شما دانش آموزان عزیز و کوشا می توانید برای دسترسی سریع تر و بهتر به مطالب کمک درسی فارسی پنجم ابتدایی ، کلمه و عبارت « ماگرتا » را به همراه مطلب مورد نظر خود جستجو کنید.

در انتها امیدواریم که مقاله معنی لغات ، واژه ، کلمات و ترجمه متن شعر بال در بال پرستوها درس 13 سیزدهم فارسی پایه پنجم ابتدایی ، برای شما دانش آموزان عزیز مفید بوده باشد و توانسته باشید تا از آن استفاده و بهره برده باشید.